چند عدد و رقم درباره مترو

محمودرضا امیرکیایی ـ کارشناس حوزه شهری

باز هم موعد انتخاباتی دیگر و باز هم انتقاد کنار گودنشینان از کارنامه دست‌اندرکاران اجرایی در صحنه! انگار این رویه غلط و مذموم، قرار نیست به این زودی‌ها از فرهنگ رقابت‌های انتخاباتی ما ایرانی‌ها رخت بربندد. کسانی که از صحنه اجرا دور افتاده‌اند و در پی بازپس‌گیری عنوان و جایگاه از دست رفته خود هستند، عملکرد دست‌اندرکاران حاضر در میدان عمل را به باد انتقاد می‌گیرند تا شائبه ناکارآمدی دیگران را در مقایسه با کارنامه اجرایی خود به اثبات برسانند؛ گرچه مردم ما دیگر کمتر تحت‌تأثیر این قبیل رجزخوانی‌های انتخاباتی قرار می‌گیرند و توانمندی افراد را با آنچه در عرصه عمل از ایشان دیده‌اند، می‌سنجند .یکی از آخرین بی‌انصافی‌ها که زحمات 4ساله خانواده بزرگ مترو را نشانه گرفته، اظهارنظر عجیب و دور از واقعیت معاون اسبق حمل‌ونقل و ترافیک است. مواردی که او به آنها اشاره کرده، با هیچ حساب و کتاب و منطقی جور درنمی‌آید و نامعتبر است که در این یادداشت به اختصار برخی از آنها را تشریح می‌کنم.
   آنجایی که گفته شده تعداد ایستگاه‌های مترو در پایان دوره مدیریتش به 140ایستگاه رسیده بود و در این دوره هیچ ایستگاه و تونلی احداث نشده است! درصورتی که با 28ایستگاه افتتاح شده در 4سال اخیر، تعداد ایستگاه‌ها به 139ایستگاه رسیده است. برای اثباث صحت این ادعا، یک حساب سرانگشتی و شمارش تک‌تک ایستگاه‌ها کفایت می‌کند. درواقع تعداد ایستگاه‌های افتتاح شده در پایان دوره مدیریت معاون اسبق حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، 107ایستگاه بوده و طول خطوط فعال مترو هم 170کیلومتر بوده است؛ نه 220کیلومتر! در مورد ساخت 40کیلومتر تونل جدید هم که ظاهرا هیچ انگاشته شده، کافیست نگاهی به خطوط 6 و 7 و حفاری‌های صورت گرفته با دستگاه حفار مکانیزه(TBM) انداخته شود تا حداقل به گواه حفاری و سگمنت‌گذاری آن دستگاه‌ها، حقیقت هویدا شود.
   اینکه در دوره کنونی فقط 6درصد عملیات باقیمانده ساختمانی و تجهیز ایستگاه‌ها انجام شده، امری به‌وضوح خلاف واقع است. اگر این چنین بود پس چرا هنوز برخی ایستگاه های افتتاح شده از خطوط هفت‌گانه در دهه اخیر، احتیاج به تکمیل تأسیسات دارند؟ پس این 62دستگاه آسانسور، 280رشته پله‌برقی، 5پست برق، ‌78سامانه تهویه هوا، 12ورودی جدید و... که در 42‌ماه گذشته به مجموعه مترو اضافه شده است، کجای آمار و ارقام‌های ارائه شده‌اند؟ چرا هنوز اکثر خطوط هفت‌گانه از داشتن حداقل یک پارکینگ و پایانه محروم هستند؟ در این مقوله هم اعداد و ارقام موثق و مستند حکایت از افزایش معنادار تعداد پله‌های برقی ایستگاه‌ها از 721رشته به 1001رشته، آسانسورها از 130دستگاه به 181دستگاه و نیز به همین نسبت سامانه‌های تهویه هوا دارد.
   وقتی بدون اطلاعات دقیق و کارشناسانه، پروژه‌ای عظیم و فاخر همچون طراحی و تولید قطار ملی مترو که 18شرکت دانش‌بنیان و 4مجموعه بزرگ صنعتی کشور آن را در مدت زمان 18‌ماه و در اوج دوران تحریم تولید کرده‌اند، خفیف و کم‌ارزش جلوه داده می‌شود، چطور می‌توان چشم در چشم کارگران و مهندسان فعال در این طرح بزرگ ملی نگاه کرد و دم از پشتیبانی از تولید ملی زد؟ آن هم در سالی که به نام «‌تولید؛ پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌ها»‌ نامگذاری شده است.
