مشکلات اقتصادی کلان مانع توسعه حملونقل عمومی است
رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر می‌گوید باید ردیف مشخصی برای پرداخت بدهی‌های دولت به شهرداری در بودجه سالانه کشور گنجانده شود
آرام محمدی ـ روزنامه‌نگار
کارکرد وسایل حملونقل عمومی در سیستم شهری، جابه‌جایی آسان، ایمن و اقتصادی است. در کلانشهر تهران، موانع بسیاری در مسیر تحقق این هدف وجود دارد و این موضوع، معضل ترافیک و آلودگی هوا را در پایتخت پیچیده کرده است. از موانع بزرگ، بدهی‌های دولت به شهرداری است که به‌گفته رئیس کمیسیون عمران و حملونقل شورای شهر، روزبه‌روز بر میزان آن افزوده می‌شود. محمد علیخانی می‌گوید به‌دلیل مشکلات مالی و شرایط بحران، دولت نمی‌تواند حتی مصوبات اخیری که تصویب کرده را محقق کند! وی معتقد است تا زمانی‌که سد تحریم‌ها شکسته نشود و برای مشکل اقتصاد فکری نشود، چه دولت کنونی باشد، چه دولت جدید بیاید، چندان راهگشا نخواهد بود و باید ریشه مشکلات را قطع کرد. در ادامه، درباره رقم بدهی‌های دولت به شهرداری تهران، راه تعیین تکلیف این بدهی‌ها و انتظاراتی که از دولت جدید می‌رود، با او گفت‌وگو کرده‌ایم.
بدهی‌های دولت به شهرداری چقدر است؟ آیا پرداختی از طرف دولت انجام گرفته؟
بدهی‌ها زیاد است و بین 30تا 40هزار میلیارد تومان برآورد شده، اما رقمی که روی آن توافق است، 18هزار میلیارد تومان است. پرداختی از طرف دولت انجام نشده و انباشت بدهی‌ها کار را سخت‌تر کرده است. اما در مورد اینکه چرا مطالبات پرداخت نشده، دولت کنونی از نظر سیاسی با شهرداری هماهنگ بوده و تضاد چندانی بین دولت و شهرداری وجود نداشته. حقیقت این است که دولت توان پرداخت ندارد و مشکلات مالی بسیاری دارد. تقویت حملونقل عمومی همواره از اولویت‌های مدیریت شهری بوده است، درحالی‌که اولویت دولت نبوده. در شرایط دشوار کنونی، دولت گرفتار تأمین معیشت مردم است و حتی سهم شهرداری‌ها از جرایم رانندگی را هم پرداخت نکرده است. براساس ماده 22قانون نحوه رسیدگی به تخلفات رانندگی، 60درصد وصولی جرایم رانندگی هر شهر، سهم شهرداری است. در این میان سالانه حدود هزار تا 1500میلیارد تومان میزان جرایم رانندگی در تهران است که سهم شهرداری حدود 700تا 800میلیارد تومان است، اما دولت فقط 20-30میلیارد تومان پرداخت کرده است!
راهکار وصول مطالبات شهرداری از دولت، به‌خصوص که دولت جدید روی کار خواهد آمد، چیست؟ چه انتظاراتی از دولت جدید وجود دارد؟
آنچه بدیهی است تا زمانی‌که کشور گرفتار مشکلات اقتصادی و تحریم باشد، شهرداری نیز دچار مشکلات خواهد بود و این وضع بر نحوه خدمات‌دهی اثر می‌گذارد. ما همواره پیگیر توسعه و تقویت ناوگان حملونقل عمومی بوده‌ایم، اما ازآنجا‌که بسیاری از وسایل حملونقل عمومی از اتوبوس و تجهیزات مترو از خارج کشور تأمین می‌شود، تحریم‌ها، کار را بسیار دشوار کرد و تورم روزافزون، به‌ویژه در یکی دو سال اخیر، آسیب جدی به صنعت حملونقل عمومی زده است؛ برای مثال، قیمت فقط یک واگن مترو 5میلیارد تومان بود، اما تحت‌تأثیر تورم و رشد ناگهانی قیمت‌ها به 25تا 30میلیارد تومان رسید. قیمت اتوبوس هم به همین صورت رشد داشت و از یک تا یک‌ونیم میلیارد به 5میلیارد تومان رسید، آن‌هم یک اتوبوس خیلی معمولی. خب، از آن‌طرف از حیطه شورای شهر و شهرداری خارج است که در مسائل کلان نقشی داشته باشند. پس نخستین انتظار این است که مشکلات بین‌المللی حل شود تا کشور از این عقب‌ماندن نجات پیدا کند و به مسیر عادی برگردد. در شرایط عادی، کارها سرعت بیشتری خواهد گرفت و افزون بر بهره‌مندی از منافع ناوگان حملونقل عمومی، شاهد ایجاد شغل‌های مستقیم و غیرمستقیم زیادی هم خواهیم بود.
