ایرادات طرح دریافت مالیات از خودروهای لوکس

براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، دریافت مالیات از خودروهای لوکس با قیمت بیش از یک میلیارد تومان برمبنای ضوابط اعلام‌شده از هفته آینده آغاز می‌شود و مالکان این خودروها براساس ارزش خودرو باید از حداقل ۱۱میلیون تا بیش از ۳۰۰میلیون تومان مالیات پرداخت کنند. با فربد زاوه، کارشناس صنعت خودرو در این‌باره گفت‌وگو کرده‌ایم.

به‌نظر شما دریافت مالیات از خودروهای لوکس چه تأثیری بر بازار خواهد داشت؟
این طرح شاید در کوتاه‌مدت موجب تعلل خریداران و فروشندگان برای انجام معاملات در بازار خودروهای خارجی شود اما در درازمدت اثر این مصوبه بر بازار اینگونه خودروها صفر خواهد بود زیرا کسی که خودروی خارجی مثلا لندکروز را با قیمت 2.5میلیارد تومان با پرداخت عوارض گمرکی سوار می‌شود، از قیمت آن آگاه است و مشکلی برای پرداخت مالیات ندارد. همچنین وقتی مشتری چنین خودرویی را در مدل2014 می‌خرد و یک میلیارد تومان هزینه می‌کند تا ظاهر خودرو شبیه مدل صفرکیلومتر آن شود، چنین فردی ناآگاه و کم‌سواد نیست اما چاره‌ای جز خرید این خودرو برای برخورداری از رفاه ندارد. اینگونه افراد بیش از دوبرابر قیمت روز جهانی و چهاربرابر قیمت واقعی این خودروها را در بازار داخلی می‌خرند، در نتیجه برایشان اهمیت چندانی ندارد که چند درصد مالیات نیز پرداخت کنند.
اما قیمت بسیاری از خودروهای به‌اصطلاح لوکس که حالا مشمول مالیات شده‌اند، ناشی از افزایش نرخ تورم در 2سال اخیر میلیاردی شده است. آیا همه مالکان چنین خودروهایی قادر به پرداخت مالیات خواهند بود؟
 اگر برای مالکان خودروهای 5میلیارد تومانی، رقم درنظر گرفته‌شده برای مالیات اهمیت داشت، این مبلغ را در بانک سرمایه‌گذاری و ماهانه 100میلیون تومان سود دریافت می‌کردند، به‌نظر می‌رسد حتی افت ارزش پول نیز برای چنین افرادی اهمیت چندانی ندارد. کسی که مثلا قبلا یک خودرو النترا را به‌صورت اقساطی به مبلغ 100میلیون تومان خریداری کرده و اکنون قیمت این خودرو به بیش از یک میلیارد تومان افزایش یافته و مشمول پرداخت مالیات شده، ممکن است چنین دغدغه‌ای داشته باشد اما کسی که اکنون با پرداخت یک میلیارد تومان خودرو النترای مذکور را می‌خرد، نگرانی چندانی برای پرداخت مالیات ندارد. به بیان دیگر کسی که 40هزار دلار برای خرید خودرویی که بیش از 10هزار میلیارد دلار ارزش ندارد و قیمت مدل صفرکیلومتر آن در بازارهای جهانی بیش از 13هزار دلار نیست، می‌پردازد، یعنی به جای 250میلیون تومان یک میلیارد تومان پرداخت می‌کند، نگران پرداخت مالیات سالانه 4 تا 5میلیون تومانی نیست. همچنین باید توجه داشت که افرادی قبلا خودروهای خارجی را با قیمت 90 تا 100میلیون تومان خریداری کرده بودند و اکنون قیمت آن 2 تا 3میلیارد تومان است، علاوه بر آن هزینه سرویس و نگهداری و بیمه اینگونه خودروها به‌مراتب بیشتر از عدد مشخص‌شده برای پرداخت مالیات است. با وجود این، طرح مذکور همانند بسیاری از طرح‌های دیگر بی‌سرانجام خواهد بود.
