گزارش
اسد؛ یکه‌تاز انتخابات
بشار اسد در حالی پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری سوریه شده که مجموع آرای رقبای او به یک‌میلیون رأی هم نرسیده است
سیاوش فلاح‌پور- روزنامه‌نگار
سرانجام انتخابات ریاست‌جمهوری سوریه با شمارش مجموع آرای اخذشده از شهروندان این کشور به پایان رسید. نتایج این انتخابات در بامداد روز گذشته توسط حموده صباغ، رئیس پارلمان سوریه اعلام شد. به‌گفته او از مجموع 14میلیون و 240هزار رأی اخذ شده (معادل 78درصد واجدین شرایط)، بیش از 13میلیون و540هزار نفر (معادل 95.1درصد) به ریاست‌جمهوری بشار اسد رأی داده‌اند.
همچنین محمود مرعی، نامزد طیف مخالفان دولت به 470هزار رأی و عبدالله عبدالله، سیاستمدار ناشناخته سوریه‌ای به 213هزار رأی دست یافتند. به این ترتیب، اسد با پیروزی در چهارمین انتخابات برای بیست و یکمین سال متوالی رئیس‌جمهور سوریه خواهد بود. این انتخابات در حالی برگزار شد که بخشی از شهروندان سوریه در مناطق تحت سیطره شبه‌نظامیان کرد و همچنین مخالفان نظام در استان ادلب امکان شرکت در رأی‌گیری را نداشتند. علاوه بر این، میلیون‌ها آواره سوریه‌ای ساکن ترکیه و آلمان نیز جزو واجدین شرایط محسوب نمی‌شدند؛ چرا که این دو کشور انتخابات سوریه را به رسمیت نشناخته و با برگزاری آن در داخل خاک خود مخالفت کردند.
با اعلام نتایج اولیه شمارش آرا و روشن شدن پیروزی قاطع بشار اسد، هواداران او در نقاط مرکزی دمشق به خیابان‌ها آمده و جشن پیرزوی را آغاز کردند؛ جشنی که عمدتا با حضور چشمگیر خودروها، برافراشتن پرچم سوریه یا تصاویر بشار اسد و شلیک مکرر تیر هوایی همراه بود.
موضع اروپا و روسیه
اتحادیه اروپا صبح جمعه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد انتخابات سوریه و نتایج آن را به رسمیت نمی‌شناسد. این در حالی است که برخی رسانه‌های عربی و محافل سیاسی در سوریه نسبت به تغییر تدریجی روابط اتحادیه اروپا با دمشق پس از این انتخابات ابراز امیدواری کرده بودند. از سوی دیگر جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از پایان نشست وزرای خارجه این اتحادیه در بروکسل گفت: انتخاباتی که تمام شهروندان سوریه، ازجمله آوارگان و ساکنان مناطق مخالف دولت اسد در آن حضور نداشته باشند معتبر نیست. وی همچنین تأکید کرد انتخابات روز گذشته سوریه فاقد اصول اولیه شفافیت و دموکراسی بوده و فرایند دستیابی به راه‌حل سیاسی برای بحران این کشور را پیچیده‌تر خواهد کرد. در مقابل ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه نخستین رهبر خارجی بود که پیروزی اسد در انتخابات سوریه را تبریک گفت. او با صدور پیامی برای همتای خود در دمشق اعلام کرد: این انتخابات نمایشی از اقتدار حاکمیتی شما، اعتماد شهروندان سوریه به دولت و توانایی نهادهای ملی در سوریه بود.
مسیر 21ساله؛ از امید به اصلاح تا جنگ داخلی
بشار اسد ظرف بیش از دو دهه گذشته مرد شماره یک سوریه بوده است و حالا با این انتخاب، برای نزدیک به سه‌دهه قدرت را در اختیار خواهد داشت. بر این اساس می‌توان پیشینه و سرنوشت سوریه را در پیوند با مسیر زندگی سیاسی او بررسی کرد؛ مسیری پرفراز و نشیب که تحولات بزرگی را در مدت 20سال برای سوریه رقم زده است.
