میراث
۶ کاروانسرای سمنان در مسیر ثبت جهانی
وجود کاروانسراهای قدیمی و زیبا در سمنان یکی از ظرفیت‌های مهم گردشگری است که درصورت توجه می‌تواند این استان خشک و کم‌آب را از صنعت درآمدزای گردشگری بهره‌مند کند
اشکان جهان‌آرای- خبرنگار
سمنان با توجه به قرار داشتن در مسیر باستانی جاده ابریشم و وجود کاروانسراهای متعدد تاریخی می‌تواند یکی از قطب‌های گردشگری مبتنی بر معماری کاروانسراها در ایران باشد؛ ظرفیتی که موجب شده است نام سمنان در پرونده پیگیری ثبت جهانی مجموعه کاروانسراهای ایران قرار بگیرد.
تقریباً در سراسر نقاط سمنان می‌توان کاروانسراهایی را یافت که علاوه بر ارزش تاریخی‌شان به واسطه سبک معماری و زیبایی‌های ظاهری مختص اقلیم خشک و کم‌آب این منطقه می‌توانند جاذبه‌ای منحصربه‌فرد برای گردشگری باشند؛ کاروانسراهایی که با توجه به رونق گردشگری کویر در یک دهه اخیر، این قابلیت را دارند تا به مراکز خاص پذیرایی و اقامت گردشگران علاقه‌مند به رصد شبانه ستاره‌ها در سرزمین خورشید تبدیل شوند.
تعداد کاروانسراهای سمنان با توجه به قرار داشتن در مسیر جاده ابریشم قابل توجه است. از سوی دیگر بسیاری از این بناها به‌دلیل اقلیم خشک منطقه و مصون ماندن از رطوبت و رویش گیاهان هنوز ساختار و ساختمان مناسبی دارند؛ تا جایی که برخی از این بناها هنوز هم مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کاروانسرای عباسی در مرکز سمنان یکی از همین نمونه‌هاست که ۴۰۰ سال پس از ساخت و تا همین چند‌ماه پیش به‌عنوان زندان مورد استفاده قرار می‌گرفت و حالا برای بازسازی و احیا در اختیار شهرداری قرار گرفته تا زیرنظر کارشناسان میراث فرهنگی به مجموعه‌ای با کاربری فرهنگی برای عموم مردم تبدیل شود.
مرمت و احیا
علاوه بر این کاروانسرا چند کاروانسرای دیگر هم در این استان وجود دارد که تعدادی از آنها در آستانه ثبت‌جهانی قرار دارند. سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سمنان با بیان اینکه ۲۴ کاروانسرای کویری مربوط به مسیر جاده ابریشم در سمنان قرار دارد به همشهری می‌گوید: این ۲۴کاروانسرای کویری جاده ابریشم عمدتاً مربوط به دوران صفویه هستند و معماری مشابهی هم دارند. از بین این ۲۴کاروانسرا فقط ۴کاروانسرای میاندشت، دامغان، ایوانکی و ده‌نمک در مالکیت میراث فرهنگی قرار دارد که از سوی صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی به بخش خصوصی واگذار شدند تا پس از مرمت با کاربری مناسب بهره‌برداری شوند. تاکنون کاروانسرای ده‌نمک به بهره‌برداری رسیده است و 3 کاروانسرای دیگر درحال مرمت و احیا هستند.
در پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای جاده ابریشم که توسط وزارت میراث فرهنگی در حال پیگیری است، ۶ کاروانسرای سمنان نیز قرار دارد. حمیدرضا دوست‌محمدی می‌افزاید: بقیه کاروانسراها یا در مالکیت بخش خصوصی هستند یا سازمان اوقاف و امور خیریه مالکیت آنها را برعهده دارد. مجموعه کاروانسرای آهوان هم که شامل 2کاروانسرای سنگی و آجری است تحت مالکیت ستاد اجراییات فرمان امام(ره) قرار دارد. برای این کاروانسراها نیز در حال رایزنی هستیم تا مالکان بناها با استفاده از ظرفیت صندوق احیا و بهره‌برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی برای جذب سرمایه‌گذار و واگذاری این بناها به سرمایه‌گذاران علاقه‌مند اقدام کنند تا از این ظرفیت تاریخی سمنان بهره‌برداری مناسبی شود.
شهر کاروانسراها
این مسئول به قرار داشتن نام کاروانسراهای سمنان در پرونده ثبت جهانی مجموعه کاروانسراهای تاریخی جاده ابریشم اشاره می‌کند و می‌گوید: در پرونده ثبت جهانی کاروانسراهای جاده ابریشم که توسط وزارت میراث فرهنگی در حال پیگیری است،
۶ کاروانسرای میاندشت، عباس‌آباد، میامی، مجموعه کاروانسراهای آهوان(شامل 2کاروانسرا) و مجموعه کاروانسرای قصر بهرام از سمنان نیز قرار دارند. درصورت ثبت جهانی این مجموعه کاروانسراها در یونسکو، سمنان فرصت بسیار مناسبی برای سرمایه‌گذاری در بهره‌برداری از کاروانسراها به‌دست می‌آورد.
به جز کاروانسراهای کویری، تعدادی کاروانسرای کوهستانی یا سنگی نیز با معماری متفاوتی در برخی نقاط این استان ازجمله محورهای شمالی سمنان وجود دارد.
سرپرست اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی سمنان با بیان اینکه تعداد کاروانسراهای تاریخی این استان نسبت به استان‌های دیگر بیشتر است، تصریح می‌کند: سمنان استان کاروانسراهاست و می‌تواند با این برند به مخاطبان و مشتریان صنعت درآمدزای گردشگری در کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی شناسانده شود.
در مسیر گردشگران
۲۴کاروانسرای کویری مربوط به مسیر جاده ابریشم در سمنان قرار دارد؛ البته این کاروانسراهای کویری تنها کاروانسراهای سمنان نیستند. به‌گفته دوست‌محمدی، تعدادی کاروانسرای کوهستانی یا سنگی نیز با معماری متفاوتی در برخی نقاط این استان ازجمله محورهای شمالی سمنان وجود دارد که به‌خاطر اقلیم این مناطق عمده این بناها آسیب دیدند.
این استان با توجه به قرار داشتن در مسیر مشهد مقدس و عبور میلیون‌ها مسافر از آن در طول سال و همچنین مقصد سفر بودن بسیاری از کویرنوردان می‌تواند بهره‌برداری مناسبی از ظرفیت کاروانسراهای تاریخی داشته باشد.
