افزایش امید به دور آخر مذاکرات

 امیرمحمد حسینی ـ خبرنگار

  هفته سرنوشت برجام فرارسید. هفته‌ای که ممکن است توافق هسته‌ای پس از سه‌سال دوباره در وین زنده شود. همه نگاه‌ها به دور جدید مذاکرات وین است و دیپلمات‌ها قرار است برای پنجمین بار در گراندهتل دور یک میز بنشینند و گفته می‌شود که دور پنجم می‌تواند دور نهایی گفت‌وگوها برای احیای برجام باشد.  آخرین مشورت‌ها و تصمیم‌ها در تهران و دیگر پایتخت‌ها گرفته شده و پایان مهلت سه‌ماهه توافق ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم نتوانست تبدیل به مانعی در مسیر دیپلماسی شود چراکه ایران با آژانس برای تمدید یک‌ماهه این توافق به نتیجه رسید و شورای‌عالی امنیت ملی در قالب بیانیه‌ای آن را اعلام کرد. 
براساس این بیانیه، این تصمیم به‌دلیل اینکه «فرصت لازم برای پیشرفت و به نتیجه ر‌سیدن مذاکرات فراهم شود» گرفته شده است. البته پیش از این بیانیه رسمی، کاظم غریب‌آبادی، نماینده ایران در سازمان‌های بین‌المللی، خبر این توافق را داده بود. تعویق یک‌روزه نشست مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز حاکی از طولانی‌شدن مذاکرات دوطرف بود. بر این اساس فیلم‌های دوربین‌های مداربسته مراکز هسته‌ای همچنان ضبط می‌شود و درصورت احیای برجام و لغو تحریم‌ها در اختیار آژانس قرار خواهد گرفت. به این ترتیب به‌نظر می‌رسد که هفته نویدبخشی در انتظار مذاکرات وین خواهد بود چراکه از یک سو حسن روحانی، رئیس‌جمهور، وعده داده که تحریم‌های اصلی لغو شده است و  از سوی دیگر رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران هم گفته که امیدوار است طرف‌های مذاکره در دور آتی مذاکرات تصمیم خود را گرفته باشند.

تصمیم در بالاترین سطوح گرفته شد
کاظم غریب‌آبادی که در مذاکرات احیای برجام در وین نیز حضور دارد به طرف‌ها توصیه کرده تا از این فرصت که براساس «حُسن‌نیت ایران فراهم شده است، در جهت لغو کامل تحریم‌ها به‌گونه‌ای عملی و قابل راستی‌آزمایی استفاده کنند». رافائل گروسی، مدیرکل آژانس نیز تمدید توافق را «بسیار حائز اهمیت» دانسته است.
 پیش از اعلام این توافق اما نمایندگان مجلس خواستار قطع دسترسی‌های آژانس به تاسیسات هسته‌ای شده بودند. اما محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس، گفت که قانون مجلس اجرا می‌شود و درباره توافق نیز بحث و تصمیم‌گیری شده است. اشاره قالیباف به جلسه شورای‌عالی امنیت ملی در این‌باره بود. پس از توافق دوباره ایران با آژانس، استقبال کشورها از آن آغاز شد. 
میخائیل اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین، در توییتی اقدام ایران را «ستودنی» دانست. اولیانوف نوشت: «این امر به حفظ جو در مذاکرات احیای برجام در وین و تسهیل به‌دست‌آمدن نتیجه موفقیت آمیز تلاش‌های دیپلماتیک برای احیای توافق هسته‌ای کمک می‌کند». پیش از این نیز سه‌کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه در بیانیه‌ای از ایران خواسته بودند تا اجازه دهد نظارت آژانس بر تاسیسات هسته‌ای ادامه پیدا کند. در این بیانیه تأکید شده بود که این اتفاق ضروری است و موفقیت مذاکرات احیای برجام هنوز تضمین‌شده نیست. وزارت خارجه اتریش هم در توییتی با استقبال از این توافق تأکید کرد که این موضوع به دیپلماسی فرصت بیشتری برای حفظ برجام می‌دهد.