اما در سایر کشورهای دنیا نیز مالیات خودرو دریافت می‌شود، آیا لوکس‌بودن خودرو در رقم مالیات پرداختی مؤثراست؟
در سایر کشورهای دنیا همه خودروها «تگ مالیاتی آن بورد» دارند که متناسب با میزان مصرف سوخت، تولید گازهای آلاینده مانند CO2، کلاس خودرو و هزینه‌ای که تردد این خودرو به جامعه تحمیل می‌کند، مالیات دریافت می‌شود. در این قالب مالیات برای یک خودروی 8سیلندر بیش از خودروهای 4 و 6سیلندر است و براساس جدولی که سالانه مشخص می‌شود، مالکان خودرو به پرداخت مالیات ملزم هستند اما حمایت‌های بیمه‌ای موجب می‌شود تا مشتریان در یک نقطه تعادلی نسبت به خرید این خودروها اقدام کنند. باید درنظر داشت که در اغلب کشورهای دنیا این میزان تورم وجود ندارد، حتی کشورهایی که تورم بالایی دارند نیز هزینه آن را با اجرای چنین طرح‌هایی به جیب مردم تحمیل نمی‌کنند و مالیات و عوارض سالانه خودرو، در یک قالب پرداخت می‌شود. مردم سایر کشورها مالیات خودرو را متناسب با کلاس فنی و فاکتورهای تعریف‌شده، مانند میزان مصرف سوخت، آلایندگی و... می‌پردازند و اگر این مالیات پرداخت نشود مجوز تردد سالانه برای آنها صادر نمی‌شود. از سوی دیگر اگر هدف، دریافت مالیات از مالکان خودرو است باید همه دارندگان خودرو، اعم از لوکس و غیرلوکس مالیات بپردازند و این موضوع به‌خودروهای خارجی محدود نشود. علاوه بر آن پرداخت مالیات خودرو نباید با ارزش تورمی آن ارتباطی داشته باشد، مگر مالکان خودرو مقصر شکل‌گیری نرخ بالای تورم هستند که باید جریمه آن را بپردازند.
با توجه به نوسان شدید قیمت و تأثیر میزان سلامت و کارکرد بر قیمت خودروهای خارجی، مبنای ارزشگذاری برای دریافت مالیات این خودروها چیست؟
نکته مبهم اصلی اجرای طرح مالیات خودروهای لوکس همین موضوع تعیین مبنای قیمت است. سؤال این است؛ ارزش سانتافه2018 تصادفی که تا کمر تاشده بیشتر است یا نوع صفرکیلومتر با مدل 2015 آن؟ اگر مبنای دریافت مالیات مدل و سال ساخت خودرو باشد، دریافت مالیات خودروهای لوکس قابل اجرا نیست. همچنین درصورتی که مبنای دریافت مالیات را ارزش گمرکی درنظر گیریم نیز به هر شیوه‌ای که محاسبه کنیم، قیمت اغلب خودروهایی که اکنون در بازار بیش از یک میلیارد تومان قیمت دارند، به کمتر از یک میلیارد تومان کاهش می‌یابد. متولیان دریافت مالیات از خودروهای لوکس چگونه می‌خواهند ارزش چنین خودروهایی را برای دریافت مالیات از یکدیگر تفکیک کنند؟ آنچه مسلم است این قانون قابل اجرا نیست و طرح مجلس برای دریافت این مالیات بی‌نتیجه خواهد ماند و این طرح به محلی برای درگیری مردم و سازمان امور مالیاتی تبدیل می‌شود. چنین طرحی اگر در کوتاه‌مدت به برخی تنش‌های اجتماعی منجر نشود، با گذشت زمان اجرای آن متوقف خواهد شد.
