پیام دیپلمات برای اشغالگران
تأکید وزیر خارجه آمریکا بر اجرای «راهحل دو کشوری» در سفر به سرزمینهای اشغالی، بازتاب گستردهای در رسانههای منطقهای داشته است
روز سهشنبه و در جریان سفر منطقهای وزیر خارجه آمریکا، نخستین ملاقات آنتونی بلینکن با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر رژیم صهیونیستی صورت گرفت. اگرچه بخش عمده مواضع بلینکن در این ملاقات تفاوت چندانی با سیاستهای سنتی آمریکا نسبت به اسرائیل نداشت اما در عین حال نمیتوان به سادگی از طرح نکاتی توسط او، نظیر تأکید چندباره بر راهحل دو کشوری برای حل بحران عربی-اسرائیلی گذشت.
بلینکن در نشست خبری مشترک با نتانیاهو گفت: آمریکا همواره بر حق دفاع اسرائیل از خود مقابل حملات موشکی و اقدامات تروریستی پافشاری میکند. او همچنین تأکید کرد که سیاستهای آمریکا در پروندههای منطقهای نظیر توافق هستهای ایران از طریق رایزنی با شرکای استراتژیک این کشور، همچون اسرائیل طراحی میشود. اما بخش جنجالبرانگیز و البته محدود سخنان بلینکن در حضور نتانیاهو به سیاست کلان آمریکا در مورد بحران فلسطین برمیگردد. او در نشست خبری مشترک گفت: واشنگتن بر اجرای راهحل دو کشوری اصرار و باور دارد هیچ چشماندازی بدون توافق طرفین بحران قابلیت اجرا نخواهد داشت. این جملات بلینکن از سوی رسانههای عربی و بینالمللی بهعنوان نشانهای مبنی بر مخالفت دولت جدید آمریکا با طرح موسوم به معامله قرن ترامپ تفسیر شده است.
جالب آنکه نتانیاهو بهرغم همراهی با مواضع بلینکن درخصوص حق دفاع اسرائیل در مقابل حملات موشکی، نسبت به این بخش از سخنان وی هیچ واکنشی نداشت.
پشتیبانی گسترده از تشکیلات خودگردان و به حاشیه راندن حماس
بلینکن پس از ملاقات کوتاه با نخستوزیر اسرائیل برای دیدار با محمود عباس عازم رامالله شد. برای درک اهمیت این سفر باید بدانیم که دولت آمریکا در دوران ترامپ اهمیت چندانی به تشکیلات خودگردان نمی داد و مقامات ارشد آن نیز طی سالهای پایانی دولت برای دیدار با عباس به رامالله سفر نمیکردند. اما بلینکن با دست پر به ملاقات محمود عباس رفت. او در همان ساعات اولیه پس از ورود به رامالله از بسته کمکی ویژه آمریکا برای مردم فلسطین خبر داد. این بسته شامل تقدیم یک میلیون و 500هزار واکسن کرونا، 75میلیون دلار کمک مالی برای تشکیلات خودگردان، 5میلیون و 500هزار دلار اعتبار برای بازسازی ویرانیهای غزه و همچنین 32میلیون دلار برای سازمان اونروا میشود. اونروا سازمان حمایت از حقوق آوراگان فلسطینی است که کمکهای مالی آن در دوران ترامپ قطع شده بود.
در مقابل، محمود عباس نیز که در سالهای اخیر به یکی از منتقدان سیاستهای آمریکا تبدیل شده بود ضمن تقدیر از حمایتهای دولت بایدن گفت: تلاش برای تثبیت آتشبس و توقف حملات اسرائیل 2گام مهمی است که میتواند زمینهساز از سرگیری مذاکرات صلح برای دستیابی به راهحل نهایی باشد. رئیس تشکیلات خودگردان همچنین تأکید کرد: امیدوارانه مسیر اصلاح سیاستهای آمریکا را دنبال میکنیم و باور داریم که دولت بایدن میتواند شرایط بهوجود آمده در سطح سرزمینهای فلسطینی و سراسر منطقه را تغییر دهد. طرفین در پایان نشست خبری مشترک خود بر تداوم روابط استراتژیک تشکیلات خودگردان فلسطین با آمریکا تأکید کردند. به گزارش شبکه الجزیره، ملاقات عباس-بلینکن و فضای حاکم بر آن، نشانهای از پایان بحران میان فلسطین با دولت آمریکاست؛ بحرانی که در سالهای پایانی دولت ترامپ به اوج خود رسیده بود. تمام اینها در حالی است که بلینکن در تمامی ملاقاتهای خود بر مواضع منفی آمریکا نسبت به جنبش حماس پافشاری کرده است.
