مترو؛ چه بود و چه شد

زینب  زینال‌زاده ـ خبر‌نگار

حدود   44ماه  از دوره مدیریت شهری فعلی می‌گذرد و روزهای پایانی فرصتی برای بازنگری کارنامه عملکرد شهرداری و شرکت‌ها و سازمان‌های تابعه است. کارنامه‌ای که معیار موفقیت یا عدم‌کارآمدی شهرداری محسوب می‌شود و در این روزها منتقدان به دور از هر انصاف و عدلی، نوک پیکان را به سمت فعالیت مدیریت شهری نشانه می‌روند و وضعیت را چنان ترسیم می‌کنند که گویا هیچ تلاشی در دوره پنجم صورت نگرفته است. یک قیاس ساده و به دور از هرگونه غرض‌ورزی نشان می‌دهد که مدیریت شهری چون تهران در این دوره به‌دلیل وجود تحریم‌ها از یک سو و اپیدمی کرونا از سوی دیگر قطعا سخت‌ترین دوره بوده است اما به اذعان فعالان حوزه شهری، اقدامات ارزشمندی در این دوره انجام شده که نمونه بارز آن توسعه خطوط مترو است. شبکه حمل‌ونقل عمومی هرچند یک موضوع حاکمیتی است و قطعا باید دولت از آن حمایت کند اما در این دوره، شهرداری با حداقلی‌ترین حمایت و توجه دولت، توانست با مدیریت و مهندسی صحیح، خطوط مترو را توسعه دهد و افتتاح و بهره‌برداری از ایستگاه‌های متعدد در خطوط مختلف گواه این تلاش است. علی امام، مدیرعامل شرکت متروی تهران در تأیید این موضوع می‌گوید: «مترو یکی از ارکان مهم ناوگان حمل‌ونقل عمومی محسوب می‌شود و به همین دلیل در این دوره مدیریت شهری تلاش کردیم با همکاری و پشتیبانی تمام دست‌اندرکاران امر کارنامه قابل‌قبولی از خود ارائه دهیم که البته قضاوت در مورد آن بر عهده مردم است؛ چرا که باور داریم شهروندان خیلی از مسائل را می‌بینند و فارغ از تمایلات سیاسی و جناحی، می‌توانند در مورد کارهای انجام شده، اظهارنظر کنند.»