از سال2000 تا سال 2007 - بهار دمشق: انتخاب بشار به‌عنوان رئیس‌جمهور و در حقیقت جانشین پدرش، حافظ اسد، امیدهای بسیاری را برای آغاز اصلاحات در این کشور زنده کرد. او برخلاف سایر اعضای خانواده، پیشینه نظامی چشمگیری نداشته و جوانی خود را برای تحصیل در اروپا گذرانده بود. بشار اسد دولت خود را با وعده‌های مهمی نظیر باز شدن فضای سیاسی، آزادی زندانیان، تقویت مطبوعات، کمک به مشارکت سیاسی مردم، حمایت از خصوصی‌سازی و بهبود روابط با غرب آغاز کرد. این تحولات به اندازه‌ای برای جامعه بسته سوریه در آن زمان اساسی بود که رسانه‌های عربی از آن با عنوان بهار دمشق یاد می‌کردند. دولت اسد برای تحقق تمامی این وعده‌ها گام‌های مهمی برداشت اما در ادامه نتوانست در مسیر مورد نظر خود در حوزه‌های مختلف باقی بماند.
2007 تا 2014 - شکست اصلاحات: شروع این دوران همراه بود با ناکامی در فرایندهای اصلاحی که با قدرت گرفتن اسد از سال2000 آغاز شد. آزادی‌های سیاسی که پس از سال‌ها فضای بسته در سوریه شکل گرفته بود با ازسرگیری بازداشت‌ها و محاکمه مخالفان متوقف شد. همزمان با مهاجرت مجدد اپوزیسیون از کشور، به‌تدریج فضای رسانه‌ای سوریه نیز به دوران ماقبل اسد بازگشت. از سوی دیگر، روابط خارجی سوریه که شاهد تلاش‌های مهمی از جانب دمشق برای بهبود رابطه با آمریکا و اروپا بود بار دیگر به‌دلیل فشارهای غرب بحرانی شد. از همه مهم‌تر، فرایند خصوصی‌سازی‌های دولتی که زمینه‌ساز امیدهای جدی برای آینده اقتصاد سوریه شده بود در سایه فساد داخلی و رانت گسترده به مقدمه‌ای برای ظهور الیگارشی جدید وابسته به حکومت تبدیل شد. مجموعه این عوامل در کنار نارضایتی قدرت‌های غربی از سیاست‌های منطقه‌ای دمشق، فضای داخلی سوریه را به سمت بحرانی بی‌سابقه پیش برد که از سال2011 تبدیل به جنگ داخلی شد.
2014 تا 2021 - پیروزی در جنگ داخلی: دولت سوریه ظرف 7سال گذشته دولت جنگ بوده؛ چرا که تمام فرایندهای توسعه اقتصادی و اجتماعی سوریه ظرف این مدت متوقف شده و تمرکز اصلی دولت بر مقابله با گروه‌های شبه‌نظامی و تروریستی معطوف بوده است. در این دوران، دولت اسد موفق شد با پشتیبانی متحدان خارجی خود، در نبرد داخلی سوریه به استثنای مناطقی محدود پیروز شود و از خطر سقوط دمشق نجات یابد. اگرچه جنگ با پیروزی به‌پایان رسیده اما طعم این پیروزی به‌دلیل بحران‌های بی‌سابقه اقتصادی همچنان تلخ است. زیرساخت‌های اقتصادی سوریه در حالی ویران شده که تحریم‌های آمریکا راه را بر ورود سرمایه‌های خارجی به این کشور بسته است. در عین حال دولت سوریه دسترسی قابل‌توجهی به منابع نفت و گاز خود، واقع در مناطق تحت سیطره شبه نظامیان کرد ندارد. بدون شک مهم‌ترین چالش پیش روی دولت چهارم اسد، نجات اقتصادی سوریه از خطر فروپاشی، پس از پایان جنگ خواهد‌بود.
اختیارات گسترده رئیس‌جمهور سوریه
مقام ریاست‌جمهوری سوریه براساس قانون اساسی این کشور قدرت شبه‌مطلق را در اختیار دارد. ازجمله این موارد می‌توان به حق انحلال پارلمان، تصویب قانون، تعیین قضات دادگاه عالی کشور، تعیین رئیس پارلمان و البته تشکیل دولت اشاره کرد. سیاست‌های کلان سوریه در تمامی حوزه‌ها توسط شخص رئیس‌جمهور تعیین شده و حق نظارت بر اجرای این سیاست‌ها نیز در اختیار او قرار دارد. رئیس‌جمهور همچنین فرمانده کل نیروهای مسلح است. حق انعقاد قراردادهای بین‌المللی و یا فسخ آنها هم به‌طور انحصاری از آن رئیس‌جمهور است. دوران ریاست‌جمهوری در سوریه به‌مدت 7سال تا سقف چهاردوره تعیین شده است؛ بر این اساس بشار اسد حق شرکت در انتخابات بعدی را ندارد، مگر آنکه تا آن زمان قانون اساسی سوریه تغییر کند.
در همینه زمینه :