او در حاشیه سفر به رامالله درخصوص کمکهای مالی برای بازسازی غزه گفت: سازوکار دقیقی بهمنظور نظارت بر نحوه توزیع و بهکارگیری این کمکها طراحی کردهایم؛ کمکهای مالی آمریکا برای بازسازی غزه و کمک به معشیت مردم این منطقه است نه «تقویت یک گروه تروریستی»!
روزنامه «اسرائیل امروز» با انتشار گزارشی در این زمینه به نقل از منابع آگاه مدعی شده دولت بایدن، از مصر برای نظارت بر فرایند بازسازی غزه درخواست کمک کرده است. به نوشته این روزنامه، آمریکا با توجه به میزان نفوذ و تأثیرگذاری سازمان اطلاعات مصر در نوار غزه و بدنه جنش حماس پیشنهاد کرده از این کشور برای نظارت بر بازسازی غزه و جلوگیری از خرج منابع حمایتی برای خرید سلاح توسط حماس استفاده شود.
براساس ادعای روزنامه اسرائیل امروز، این پیشنهاد درصورت موافقت دولت اسرائیل اجرایی خواهد شد.
اگرچه سفر بلینکن به رامالله با استقبال بسیار گرم محمود عباس و سایر سران تشکیلات خودگردان روبهرو شد اما شرایط در خیابانهای این شهر بهگونه دیگری بود. براساس گزارشهای منتشر شده، همزمان با ورود وزیر خارجه آمریکا به رامالله، هزاران تن از شهروندان فلسطینی با حضور در خیابانها شعارهای تندی را علیه آمریکا و اسرائیل سر دادند. ازجمله شعارهای مطرح شده در این تظاهرات میتوان به «بلینکن برگرد به کشورت» و «راهحل آمریکایی نمیخواهیم» اشاره کرد. نیروهای امنیتی وابسته به تشکیلات خودگردان با حضور گسترده در معابر عمومی شهروندان معترض را تهدید و از نزدیک شدن آنان به محل برگزاری ملاقات بلینکن-عباس جلوگیری کردند.
تأخیر در سفر به قاهره و لغو ملاقات با شکری
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا روز گذشته پس از ملاقات با سران رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان عازم قاهره شد. این سفر برخلاف برنامه از پیش اعلام شده با حدود 6ساعت تأخیر صورت گرفت. بهگفته سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، این تأخیر صرفا مربوط به شرایط آب و هوایی بوده و علت دیگری نداشته است. با این حال پس از تغییر برنامه سفر بلینکن، ملاقات وی با سامح شکری، وزیر خارجه مصر به زمان دیگری موکول شد. وزیر خارجه آمریکا پس از ورود به قاهره مستقیما برای ملاقات با عبدالفتاح سیسی، رئیسجمهور مصر عازم کاخ محل اقامت وی شد و پس از گذشت ساعاتی این کشور را به مقصد اردن ترک کرد.
سایه چین بر سیاست خاورمیانهای بایدن
مروان قبلان، تحلیلگر مرکز پژوهشهای عربی در مقالهای با عنوان «محاسبات دولت بایدن برای جهان عرب» مینویسد:
پس از سکوت و انفعال طولانی مدت بایدن در قبال مسائل خاورمیانه، سرانجام نخستین سفر وزیر خارجه دولت او به این منطقه آغاز شد. برخی این رخداد را آغاز تحولی مهم در برنامههای بایدن برای نقشآفرینی بیشتر در خاورمیانه بهحساب میآورند. اما برای کسانی که با فلسفه سیاست خارجی بایدن آشنایی دارند روشن است که این سفر، تلاشی است برای جلوگیری از انحراف توجه افکار عمومی نسبت به مسئله قدرتگیری روزافزون چین؛ کشوری که به مهمترین عامل نقشدهنده به سیاست خارجی آمریکا تبدیل شده است. تمرکز آمریکا پس از جنگ سرد از اروپا به منطقه خاورمیانه متمرکز شد، در ادامه بهسوی شرق آسیا حرکت کرد و هماکنون معطوف به چین است. در حقیقت تمام سیاستهای منطقهای بایدن از بازگشت به توافق هستهای گرفته تا خروج از افغانستان، تلاش برای آتشبس در فلسطین و... در چارچوب نبرد این کشور با چین تعریف میشود.