اولویت‌بندی رمز موفقیت

در این دوره مدیریت شهری نخستین و مهم‌ترین اقدام اولویت بندی برنامه‌ها بود که مدیرعامل شرکت مترو اینگونه توضیح می‌دهد: «پس از اهم و فی‌الاهم کردن نیازها، اولویت‌بندی در شبکه حمل‌ونقل ریلی پایتخت انجام و چند هدف نشانه‌گذاری شد. رفع نواقص ایستگاه‌های افتتاح شده در خطوط مختلف نخستین اولویت بود؛ چراکه ایستگاه‌ها به لحاظ ایمنی اگر مشکل جدی داشته باشند و در این مورد سهل‌انگاری شود قطعا جان و امنیت مسافران به خطر می‌افتد.» به‌گفته علی امام، نواقص 30ایستگاه احصا شد که می‌توان به نبود سیستم سیگنالینگ، نامناسب بودن سامانه‌های تهویه و اطفای حریق، مشکل پله‌های فرار، نبود سامانه‌های اصلی و پشتیبان تامین برق، اشکال در ریل‌گذاری و... اشاره کرد. تکمیل و ساخت ایستگاه‌ها اولویت دیگری بود که به‌دلیل محدودیت‌های منابع مالی به کندی پیش رفت اما در این دوره مدیریت شهری تا‌کنون منجر به ساخت و تکمیل 28ایستگاه شده است. به‌گفته علی امام حفر تونل‌ها هدفمند و در راستای پاسخگویی به نیاز شهروندان بوده است. او می‌گوید: «ساخت برخی از ایستگاه‌ها در ادوار گذشته شروع و نیمه‌تمام رها شده بودند که در این دوره مدیریت شهری با پیگیری‌های انجام شده علاوه بر ساخت ایستگاه‌های جدید، ایستگاه‌های نیمه‌تمام هم تکمیل و بهره‌برداری شدند.» براساس گفته‌های مدیرعامل شرکت مترو، میانگین پیشرفت عملیات اجرایی در ۱۶ایستگاه از خط۷ تا پایان شهریور۱۳۹۶ حدود ۴۹درصد بود که طی سال‌های اخیر تکمیل و بهره‌برداری شدند. همچنین 12ایستگاه از خط۶ تا پایان شهریور1396 به‌طور متوسط حدود 41درصد پیشرفت داشتند که در این دوره مدیریت شهری کامل شده‌اند. ایستگاه اقدسیه در خط۳ هم حدود ۴۵درصد پیشرفت داشته که پس از اتمام بهره‌برداری و در اختیار شهروندان قرار گرفته است. به‌گفته علی امام علاوه بر کارهای زیربنایی، اقدامات دیگری چون احداث ۵پست برق در خطوط مختلف، افزودن ۱۹رام قطار، حرکت به سمت دستیابی به منابع مالی جدید مانند اوراق مشارکت، مناسب‌سازی ایستگاه‌ها برای استفاده معلولان و افراد کم توان جسمی و حرکتی، نصب و راه‌اندازی ۲۸۰رشته پله‌برقی، ۶۲دستگاه آسانسور و ۷۸سامانه تهویه هوا و  ساخت ۱۲ورودی جدید در این دوره مدیریت شهری انجام شده است. برخی از اقدامات هم برای افق بلندمدت پیش‌بینی شده‌اند که مدیرعامل شرکت متروی تهران به آنها اشاره و عنوان می‌کند: «اولویت بعدی برنامه‌های مدیریت شهری در حوزه عملیات ساخت‌وساز و توسعه شبکه مترو، اقدامات زیرساختی و بلندمدتی بوده که نتایج آن در سال‌های آینده نمایان می‌شود. تکمیل و ساخت پایانه‌های آزادگان، اکباتان، کلاهدوز و همچنین تلاش برای طراحی و تولید قطار ملی مترو، نمونه این اقدامات است که قطعا در آینده ناوگان متروی پایتخت را به استانداردهای جهانی نزدیک می‌کند.»

طراحی خطوط براساس طرح جامع حمل‌ونقل ریلی 
طراحی خطوط چهارگانه جدید براساس طرح جامع حمل‌ونقل ریلی پایتخت مهم‌ترین کار شرکت مترو در این دوره مدیریت شهری است که با شروع حفاری در ایستگاه میدان دریاچه شهدای خلیج‌فارس در خط 10مترو، عملیات عمرانی در این خطوط شروع‌شده است. 

   افتتاح 2ایستگاه، خرداد و تیر1400

براساس برنامه زمانبندی از پیش تدوین شده و اقدامات اجرایی صورت گرفته در ماه‌های خرداد و تیر1400 ایستگاه‌های باقرخان درخط7و شهرک آزمایش در خط6 افتتاح می‌شوند که به‌گفته علی امام، مدیرعامل شرکت مترو با افتتاح این 2ایستگاه، شمار ایستگاه‌های تکمیل شده در دوره کنونی مدیریت شهری به عدد 30و در کل تعداد ایستگاه‌های شبکه خطوط هفتگانه به عدد141 می‌رسد. همچنین متولیان شرکت مترو در تلاش هستند تا قبل از اتمام مدیریت شهری پنجم بتوانند 2ایستگاه دیگر در همین خطوط بهره‌برداری کنند. تیر‌ماه با مهیا شدن مقدمات کار، امکان دارد فعالیت‌های مربوط به بخش توسعه شرقی خط4 که مورد توجه و تأکید شهردار تهران است، شروع شود. پیش بینی‌ها حاکی ازآن است که عملیات حفاری مکانیزه مسیر توسعه جنوبی خط6 در 2‌ماه پیش رو به پیشرفت قابل‌قبولی می‌رسد و کار ساخت 4ایستگاه که در این پروژه قرار دارند، وارد مرحله جدی‌تری می‌شود. نکته قابل تامل این است که به‌گفته علی امام درصورت تزریق منابع مالی حداقلی، می‌توان تیرماه شاهد افتتاح پایانه اکباتان درخط4 بود که فواید آن در مباحثی از قبیل تعمیر و نگهداری به موقع واگن‌ها و همچنین کاهش سرفاصله حرکتی قطارها انکارناپذیر است.


