کلان
تحلیل همشهری از دیدار رئیس‌جمهور با فعالان اقتصادی
نوبت را به میدان اقتصاد دهید
همزمان با مذاکرات در وین اتریش بین ایران با کشورهای 1+5 جهت گشودن گره ایجادشده در مسیر احیای برجام، حسن روحانی، رئیس‌جمهور با جمعی از فعالان اقتصادی دیدار و تأکید کرد: اگر می‌خواهیم ایران ما پیشرفت کند، باید جایگاه علمی و اقتصادی کشور را ارتقا ببخشیم. او در عین حال این را هم گفت: ما هم باور داریم که باید مشکلات‌مان را در داخل کشور حل کنیم اما همه باید بدانند که بدون رابطه با دنیا نمی‌توان پیشرفت کرد و نمی‌توان کشور را ساخت.
به گزارش همشهری، این موضع‌گیری رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که فعالان اقتصادی حاضر در این نشست بر ضرورت رفع موانع بر سر بهبود روابط اقتصادی ایران با دیگر کشورها تأکید داشته و خواستار تسریع در تصمیم‌گیری در برخی زمینه‌ها برای مقابله مؤثرتر با تحریم‌ها شده‌اند. اکنون مسئله اساسی اینجاست که راه برون‌رفت اقتصاد ایران از ابرچالش‌ها بدون گشایش در سطح سیاست خارجی تا چه میزان ممکن است و آیا هنوز وقت آن نرسیده که نوبت به میدان اقتصاد واگذار شود؟
فعالان اقتصادی طی سال‌های اخیر همواره از اینکه اقتصاد هزینه سیاست در داخل و خارج را می‌دهد، گلایه کرده و از سیاستگذاران و تصمیم‌گیران خواسته‌اند تا در مسیر رفع موانع داخلی و کاهش تهدیدهای بیرونی گام بردارند که در یک کلام مطالبه فعالان اقتصادی، کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و صاحبان کسب‌وکار، هزینه‌کردن از دیپلماسی و سیاست داخلی برای احیای اقتصاد ایران بوده است.
حسن روحانی که به احیای دوباره برجام به‌عنوان بزرگ‌ترین دستاورد او در حوزه سیاست‌خارجی و حتی در سیاست داخلی امیدوار است، اظهار کرد: دنیا پذیرفته است که راهی جز توافق با ایران و لغو تحریم‌ها وجود ندارد. تجربه اجرای برجام تا قبل از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا برای خروج از این توافق البته روشن است ازجمله افزایش رشد اقتصادی و کاهش محسوس نرخ تورم و حالا دولت تدبیر و امید تلاش می‌کند تا راه را برای دولت آینده با احیای برجام و بهبود مناسبات اقتصادی به‌ویژه با رفع تحریم‌های بانکی و نفتی هموار سازد.
اقتصاد ایران پس از خروج آمریکا از برجام با تنش ارزی، قیام نرخ تورم و سقوط شاخص رشد اقتصادی مواجه شد و این تنها بخشی از خسارت جنگ اقتصادی علیه ایران بود که به‌گفته رئیس‌جمهور و مقامات ارشد اقتصادی کشور، هدف آن فروپاشی کشور و سرنگون کردن نظام بود. حالا که ترامپ رفته و جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکاست و مذاکرات جدی در وین اتریش برای احیای برجام شروع شده، مقامات دولتی از آن به‌عنوان شکست آمریکا در جنگ اقتصادی یاد می‌کنند. روحانی در دیدار با فعالان اقتصادی اعتراف می‌کند که در شرایط سخت حاکم بر اقتصاد کشور، بخش اقتصاد در خط مقدم جنگ بوده و مقاومت کرده است.
پس از خروج آمریکا از برجام انتقادها از جهت‌گیری و برنامه‌های اقتصادی دولت به واسطه افزایش مداخلات و برهم خوردن تعادل در بازارها افزایش یافت و دولت متهم شد که به اقتصاد دولتی و سرکوب بازارها و قیمت‌ها روی آورده و استفاده از نظرات و دیدگاه‌های کارشناسان اقتصادی را کمرنگ کرده است اما روحانی می‌گوید: اگرچه اهمیت بهره‌گیری از علم روز در مدیریت اقتصادی اثبات شده است اما به هیچ وجه نمی‌توان از کنار اهمیت تجربه در ارتقای کیفیت مدیریت اقتصاد عبور کرد.
