چرا اسرائیل زیرساخت‌های شهری غزه را هدف قرار داد؟

 سیاوش فلاح پور- روزنامه‌نگار

حجم تخریب مناطق مسکونی و زیرساخت‌های شهری در تازه‌ترین جنگ غزه، بار دیگر این پرسش را برای ناظران و افکار عمومی مطرح کرده است؛ چرا اسرائیل تا این حد به تخریب زیرساخت‌های شهری و اهداف غیرنظامی در فلسطین و مشخصا نوار غزه اصرار دارد؟ روز گذشته و پس از آغاز نخستین ساعات آتش‌بس میان رژیم صهیونیستی و مقاومت فلسطین، رسانه‌ها فرصتی مناسب برای تهیه گزارش از نقاط مختلف غزه به‌دست آوردند. بر اساس گزارش‌های تصویری متعدد، تقریبا هیچ‌یک از مناطق غزه از تخریب ساختمان‌ها، برج‌ها و یا مراکز خدماتی-دولتی مستثنی نبوده است. شدت این تخریب‌ها در برخی نقاط به‌گونه‌ای است که تردد با خودرو به‌دلیل آوارهای به‌جامانده از فروپاشی سازه‌ها عملا غیرممکن شده است. علاوه بر این، میزان خسارت‌های وارده به نیروگاه‌های برق، شبکه تصفیه و آبرسانی، بانک‌ها و حتی برخی مراکز شهری-دولتی بیش از 70میلیون دلار ارزیابی می‌شود. سازمان دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه روز گذشته خود با اشاره به این مسئله نوشت: «زیرساخت‌های شهری، جاده‌ها و خیابان‌ها، منابع ذخیره و تصفیه آب و نیروگاه‌های برق ازجمله مناطق امن به‌شمار می‌آیند که حمله نظامی به آنها براساس قوانین بین‌المللی ممنوع است. اما اسرائیل در جنگ غزه به‌طور سازمان‌یافته این مراکز را مورد هدف قرار داده است.» ناصر مصلح، وزیر کشور غزه نیز در نخستین اظهارنظر پس از آتش‌بس در اشاره به جنایت‌های جنگی اسرائیل گفت: هدف رژیم صهیونیستی از این‌گونه حملات به روشنی قطع شبکه حمل‌ونقل غزه با محور مرکز شهر، تضعیف توان دولت برای ارائه خدمات عمومی به مردم و نابودی مراکز تجاری است که بازسازی آنها زمانبر خواهد بود.
باید توجه داشت که شرایط زندگی در نوار غزه به‌طور طبیعی پیش از جنگ اخیر، به‌دلیل تحریم، محاصره و ویرانی‌های به‌جامانده از درگیری‌های گذشته بسیار سخت بوده است. برای مثال کافی است بدانیم با وجود راه‌اندازی واحدهای تولیدی و کشاورزی، همچنان 80درصد از مایحتاج غذایی مردم غزه با تکیه بر کمک‌های بشردوستانه تأمین می‌شود. پس از پایان رویارویی 12روزه مقاومت با رژیم صهیونیستی، شرایط زندگی برای ساکنان غزه سخت‌تر هم خواهد شد. مهم‌ترین عوامل مؤثر در این زمینه افرایش چشمگیر ساعات قطعی برق، محدودیت بی‌سابقه دسترسی به آب تصفیه‌شده تا اطلاع ثانوی، کاهش مواداولیه در بازار، افزایش گرانی و همچنین رشد نرخ بیکاری به‌دلیل تخریب‌های عمده است.
جالب آنکه تهدید و هشدار به نابودی زیرساخت‌های شهری و غیرنظامی به بخشی ثابت از ادبیات رهبران و نظامیان اسرائیلی تبدیل شده است. برای مثال رئیس ستاد ارتش این رژیم سال2019 در تهدید حزب‌الله گفته بود: اسرائیل می‌تواند زندگی در لبنان را ظرف چند روز به 50سال قبل بازگرداند. بررسی الگوی حملات هوایی رژیم صهیونیستی به کشورهای عربی نظیر فلسطین و یا لبنان نشان می‌دهد تخریب سازمان‌یافته زیرساخت‌های شهری، بخشی مهم از استراتژی تل‌آویو برای سخت‌کردن زندگی شهروندان عربی است؛ امری که در ادامه به دستمایه رسانه‌های اسرائیل برای جنگ روانی تبدیل خواهد شد.
از سوی دیگر به‌نظر می‌رسد حمله به مناطق مسکونی، نوعی دستاورد برای اسرائیل نزد یهودیان افراطی نیز شناخته می‌شود. شبکه الجزیره در گزارش خود با اشاره به تخریب 6برج بلندمرتبه و صدها ساختمان مسکونی-تجاری نوار غزه ظرف 12 روز می‌نویسد: هدف از اینگونه حملات علاوه بر تضعیف روحیه و امید شهروندان فلسطینی، ارائه تصویری پیروزمندانه از خود نزد شهرک‌نشینان یهودی است. این تفسیر با پوشش رسانه‌ای گسترده از تخریب زیرساخت‌های شهری، به‌ویژه برج‌های مشهور شهر غزه همخوانی دارد.
رهبران جنبش حماس از هم‌اکنون نسبت به پیامدهای عدم‌بازسازی فوری تخریب‌های صورت‌گرفته در نوار غزه هشدار داده و از کشورهای عربی و اسلامی برای کمک‌های مالی و عمرانی درخواست همراهی کرده‌اند. پیش از این وزیر اقتصاد غزه پیش‌بینی کرده بود با توجه به میزان تخریب بالا، نرخ بیکاری و فقر در این منطقه به‌ترتیب تا 79 و 85درصد افزایش خواهد یافت. اینها در حالی است که غزه به‌دلیل محاصره همه‌جانبه و تحریم‌های اقتصادی حتی برای واردات سیمان به میزان محدود نیز با مشکلات متعددی روبه‌روست.

