لیله‌ الجرح در مسجد کوفه

سامان رضایی

مسجد کوفه شاید نخستین بنایی باشد که هنگام احداث این شهر برپا شد، مسلمانان هنگامی که این منطقه را برای استقرار دائم سپاهیانشان درنظر گرفتند، نخستین اقدام آنها بنای مسجدی برای عبادت مردم بود.
آنها ابتدا نقشه مفصل و جامعی برای بنای مسجد کشیدند و بر آن اساس مسجد را که محور و مرکز اصلی شهر بود، ساختند. محدوده مسجد را با تیراندازی یک تیرانداز تعیین کردند که در 4سمت تیر انداخت. دلیل این کار آن بود که می‌خواستند مساحت بسیار زیادی را به مسجد اختصاص دهند به‌گونه‌ای که همه جنگجویان و ساکنان این منطقه که به 40هزار نفر می‌رسیدند، برای ادای نماز در آنجا حضور یابند. در شب‌های قدر هم مسجد کوفه میزبان مسلمانانی است که آیین‌های 2رویداد ضربت خوردن امام شیعیان و شب‌های قدر را برگزار می‌کنند. مطابق اخبار رسانه‌های عرب‌، شیعیان عراق از دیروز مراسم‌ مناسب این شب‌ها را آغاز کرده‌اند. آنها شب ضربت خوردن حضرت علی(ع) را لیله الجرح می‌نامند و مراسم عزاداری و احیا را به شکل باشکوهی برپا می‌کنند. این مراسم بعد از نماز مغرب و عشاء آغاز و با خطبه‌های علما شور و حال بیشتری گرفته و تا نماز صبح ادامه می‌یابد. مسجد کوفه حتی در شرایط شیوع کرونا هم مملو از جمعیت شده و به پیش‌بینی خبرنگار‌ها این جمعیت هر لحظه بیشتر خواهد شد. از آنجا که شماری از مردم عراق به‌دلیل محدودیت‌های تردد یا سایر عوامل نتوانسته‌اند خودشان را به مسجد کوفه برسانند؛ شماری از شبکه‌های تلویزیونی هم این مراسم را به‌صورت مستقیم پخش زنده می‌کنند. مراسم نخستین شب قدر اگر چه در سایر اماکن مقدس عراق همچون نجف، کربلا، سامرا و حتی مساجد، تکایا و زیارتگاه‌ها برگزار می‌شود اما مسجد کوفه محل آخرین نماز جماعت امام علی(ع) نقش محوری‌تری دارد. در دوره‌های مختلف همواره، تعمیرات و بازسازی‌هایی در این مسجد انجام گرفته و اندکی نیز بر مساحت آن افزوده شده است. بنای فعلی مسجد مساحتی بالغ بر40هزار مترمربع است که ضلع‌های آن به‌ترتیب ۱۱۰ ـ ۱۱۶ ـ ۱۰۹ و ۱۱۶متر طول دارد و در 3طرف مسجد حجره‌هایی برای زائران ساخته شده است. محراب مسجد کوفه، محلی است که با شمشیر جهل و ستم و به شکلی ناجوانمردانه بر فرق مبارک امام علی(ع) ضربه‌ای زده شد که منجر به شهادت آن امام همام گردید. محراب یاد‌شده موقعیتی خاص در داخل مسجد دارد. کسانی که وارد این مسجد می‌شوند پیش از هرچیز، در جست‌وجوی مکان عبادت و شهادت امام علی علیه‌السلام هستند. این محراب در کنار 6محراب دیگر در داخل مسجد مورد توجه زائران است. محراب امیرالمؤمنین(ع) که آن را اخیراً بازسازی کرده‌اند، در دیواره جنوبی شبستان قرار دارد. امروزه محفظه‌ای که نوشته‌ای با مضمون «هذا محراب امیرالمؤمنین» بر بالای آن به چشم می‌خورد، مسدود شده است.