   خط 6 که دوستان مدعی هستند در پایان دوره قبلی آماده بهره‌برداری بوده را با چند ایستگاه آماده، تحویل دادند؟ چطور است که تجهیزات و تأسیسات 30ایستگاه در این دوره تکمیل شده و حرفی از آن به میان نمی‌آید؟ سیگنالینگ خط 7چرا مغفول مانده بود و اگر اتفاقی رخ می‌داد، چه‌کسی پاسخگو بود؟
   نکته قابل‌تامل و البته مهم؛ اکثر ایستگاه‌های مترو افتتاح شده در دوره مدیریت معاون حمل‌ونقل اسبق، زمانی به بهره‌برداری رسیدند که محسن هاشمی، مدیرعامل شرکت متروی تهران بوده است. پس قاعدتا باید حرف و ادعای او را قبول داشته باشید وگرنه چطور می‌شود در زمان خود، 6سال مسئولیت شبکه مترو را به وی سپرده باشید؟ با این منطق، وقتی رئیس شورای شهر تهران در مصاحبه‌های اخیر خود بارها و بارها عنوان می‌کند که عملکرد مترو در دوره فعلی مدیریت شهری قابل‌قبول بوده است، می‌خواهید ادعای او را جانبدارانه و اغراق‌آمیز تلقی کنید؟‌همگان محسن هاشمی را به صراحت لهجه و اظهارنظرهای کارشناسانه و فنی، آن هم در حوزه صنعت مترو به‌خوبی می‌شناسند. او که خود عمری را در این عرصه سپری کرده است، چگونه می‌شود که برای خوشایند این و آن اعتبار اظهارنظرهای تخصصی خود را زیر سؤال ببرد؟ او که در دوره معاونت حمل‌ونقل و ترافیک اسبق هم مسئولیت مترو را داشته و عملکردش مشخص و غیرقابل انکار است، چطور می‌شود که نقطه نظراتش در گذشته مورد وثوق بوده و امروز...!
با تمام این اوصاف، مدیران ارشد شهری و همچنین مسئولان فعلی مترو، آنچه در قالب شبکه خطوط راه‌آهن شهری تهران و حومه حاصل آمده را نتیجه زحمات تمام دست‌اندرکاران امر در 46سال گذشته می‌دانند و هیچ اصراری بر مصادره کل کارنامه مترو در دهه‌های گذشته ندارند. آنها نادیده گرفتن زحمات و تلاش‌های خانواده بزرگ مترو در سخت‌ترین دوران اقتصادی که منجر به بروز اخباری خوب و خوشایند برای شهروندان پایتخت شد را امری صواب نمی‌دانند. اگر به ادعای برخی، عملکرد شرکت متروی تهران در 4سال گذشته صفر بوده است، پس این همه حساسیت در قبال کارنامه عملکردی دوره کنونی آن برای چیست و این همه تلاش و مصاحبه برای خالی نشان دادن ویترین فعالیت‌های متنوع مترو در سخت‌ترین دوران اقتصادی کشور چه لزومی دارد؟
آنچه در 4سال گذشته به امکانات و تجهیزات شبکه متروی تهران اضافه شده است، بی‌تردید در ادامه زحمات دست‌اندرکاران ادوار گذشته و در راستای تکمیل پروژه‌های عمران شهری بوده و هیچ ابایی از بازگو کردن آن نیست اما مدیران سابق هم باید یادشان باشد که بسیاری از پروژه‌های افتتاح شده در زمان آنها، طرح‌هایی بوده که از زمان قبل روی کارآمدن آنها شروع شده بود و این خاصیت کارهای عمرانی است. پس چه بهتر که اگر در برهه‌ای از زمان از میدان عمل به کنار گود آمدیم، اصطلاحا «زیر میز بازی نزنیم» و زحمات و تلاش‌های جمعی را با اظهارنظرهای عجولانه و بعضا نادرست خود، زائل و ضایع نکنیم.