اسرائیل علیه بانک‌های غزه
در جریان جنگ 12روزه اخیر، 3بانک مهم غزه توسط جنگنده‌های رژیم صهیونیستی مورد هدف قرار گرفتند. پیش از این نیز در جنگ سال2014، 4بانک اصلی در این منطقه توسط اسرائیل به‌کلی تخریب شدند. اما چرا رژیم صهیونیستی به‌طور مشخص در حملات خود بر تخریب بانک‌ها تمرکز دارد؟ برای پاسخ به این سؤال قبل از هر چیز باید نقش کلیدی بانک‌های محدود غزه در اداره اقتصاد این منطقه را بررسی کرد. 2بانک «ملی اسلامی» و «تولید» مهم‌ترین پشتیبان مالی اجرای پروژه‌های زیرساختی نظیر نیروگاه‌های برق در غزه هستند. از سوی دیگر این دو بانک، با تکیه بر وام‌ها و کمک‌های خارجی در تامین کسری بودجه، پرداخت حقوق کارمندان و تامین مایحتاج زندگی آنان به دولت مورد حمایت حماس کمک می‌کنند. بانک تولید که ساختمان اصلی آن در جریان حملات اخیر به‌کلی ویران شد زیر نظر تشکیلات خودگردان قرار نداشته و مستقیما توسط جنبش حماس اداره می‌شود. بدون شک حملات اخیر و خسارت‌های عمده واردشده به بخش مالی-بانکی غزه، ضربه مهمی به میزان توانایی مقاومت برای ایستادگی اقتصادی مقابل فشارهای رژیم صهیونیستی وارد خواهد کرد. روزنامه العربی الجدید در این‌باره می‌نویسد: اسرائیل هرگونه نماد مقاومت مقابل اشغالگری را سرکوب می‌کند؛ از نیروگاه برقی که با گذشت زمان و جذب سرمایه‌های محدود ساخته شده تا بانک‌هایی که زیر شدیدترین فشارها، به بهبود شرایط زندگی مردم در غزه کمک می‌کنند. در عین حال باید توجه داشت که کشورهای عربی و اسلامی متعددی نظیر قطر برای جبران خسارت‌های وارده به زیرساخت‌های غزه اعلام آمادگی کرده‌اند، اگرچه این کمک‌ها بدون چراغ سبز رژیم صهیونیستی هرگز وارد غزه نخواهد شد.