 کاهش سرفاصله قطارها با تامین هزار واگن
علی عبدالله‌پور ـ مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو

در روزهای گذشته ایستگاه‌های اقدسیه در خط3 و مرزداران در خط6 بهره‌برداری شدند. با افتتاح این ایستگاه‌ها، تعداد ایستگاه‌های بهره‌برداری شده در شبکه خطوط متروی تهران و حومه به ۱۳۹ایستگاه رسید و همچنین با بهره‌برداری از ایستگاه مرزداران در خط۶ مترو سرفاصله حرکت قطارها در نیمه غربی این خط از 35دقیقه به 20دقیقه کاهش یافته است. تسهیل شدن دسترسی شهروندان به شبکه حمل‌ونقل ریلی از مزیت‌های دیگر افتتاح 2ایستگاه اقدسیه و مرزداران بوده است و امیدواریم با تکمیل و بهره‌برداری کامل از ایستگاه‌های خط6 تا حدودی از دغدغه‌های حمل‌ونقلی شهروندان در این منطقه کاسته شود. مترو مسافران دائمی خود را دارد و این نکته قابل انکار نیست که تعداد واگن‌ها پاسخگوی نیاز متروی تهران نیست. اکنون در شبکه حمل‌ونقل ریلی حدود هزار واگن کمبود داریم که اگر این تعداد واگن تأمین شود می‌توانیم سر فاصله‌ حرکت قطارها را در خطوط شش و هفت همانند خطوط دیگر کاهش دهیم.نکته اصلی که نباید فراموش کرد این است که توسعه حمل‌ونقل ریلی درون شهری و استفاده بیشتر از آن یعنی کاهش مصرف سوخت و امکان بهره‌مندی مترو از منابع مالی پایدار؛ هر مسافری که با مترو جابه‌جا می‌شود به‌معنای مصرف کمتر بنزین در سطح شهر است.







نکته
   ایستگاه دانشگاه تربیت مدرس در خطوط 6و 7خط تقاطعی است و دسترسی‌هایی مجزا دارد از این‌رو در جدول2بار ذکر شده است.
  عملیات ساختمانی و تجهیزاتی ایستگاه‌های افتتاح شده به عدد۱۰۰ نرسیده است. این بدان معناست که با وجود نصب آسانسور و پله برقی در تمام ایستگاه‌های افتتاح شده اخیر، هنوز تمام پله برقی‌ها و آسانسور‌های طراحی شده برای آنها کامل نشده است و در طول زمان خریداری و راه‌اندازی می‌شوند. البته در وضع موجود نیز تمام ایستگاه‌ها از پله برقی و آسانسور به تعدادی که امکان خریداری بوده است، برخوردار شده‌اند.
   ضمنا یکی از دلایل عدم‌اعلام صددرصدی تکمیل ایستگاه‌ها، ساخته نشدن ورودی‌های دوم است که خللی در افتتاح یک ایستگاه ایجاد نمی‌کند اما چون در طراحی‌ها 2ورودی لحاظ شده است باید به مرور زمان و بعد از بهره‌برداری ایستگاه احداث شوند.