وقتی از دو حرف می‌زنیم/ آب از آهن جدا کردن در خیابان‌های شهر

آزاده بهشتی

دویدن در شهر شبیه باز کردن دری است که هیاهو را به سمت آرامشی که به‌دنبال آن هستید، پرتاب می‌کند. تناقض بین آرامش ذهنی حین دویدن و آسفالت و کفپوش‌های خیابان‌هایی که ترکیب مناسبی برای پیاده‌روی ندارد، چه برسد که در آن بدوید، حکایت آب از آهن جدا کردن است.
تصویری که از شهر و آدم‌های آن هنگام دویدن در ذهن شما شکل می‌گیرد با آنچه موقع قدم زدن یا رانندگی می‌بینید نیز متفاوت است. موقعیت‌ها، مکان‌ها و آدم‌هایی که شاید بارها با ماشین یا پیاده از کنارشان رد شده‌‌اید، موقع دویدن شکل دیگری به‌خود می‌گیرند. در شهر با درایت بیشتری می‌دوید. دلیل آن هم ساده است؛ آدم‌های شهر موقع دویدن شما را کمتر می‌بینند، شاید کمی حواسشان را از گوشی‌ها و فکرهای درگیر به شما بدهند، اما درنهایت شما در ذهن آنها آدم الکی‌خوشی هستید که با نیم‌نگاهی به چاله‌چوله‌های خیابان و لبخند بر لب از کنارشان می‌گذرید. شمای دونده یک پدیده جدید در آن زمان و مکان برایشان به‌حساب می‌آیید که خودتان را به شکل جاافتاده و قوام‌یافته شهر تحمیل کرده است؛ احتمالا به همین‌خاطر است که کمتر سرشان را از ماشین درمی‌آورند و به نشانه تشویق برایتان سوت می‌زنند و بیشتر غرولند نثارتان می‌کنند. در خوش‌بینانه‌ترین حالت موقع دویدن نگاه رهگذران شما را دنبال و صداها تشویق‌تان می‌کند، اما شهر، عواطف، احساسات و زندگی آدم‌ها با شما هیچ همذات‌پنداری ندارد و درنهایت شما با خوشی و ناخوشی دویدن در خیابان‌های شهر تنها می‌مانید. حس جدیدی که موقع دویدن در شهر با آن مواجه می‌شوید، غریبگی جغرافیای شهر با شمای دونده است؛ خیابان‌هایی که برای حضور شما آمادگی ندارند و آدم‌هایی که به شما به شکل موجود از فضا آمده، نگاه می‌کنند؛ به همین‌خاطر است که دوندگان شهری آدم‌های تیزی هستند؛ چون باید همزمان به چاله پیش‌رو، عابر سر در گوشی و ماشینی که پشت خط عابرپیاده توقف نمی‌کند، توجه داشته باشند. با وجود این، ما دوندگان شهری مدت‌هاست به دویدن در خیابان‌های پرخطر پایتخت عادت کرده‌ایم؛ خیابان‌هایی که طنازی و دلنوازی ندارند، اما دویدن در آنها، کسالت و ملال روزهای هفته را دود می‌کند به هوا.
جمعه‌ها زمان بهتری است برای دویدن شهری؛ آدم‌هایی که خواب هستند، هوای خنک بهاری و آسمان صاف که شاید یکی، دو لکه ابر در آن دیده شود. در آسمان جمعه‌های اردیبهشتی، کلمه ابر مفهومی ندارد. برای منی که ساکن مرکز شهر هستم همین یک روز هفته و اردیبهشت بهترین زمان برای دویدن در اطراف خانه‌ام است. ناصر فکوهی در تعریف شهر می‌گوید: «شهرها به مثابه زیستگاه‌های اصلی انسان‌ها پیش از «خیابان» به مثابه فضایی برای بیان آزاد موقعیت «سوژه» برمی‌گردند.» با این نگاه دویدن در شهر یک اتفاق خوب و ضروری برای من دونده است که با سرعتی که دوست دارم و با کمترین مزاحمت به کشف فضای شهری بروم.