ایران: آمریکا تصمیم بگیرد به‌راحتی به نتیجه می‌رسیم
در چنین فضایی امیدها به دور پنجم مذاکرات افزایش پیدا کرده است؛ هرچند ایران توپ را به زمین آمریکا انداخته و گفته این کشور باید «تصمیم سخت» خود را بگیرد.  سعید خطیب‌زاده در این زمینه گفته: «اگر تصمیم سیاسی در واشنگتن اتخاذ شود که از ادبیات، رفتار و منش دولت قبل ایالات متحده و کمپین شکست‌خورده فشار حداکثری فاصله گرفته شود، در مورد آنچه باقی مانده به‌راحتی می‌توان به نتیجه رسید». 
 او درباره روند گفت‌وگوها هم توضیح داد: «درخصوص گفت‌وگوهای فنی وین پیشرفت‌های قابل‌توجهی صورت گرفته و هنوز فکر می‌کنیم تفاهم در دسترس است و آنچه هم باقی مانده براساس دستورالعمل‌های اعلامی به وزارت خارجه، باید مورد دقت و پیگیری قرار گیرد». طبق گزارش‌ها پیش‌نویس توافق در دور چهارم که هفت روز طول کشید،  نهایی شده است و مذاکره بر سر جزئیات و چند محور اختلافی کلیدی ادامه دارد.  به‌نظر می‌رسد این اختلاف در مورد خواسته ایران برای لغو همه تحریم‌هاست. در شرایطی که آمریکایی‌ها با لغو تحریم‌های بخش‌های اصلی اقتصادی مثل بانک مرکزی، نفت و پتروشیمی موافقت کرده‌اند ، هنوز درباره تحریم‌های اعمال‌شده در دوران ترامپ که شامل نهادها و اشخاص حقیقی و حقوقی بی‌شماری است اختلاف وجود دارد.

   جدال دیپلماتیک در توییتر

 جدال دیپلماتیک مقامات وزارت خارجه   ایران و وزیر خارجه آمریکا در آستانه دور پنجم مذاکرات بازتاب‌های زیادی داشت. آنتونی بلینکن در گفت‌وگویی با شبکه ای‌بی‌سی گفت که هنوز نشانه‌ای مشاهده نکرده است که نشان دهد ایران برای برداشتن قدم‌های لازم برای بازگشت به برجام آمادگی دارد یا نه. پس از این اظهارات وزیرخارجه ایران و معاون او در توییت‌هایی به آن پاسخ دادند. محمدجواد ظریف نوشت: «لغو تحریم‌های ترامپ یک وظیفه قانونی و اخلاقی است، نه یک وسیله نفوذ برای مذاکرات». او تأکید کرد که تحریم‌ها «برای ترامپ کارآمد نبود، برای شما هم نخواهد بود. میلیاردها دلار پول مردم ایران را که در خارج به‌خاطر زورگویی آمریکا گرو نگه داشته شده است آزاد کنید». ظریف خطاب به بایدن نیز افزود: «تاریخ مصرف میراث ترامپ گذشته است. از آن دست بردارید».  سیدعباس عراقچی نیز تأکید کرد که «آمریکا به‌عنوان طرفی که برجام را ترک کرده است، باید اول تحریم‌های خود را بردارد. پس از راستی‌آزمایی، ایران اجرای کامل برجام را از سر خواهد گرفت. آیا آمریکا آماده است؟» پس از این توییت‌ها، جوزپ بورل مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا هم سمت ایران ایستاد. او در مصاحبه‌ با شبکه الجزیره گفت که «ایران آماده بازگشت به اجرای تعهداتش ذیل برجام درصورت پایبندی واشنگتن به بخش اقتصادی این توافق است».