به‌نظر شما مصوبه اخیر شورای رقابت برای افزایش 9درصدی قیمت خودروهای پر تیراژ داخلی تا چه حد مشکلات خودروسازان و بازار را مرتفع خواهد کرد؟
فلسفه افزایش رسمی خودروهای پرتیراژ داخلی سنگی است که حداقل از 11سال پیش در چاه انداخته شده و تداوم اجرای آن متاثر از غرور کاذب و لجبازی مدیران است. اگرچه قیمت بازار خودروهای پرتیراژ داخلی در حال کاهش است اما هنوز قیمت کارخانه و بازار برخی از این خودروها 70درصد با یکدیگر اختلاف دارد. وقتی شاهد این میزان اختلاف قیمت و تداوم زیان‌دهی خودروسازان هستیم، قیمت‌گذاری دستوری خودرو چه معنایی دارد. مگر دو نرخی بودن به کاهش تورم در بازار خودرو منجر شده است؟ وقتی قیمت‌گذاری دستوری خودرو برای کنترل تورم بی‌نتیجه بوده، اصرار بر تداوم اجرای آن، غلط است و باید قیمت خودرو شناور و برمبنای نرخ بازار باشد. آمار اخیر پیش‌فروش برخی محصولات سایپا نیز بیانگر به صدا درآمدن زنگ خطر ناکارآمدی قیمت‌گذاری دستوری خودروهای پرتیراژ داخلی است، چنان‌که در طرح پیش‌فروش وانت نیسان زامیاد، تعداد خودروهای عرضه‌شده از میزان متقاضیان ثبت‌نام بیشتر شده است. در چنین شرایطی مشخص نیست که شرکت زامیاد باید با هزار خودرویی که متقاضی پیش‌خرید نداشته، چه کند. با توجه به تعیین قیمت این خودرو در شورای رقابت آیا شورای مذکور برای این خودروها تضمین خرید به‌خودروساز می‌دهد؟ این شیوه قیمت‌گذاری خودرو حاصل اشتباهی است که بر مبنای آن برخی مدیران تصور می‌کنند با دستور دادن، اقتصاد کنترل می‌شود.
تأثیر قیمت‌گذاری دستوری بر زیاندهی خودروسازان چه بوده است؟
با قیمت‌گذاری دستوری خودرو، شورای رقابت صورت‌های مالی خودروسازان را 175هزار میلیارد تومان منفی کرده است، حال باید این شورا بگوید چگونه می‌خواهد این زیان انباشته را مرتفع کند. بارها گفته‌ام که بهتر است در چنین شرایطی رئیس شورای رقابت را مدیر 2خودروساز بزرگ کنند تا ببینیم چگونه این بدهی را صفر می‌کند و خود او تاوان سیاستگذاری‌اش را بدهد. قیمت تمام‌شده خودرویی مانند پژو206 با ایربگ و ‌ای بی‌اس، یورو5 به‌مراتب بیش از 4هزار دلار است. خودروساز نمی‌تواند خودروی مذکور را با مشخصات اعلام‌شده تولید و با نرخ تحمیلی بفروشد و سود هم ببرد، اما شورای رقابت به هزینه تمام‌شده واقعی کاری ندارد. قیمت خودرو از مهر‌ماه پارسال تا آخر فروردین‌ماه امسال برای مدت 7‌ماه ثابت بوده، پرسش آن است که نرخ چه کالایی در 7‌ماه ثابت مانده است؟ نکته دیگر آنکه نرخ تورم بخشی اعلام شده از بانک مرکزی، برای صنعت خودرو، حاصل اندازه‌گیری تغییر نهاده‌های تولید و گزارشی آماری است که پیش‌بینی هزینه تولید در آن لحاظ نشده و مربوط به گذشته است.
این نرخ‌گذاری 7ماه از رشد هزینه تولید عقب است. طبق گزارش بانک مرکزی در این مدت شاهد تورم 40درصدی بوده‌ایم اما شورای رقابت مجوز افزایش قیمت حداکثر 9درصدی را به‌خودروهای پرتیراژ داده است. اگر مدیران شرکت‌های خودروسازی کارآمد و مستقل بودند، قطعا باید تولید خودرو را به‌دلیل ناهمخوانی هزینه تمام‌شده و قیمت‌های دستوری تعیین‌شده، متوقف می‌کردند. شورای رقابت باید خسارت سهامداران خودروسازان را بپردازند زیرا آنها نه‌تنها سودی دریافت نکرده‌اند بلکه اغلب زیان دیده‌اند.