انتشار اطلاعات هولوگرام‌ها و حواله‌های شهرداری تهران

  در هفدهمین گام شفافیت شورای شهر پنجم، اطلاعات حواله‌های شهرداری تهران در وب‌سایت شفاف منتشر شد. پیش از این، جزئیات قرارداد‌ها و برخی اطلاعات مالی دیگر روی این سایت قرار گرفته بود و اکنون حواله‌های شهرداری می‌تواند بخشی از مبادلات مالی شهرداری را نشان دهد.
رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران در این‌باره گفت: اطلاعات حواله‌های شهرداری تهران از نیمه‌دوم سال ۹۶ به بعد روی وب‌سایت شفاف قرار گرفته است. این اقدام در راستای مصوبه «الزام شهرداری تهران به انجام الکترونیکی و اعلان عمومی معاملات» انجام شد؛ چراکه حواله در تهاتر بدهی‌ها و مطالبات شهرداری به‌کار می‌رود و تهاتر نیز یکی از انواع معاملات به‌حساب می‌آید.
بهاره آروین در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه اطلاعات منتشرشده شامل مبدا صدور حواله، واحد اجرایی مقصد، سال مالی ایجاد حواله، شماره و تاریخ و نوع حواله، نام و کد یا شناسه ملی تحویل‌گیرنده، مبلغ، تاریخ کارسازی حواله، نام کارگزار و نظایر آن است، گفت: به‌روزرسانی اطلاعات حواله‌ها در وب‌سایت شفاف به‌صورت برخط انجام می‌شود. این اطلاعات از یکی از زیرسیستم‌های سامانه جامع مالی به‌صورت سیستمی به وب‌سایت شفاف منتقل می‌شود، بنابراین قابل دستکاری نیست.
این عضو شورای شهر تهران با بیان اینکه گاهی پرداخت مطالبات پیمانکاران و بستانکاران به‌صورت غیرنقد انجام می‌شود، گفت: شورای شهر تهران در سال ۹۷ دستورالعمل اجرایی مدیریت منابع و مصارف غیرنقد را به تصویب رساند. در این دستورالعمل تخصیص منابع غیرنقد به چند روش دیده شده است که شامل تهاتر با ملک، تهاتر با سهم پروژه‌های مشارکتی و تهاتر با عوارض ساختمانی (شامل کارسازی برای ذی‌نفع واحد و کارسازی از طریق شرکت کارگزار) است.
آروین با توضیح این اصطلاحات گفت: فلسفه استفاده از شرکت‌های کارگزار در پرداخت تعهدات و بدهی‌های شهرداری این است که از یک سو برای شهرداری زمان خریده شود و از سوی دیگر طلب پیمانکاران و بستانکاران زودتر تسویه شود. «کارسازی» عبارت است از ادای تعهدات و بدهی‌های شهرداری به پیمانکاران و بستانکاران بدون تبادل وجه نقد. تهاتر معمولا از طریق صدور حواله انجام می‌شود و به حواله‌هایی که در تهاتر با عوارض ساختمانی کارسازی می‌شوند، هولوگرام هم می‌گویند. هولوگرام (یا حواله عوارض ساختمانی) برگه‌ای است که جواز عوارض ساختمانی مثل تراکم و تغییر کاربری محسوب می‌شود.
این عضو شورای شهر تهران در ادامه با تأکید بر لزوم شفافیت‌بخشی به هولوگرام‌ها و حواله‌های شهرداری گفت: این حوزه یکی از گلوگاه‌های فساد در شهرداری تهران در دوره گذشته بود و یکی از فسادخیزترین بخش‌های آن علاوه بر قیمت‌گذاری ملک‌های تهاترشده، در موارد کارسازی از طریق کارگزار شکل می‌گرفت. وی با بیان اینکه در فرایند صدور حواله، فساد به روش‌های مختلف روی می‌دهد، عنوان کرد: مثلا در متن مصوبه شورا درصد تخفیفی که کارگزار برای تسویه مطالبه پیمانکاران و طلبکاران از آنها می‌گیرد، به صراحت مشخص شده است اما با وجود این برخی شرکت‌های کارگزار با چانه‌زنی تخفیف بیشتری می‌گیرند و مطالبات طلبکاران شهرداری را به مبلغی بسیار پایین‌تر می‌پردازند. البته بعدا در زمان تسویه حساب با شهرداری از تخفیف‌هایی که گرفته‌اند یاد نمی‌کنند. بنابراین کارگزار از دو سمت طلبکار و بدهکار سود می‌کند.