مورد دوم، بحث تعهدات دولت نسبت به مدیریت شهری، چه تهران و چه تمام شهرهای کشور، است که باید تکالیف قانونی خود را در این رابطه به‌خصوص در رابطه با حملونقل عمومی انجام دهد و کمک‌های قانونی هر سال را همان سال انجام دهد. شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت از طرف وزارت نفت موظف است از محل صرفه‌جویی در مصرف سوخت، به ازای هر سفری که در تهران با حملونقل عمومی و پاک انجام می‌شود حدود 10سنت کمک کند. درحال‌حاضر این مطالبات به بالای 10هزار میلیارد تومان رسیده است. انتظار از دولت جدید این است که همه هم و غمش این باشد که کشور را از این مشکلات خارج کند. درمورد بدهی‌های انباشت‌شده هم که دولت نمی‌تواند یکجا پرداخت کند، باید ردیف مشخصی در بودجه سالانه کشور گنجانده شود تا به مرور طی چند سال بدهی‌ها را تسویه کند.
شهر تهران در زمینه نوسازی ناوگان حملونقل عمومی عقب است؛ برای نمونه، برآورد می‌شود درحال‌حاضر نیمی از ناوگان اتوبوسرانی پایتخت فرسوده است که تأثیر بسیاری بر افزایش آلودگی هوا و خسارت به سلامت عمومی شهر دارد. در این زمینه چه مطالباتی درخواست می‌شود؟
حملونقل عمومی شهر تهران در بخش اتوبوسرانی به 3هزار دستگاه اتوبوس جدید نیاز فوری دارد. در بخش مترو هم نوسازی 3هزار واگن نیاز است تا بتوانیم حداکثر استفاده را از ظرفیت خطوطی که ایجاد شده، ببریم و فاصله حرکت قطارها را کاهش دهیم. درحال‌حاضر روزانه حدود 20میلیون سفر در شهر تهران صورت می‌گیرد. اگر بخواهیم مشکل آلودگی و ترافیک حل شود، طبق برنامه‌ریزی‌ها باید از این 20میلیون، 15میلیون سفر با حملونقل عمومی و 5میلیون سفر باقیمانده با خودروهای شخصی، دوچرخه و وسایل دیگر انجام شود. اما قبل از شیوع کرونا، فقط حدود 5میلیون سفر با حملونقل عمومی انجام می‌شد. در دوران کرونا، ناوگان حملونقل عمومی با 50درصد ظرفیت کار می‌کند. البته تعداد وسایل همان است اما تعداد مسافرین کاهش یافته است. اگر همان شرایط عادی را لحاظ کنیم که 5میلیون سفر بود، 10میلیون سفر از برنامه‌ریزی‌های انجام‌گرفته عقب هستیم. برای تحقق بخشی از این هدف باید 3هزار دستگاه اتوبوس و 3هزار دستگاه واگن جدید خریداری می‌شد اما دولت به وظایف خود عمل نکرد و نشد. با وجود این، شورای شهر دست روی دست نگذاشت و با شرکت ایران‌خودرو دیزل قراردادی منعقد کرد که در پی آن، 250دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس خریداری و به ناوگان اضافه شد. درحال‌حاضر نیز قراردادهای جدیدی برای خرید 50تا 70دستگاه اتوبوس برقی و همچنین 250دستگاه اتوبوس دیگر در مرحله انعقاد است. در مترو نیز قرارداد خرید 630دستگاه واگن به شهرداری تهران محول شد. پیش‌تر همه کارهای این قرارداد و مناقصه از سوی وزارت کشور پیگیری می‌شد، اما به‌دلیل موانع تحریم، پیش‌پرداخت آن به چین انجام نشد و متوقف شد. اخیراً بنا شد که کارها به‌طور مستقیم از سوی خود شهرداری پیگیری شود، البته تمام پول را دولت پرداخت می‌کند. همچنین حدود 130واگن اعم از واگن‌های جدید و اورهال به ناوگان اضافه شد. کار مهم دیگر، ساخت و تجهیز قطار ملی مترو است که حدود 85درصد آن با قطعات و صنعت داخلی ساخته شد و قرار است 105دستگاه از این قطار در طول امسال با قراردادی که پول آن را دولت پرداخت می‌کند، ساخته شود. با وجود همه این کارها، تا هدف‌گذاری انجام‌شده فاصله بسیار است و دولت باید به تعهدات قانونی خود عمل کند.
به‌عنوان عضو شورای پنجم، چه پیشنهادی برای اعضای شورای ششم دارید تا کارها سرعت بیشتری بگیرد و تهران به جایگاه یک شهر زیست‌پذیر نزدیک شود؟
ما در شورای پنجم با وجود همه مشکلات، با لحاظ اولویت‌های شهر تهران، از شهرسازی تا شفاف‌سازی، ریل‌گذاری مناسبی انجام داده‌ایم. در این دوران با وجود تورم افسارگسیخته، تحریم و کرونا که فقط در بخش حملونقل عمومی ماهانه 100میلیارد تومان به شهرداری خسارت زد و با کاهش شدید درآمدهای شهرداری، خدمات شهرداری تعطیل نشد و کارهای مهمی انجام شد، ازجمله استارت قطار ملی بود. انتظار می‌رود این ریل‌گذاری متوقف نشود تا اهداف مدنظر محقق شود.