تصویر اقتصاد در آیینه آمار
خسارت‌های وارده تحریم‌ها به اقتصاد ایران البته پرشمار است اما روایت رئیس‌جمهور نشان می‌دهد که چگونه اقتصاد کشور دو وضعیت متفاوت را در 8سال گذشته تجربه کرده است. او می‌گوید: رشد اقتصادی منفی 7.4و تورم 35درصدی وضعیت بسیار سختی برای آغاز فعالیت دولت یازدهم ایجاد کرده بود و وقتی در برنامه‌های دولت برای 100روزه اول وعده تکرقمی شدن تورم و مثبت‌شدن نرخ رشد اقتصادی را اعلام کردیم برخی دوستان معتقد بودند که این وعده‌ها قابل اجرا نیست.
رئیس‌جمهور اظهار داشت: با تلاش‌های دولت از اواخر سال93 تورم به مرز تکرقمی شدن رسید و در طول سال‌های 93 تا سه ماهه ابتدای سال97 درحالی به‌طور متوسط شاهد تورمی 11.5درصدی بودیم که در فاصله سال‌های 94 تا 96، نرخ تورم تکرقمی بود. او با اشاره به مثبت‌شدن نرخ رشد اقتصادی از اواسط سال93 و رسیدن نرخ رشد اقتصادی به 12.6درصد در طول سال95 به‌عنوان بالاترین نرخ رشد اقتصادی در جهان تصریح کرد: همه این آمار و ارقام نشانه آن بود که حرکت اقتصادی دولت در مسیری کاملا صحیح انجام می‌شد. به‌گفته او، درحالی‌که در سال‌های 86 تا 92 نرخ اشتغال خالص کشور تقریبا صفر بود، در دولت یازدهم توانستیم به متوسط نرخ اشتغال خالص 700هزار شغل در سال برسیم.
به گزارش همشهری، آنچه روحانی به استناد برخی شاخص‌های کلان اقتصادی می‌گوید، بیانگر یک واقعیت ناشی از کاهش محسوس انتظارات تورمی و تکرقمی شدن نرخ تورم و رشد مثبت اقتصادی به واسطه افزایش صادرات نفت ایران در 2سال نخست اجرای برجام است و خروج آمریکا از برجام، ورق را برگرداند و دوباره اقتصاد با افت شاخص‌های رشد اقتصادی و خیزش تورم مواجه شد.
چرخ اقتصاد لنگ می‌زند
وقتی روحانی پیش از انتخاب به‌عنوان رئیس‌جمهور در ابتدای سال92 وعده داد که کاری خواهد کرد تا هم چرخ سانتریفیوژ‌ها بچرخد و هم چرخ اقتصاد، بسیاری از منتقدان به‌ویژه پس از خروج آمریکا از برجام به او خرده گرفتند که چرخ اقتصاد لنگ می‌زند و حتی در زمان تصویب برجام هم گفتند که دولت او سیمان در قلب رآکتورهای هسته‌ای ریخته و به این ترتیب نه اقتصاد سامان پیدا کرد و نه اثری از قدرت هسته‌ای ایران باقی مانده است. 3سال سخت بر دولت تدبیر و امید گذشته و در پایان ماه‌های عمر خود اکنون همان منتقدان نظاره‌گر این واقعیت هستند که صنعت هسته‌ای ایران نه‌تنها تعطیل نشده بلکه پیشرفت هم کرده، اما چرخ اقتصاد لنگ می‌زند. تلاش و دیپلماسی دولت به فرماندهی محمدجواد ظریف شاید ثمره‌اش در دولت کنونی عیان نشود، اما انتظار می‌رود با برداشته‌شدن تحریم‌ها، دوباره چرخ اقتصاد بچرخد؛ مشروط به اینکه دوباره دولت و مجلس به نفت‌فروشی معتاد نشوند و میدان را در اختیار اقتصاد سالم و رقابتی قرار دهند. موضوعی که رویکرد روحانی را نمایان می‌سازد و او می‌گوید: ما هم باور داریم که باید مشکلات‌مان را در داخل کشور حل کنیم اما همه باید بدانند که بدون رابطه با دنیا نمی‌توان پیشرفت کرد و نمی‌توان کشور را ساخت و اگر می‌خواهیم اقتصاد کشور پیشرفت کند نمی‌توانیم صرفا بر بازار داخلی تکیه کنیم. تلاش برای خودکفایی مطلوب است اما بدون واردات و صادرات و تعامل با جهان نمی‌توان پیشرفت کرد. حالا همه نگاه‌ها به مذاکرات وین دوخته شده و فعالان اقتصادی البته نگاه‌شان به درون است که آیا میدان را به آنها واگذار می‌کنند؟