آروین افزود: در فرایند تسویه بدهی‌های شهرداری بعضا کارگزاران در زد و بند با برخی از افراد باعث می‌شوند ملک شهرداری به قیمتی پایین ارزشگذاری شده و به طلبکار منتقل شود. همچنین در فرایند وصول مطالبات شهرداری از مؤدیان نیز بعضا ملکی کم‌بها به مبلغی بالا ارزشگذاری شده و شهرداری در تهاتر طلب خود با آن ملک، ضرر کرده است. در فرایند صدور هولوگرام هم فساد زیادی وجود دارد. به‌عنوان مثال گاهی در فرایند تهاتر مطالبات بستانکاران با عوارض، به‌واسطه زد و بند، جواز تراکم ساختمان در محلی صادر می‌شود که دیگر شهروندان از امکان خرید تراکم در آن محروم هستند.
این عضو شورای شهر تهران با اشاره به اینکه در دوره جدید مدیریت شهری تعداد کارگزاران کاهش یافته است، بیان کرد: سیاست شورای پنجم این بود که شهرداری با کارگزارانی که اعتبارسنجی نشده‌اند و در رتبه‌بندی نهادهای مالی از رتبه مناسبی برخوردار نیستند یا به تعهدات خود عمل نکرده‌اند کار نکند. ضمن اینکه به‌علت کاهش مصارف غیرنقد در دوره جدید دیگر نیازی به کارگزاران متعدد حس نمی‌شد؛ به همین دلیل در سال ۹۸ تنها یک کارگزار با شهرداری تهران کار می‌کرد و در سال ۹۹، 2کارگزار با شهرداری کار می‌کردند، این در حالی است که پیش از این دوره 8کارگزار با شهرداری کار می‌کردند و اغلب به آن بدهکار بودند.
رئیس کمیته شفافیت شورای شهر تهران گفت: حسن انتشار اطلاعات حواله‌های شهرداری تهران به این است که شهروندان یا سمن‌های ذیربط می‌توانند با بررسی آنها ببینند تحویل‌گیرندگان حواله‌ها کدام پیمانکاران یا چه شرکت‌هایی هستند. میزان تکرار نام تحویل‌گیرندگان به‌خودی خود به مخاطب قدرت تحلیل می‌دهد، شهروندان و سمن‌ها برای تحلیل بهتر می‌توانند اطلاعات حواله‌ها را با اطلاعات منتشرشده در زمینه قراردادهای شهرداری مطابقت دهند و با تطبیق کد و شناسه ملی و عنوان پیمانکاران یا واحدهای اجرایی و میزان تکرارشوندگی آنها به دید بهتری برسند.
وی اضافه کرد: علاوه بر این، شهروندان و سمن‌ها می‌توانند نام کسانی را که حواله در وجه آنها صادر شده است با فهرست کارکنان و مدیران شهرداری در وب‌سایت شفاف یا با اطلاعات سهامداران و اعضای هیأت مدیره شرکت‌ها که در سامانه ثبت شرکت‌ها و روزنامه رسمی انتشار یافته تطبیق دهند و موارد تخلف را کشف کنند.
وی با تأکید بر اینکه اطلاعات شفاف‌شده در سامانه شفافیت به‌مثابه قطعات پازل هستند، گفت: یک قطعه پازل ممکن است به تنهایی چیزی را نشان ندهد اما زمانی که در کنار قطعات دیگر قرار می‌گیرد حقیقت یا فساد موجود را شفاف خواهد کرد. از این جهت تمام تلاش ما این است که قطعات بیشتری از پازل شهرداری را منتشر کنیم.