گرد و غبار به چالش دائم محیط زیست تبدیل شده است

 زهرا رفیعی ـ خبرنگار

با گرم‌ترشدن هوا در سراسر کشور، تالاب‌ها به‌عنوان آخرین سنگرهای طبیعی برای مقابله با پدیده گردوغبار یکی پس از دیگری خشک می‌شوند. برآورد‌ها نشان می‌دهد که 2میلیون هکتار از اراضی کشور و 350میلیون هکتار از اراضی منطقه خاورمیانه کانون بروز ریزگرد است. 40درصد کانون‌های داخلی ریزگرد نیز تالاب‌ها هستند. مسعود تجریشی، معاون محیط انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست در پاسخ به سؤال همشهری درباره برنامه‌های امسال این سازمان برای مقابله با پدیده گردوغبار که به پدیده همیشگی تبدیل شده است، می‌گوید: تاکنون 450میلیون یورو برای مقابله با این پدیده هزینه شده است. بودجه‌های سالانه نیز هر سال تغییر می‌کند و در نتیجه به سمت اجرای طرح‌هایی رفتیم که نیاز به منابع مالی بیرونی نداشته باشد. هم‌اکنون در 500هکتار از اراضی مستعد گردوغبار شهرستان گنبد با همکاری یک انجمن خیریه، منابع بین‌المللی (بخش مطالعات) و مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهادکشاورزی (تهیه بذر) طرح‌ احیا اجرایی شده است. به‌گفته او، با وزارت نیرو هم برای تامین حقابه‌ها مذاکره شده است و هم‌اکنون برای احیای تالاب صالحیه با کمک صندوق ملی محیط‌زیست و استاندار قرار است، ‌ آب‌های سرگردان در منطقه و پساب شهرک‌های صنعتی اطراف به این تالاب منتقل شود.

حضور همیشگی گردوغبار 
هم‌اکنون گردوغبار به پدیده‌ای جهانی تبدیل شده و سازمان‌ ملل نیز به موضوع ورود پیدا کرده است. مسعود تجریشی درنشست هفته ملی محیط‌زیست، درباره عملکرد ایران در این بخش می‌گوید: با تلاش وزارت امور خارجه ایران ائتلاف بین‌المللی بین کشورهای ایران، چین، مغولستان الجزایر و کویت ایجاد شده و قرار است ائتلاف‌های بین‌المللی به سمت منطقه‌ای شدن پیش برود. از آنجا که پدیده گردوغبار همیشگی است، کارگروه مدیریت پدیده گردوغبار امسال به یک نهاد همیشگی تبدیل شد.او در مورد نتیجه تحقیقات در مورد استفاده از مالچ غیرنفتی برای مقابله با گردوغبار می‌گوید: از بین ده‌ها مالچ پیشنهادی پس از آزمایشات مکرر، 3مالچ غیرنفتی انتخاب و به مرحله تست مکانی رسید. این نمونه‌ها بسیار ارزان تر از سایر موارد بود و به آب نیاز ندارد. البته تا نهایی شدن این تست‌ها، در 3هزار هکتار از مناطقی که گردوخاک به زیرساخت‌ها آسیب وارد می‌کرد، مالچ نفتی استفاده شد. پالایشگاه‌ها نیز به‌دنبال ارائه مالچ نفتی دوستدار محیط‌زیستی هستند که فاقد مواد سمی باشد.
 او در پاسخ به ‌ سوال همشهری که آیا برای نادیده گرفتن محیط‌زیست در بخش ارزیابی زیست‌محیطی معادن کاری صورت گرفته است، می‌گوید: این موضوعی است که نیاز به حمایت نمایندگان مجلس دارد. دست ما را قانون بسته است و اطمینان داریم با بالا رفتن قیمت دلار، معادنی که زیر یک درصد مس دارند نیز توجیه اقتصادی پیدا خواهند کرد و هجوم به عرصه‌ها برای معدن‌کاوی ادامه پیدا خواهد کرد.
به‌گفته او، بخشی از مشکلات محیط‌زیست مربوط به سیاستگذاری‌های کلان است. نبود حسابداری زیست‌محیطی در تشخیص اینکه آیا معدن‌کاوی و یا هر پروژه دیگر در برابر محیط‌زیست صرفه اقتصادی دارد، مشکل را بیشتر کرده است و سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در این بخش ضعیف عمل کرده است.
مسعود تجریشی در مورد لایحه قانون آب که اخیرا به ناگهان برای تصویب به کمیسیون زیربنایی دولت ارسال شده است، می‌گوید: پاشنه آشیل این لایحه پیشنهادی در شورای نگهبان، انفال اعلام کردن منابع آبی و به رسمیت نشناختن مالکیت‌های خصوصی است. سال گذشته با وزارت نیرو توافق شد که مالکیت آب انفال اعلام نشود. ولی نمی‌دانیم چرا وزارت نیرو لایحه را به دولت ارسال کرد.

2.5برابر شدن حقابه کشاورزی
او درباره وضعیت دریاچه ارومیه نیز گفت: وزارت نیرو اعلام کرد امسال به‌دلیل خشکسالی، آب به دریاچه ارومیه تخصیص داده نمی‌شود. ولی اعتراض ما این است که اگر آب نیست، باید برای همه بخش‌ها نباشد. درحالی‌که رهاسازی آب برای بخش کشاورزی در اردیبهشت امسال دو و نیم برابر سال گذشته بود. امسال اما همه پروژه‌های عمرانی برای احیای دریاچه، نهایی می‌شوند و آب تصفیه خانه‌های تبریز و ارومیه و تونل زاب نیز مستقیم به دریاچه ارومیه می‌رسد. سال گذشته مجلس سهم محیط‌زیست را از درآمد حاصل از آلایندگی حذف کرد و مسعود تجریشی در این‌باره می‌گوید: 35درصد از سهم محیط‌زیست از درآمد حاصل از عوارض آلاینده‌هاست که رقمی حدود 950میلیارد تومان می‌شود. این مبلغ سال گذشته با رأی نمایندگان به  سازمان شهرداری‌ها داده شد، اما به صندوق ملی محیط‌زیست برای کاهش آلایندگی صنایع داده نشد که امید است در بودجه1401 بخشی از منابع دوباره به صندوق بازگردد.