پایان آشفتگی در شهر

تهران به شهر ساختمان‌های بی‌رنگ و بتنی و البته برج‌های سربه فلک کشیده، تبدیل شده و این روزها هویت و نمادی ندارد تا به محض دیدن تصاویری از آن بگوییم این شهر تهران، پایتخت ایران است. ساختمان‌ها با معماری‌های متفاوت و البته نماهای ناهمگون در هر زمین خالی و با هر مساحت قد علم کرده‌اند و بر زیبایی‌های شهر سایه انداخته‌اند؛ اقداماتی که در نبود نظارت‌های کافی بر اجرای طرح تفصیلی‌ طی دهه‌های 70و 80 پایتخت را به شهری  با ساختمان‌ها و بناهای بلندمرتبه تبدیل کرده است. از این‌رو مدیریت شهری با تغییر رویکرد در این دوره تلاش کرد تا با توقف شهرفروشی و ضابطه‌مند‌ساختن حوزه شهرسازی، به این آشفتگی‌ها پایان دهد و مدیریت کلانشهر تهران را روی ریلی قرار دهد تا اینگونه اداره شهر در مسیر مطالبات شهروندان حرکت کند اما آسیبی به شهر و ظرفیت‌های آن نزند. لغو برخی از مواد موجود در طرح تفصیلی و تدوین طرح جدید برای مناطق 22و 12که دارای موقعیت جغرافیایی یا بافت خاصی هستند و همچنین توسعه فضاهای عمومی، اقدامات مهمی هستند که توسط مدیریت شهری این دوره انجام شده و می‌تواند به الگویی برای سایر کلانشهرها تبدیل شود.
به‌گفته علی نوذرپور، سرپرست نهاد راهبری و پایش طرح‌های توسعه شهری، رویکرد جدید شهرداری تهران، تخلفات در این سازمان را به حداقل رسانده و با افزایش سرانه‌های هفتگانه می‌توان این شهر را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کرد. مشاور شهردار تهران در گفت‌وگو با همشهری دلایل تخلفات از طرح تفصیلی و چگونگی برج‌سازی‌ در منطقه 22و علت ایجاد آشفتگی در پایتخت را تشریح کرده است که در ادامه می‌خوانید.
تهران به شهر بی‌نظم و آشفته‌ای تبدیل شده است. دلیل این به‌هم ریختگی چیست؟
طی دهه‌های گذشته به‌دلیل بی‌توجهی به طرح تفصیلی، تخلفات صورت‌گرفته از این طرح منجر به ساخت و سازهای بی‌رویه در تهران شده که نتیجه آن وضعیت کنونی پایتخت است.
تخلف در هر دستگاه و سازمانی وجود دارد اما در شهرداری نهاد پایش و راهبری طرح‌های توسعه شهری تهران که وظیفه پایش ساخت و سازها را به‌عهده دارد چرا مانع تخلفات نشده است؟
وقتی موضوع خودکفایی شهرداری‌ها مطرح شد، تأمین منابع مالی در اولویت قرار گرفت و سهل‌ترین راه، تراکم‌فروشی بود که در شهرداری‌ها ازجمله تهران متداول شد و نظم و انضباط پایتخت به هم خورد. در چنین شرایطی، وظایف نهاد پایش و راهبری طرح‌های توسعه شهری کمرنگ شد و کارایی خود را از دست داد و عملاً منحل شد. اکنون اما این نهاد دوباره فعال شده است.
طرح جامع با 18راهبرد و طرح تفصیلی در راستای اجرای راهبردهای طرح جامع تدوین شده‌اند. چطور با وجود این طرح‌ها، تراکم‌فروشی غیرمجاز در شهرداری صورت گرفته است؟
سال 82توافقنامه‌ای میان وزارت مسکن و شهرسازی و شهرداری تهران منعقد شد تا طرح جامع و طرح تفصیلی تهیه شود. سال 86طرح جامع تهیه و ابلاغ شد اما شهردار وقت، طرح تفصیلی را ابلاغ نکرد و این کار 6سال بعد یعنی سال 92انجام شد. همین تأخیر، زمینه را مهیا کرد تا ساخت و سازهای بی‌رویه و بلندمرتبه‌سازی‌ در تهران شکل گیرد. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که عمده انحرافات از طرح تفصیلی در سال‌های 91تا 93شکل گرفت و با توجه به نبود دستورالعمل و تغییراتی که برخی از مدیران وقت شهری در طرح تفصیلی ایجاد کردند مسیر به‌صورت قانونی برای تخلف باز شد.
منظورتان از تغییر در طرح تفصیلی، مشخصاً مربوط به بلندمرتبه‌سازی‌‌های منطقه 22است؟
قطعاً نمونه آشکار تخلفات آن چیزی است که در منطقه 22و بخش‌هایی از منطقه 21رخ داده است؛ چرا که این مناطق جزو توسعه جدید شهری بودند و در طرح جامع دوم مصوب سال 1370به محدوده شهر تهران ملحق شدند. اساساً در توسعه شهری قرار نبود ساخت‌وسازها به این گستردگی در این منطقه انجام شود.
در طرح جامع اول مصوب سال 1342این منطقه به‌عنوان شهر جدید «لتمان» پیش‌بینی شده بود تا کارکرد فراغتی تفریحی و گردشگری داشته باشد.  همچنین در طرح جامع شهر مصوب سال 74قرار بود نقطه اتصال تهران با شهرهای اقماری ازجمله کرج و... باشد و مجموعه سرانه‌های خدماتی، تفریحی و... پایتخت را تأمین کند اما در فاصله زمانی 78تا 91مجموعه اتفاقاتی رخ داد که نتیجه آن امروز در برج‌های سربه فلک کشیده این منطقه نمایان است.
با وجود طرح جامع، چگونه این حجم از تخلفات با مجوز شهرداری انجام شده است؟
صحبت شما درست است و قطعاً این حجم از بلند مرتبه‌سازی‌ بدون مجوز شهرداری نبوده است. ساخت‌وساز بی‌رویه سبب می‌شود سقف جمعیتی از آنچه در طرح جامع تعیین شده بود، بیشتر شود از این‌رو وزارت مسکن و شهرسازی بندهای 169و 170طرح تفصیلی که مربوط به بلندمرتبه‌سازی‌ بود را لغو می‌کند اما مدیریت شهری وقت آن را ابلاغ می‌کند و به این منوال ساخت و سازها به شکل قانونی انجام می‌شود.
در طرح جامع، جمعیت پیش‌بینی شده در منطقه22 چند نفر است؟
در طرح جامع، حدود 350هزار نفر جمعیت برای این منطقه پیش‌بینی شده است که با ساخت و سازهای بی‌رویه تا سال95تعداد جمعیت‌پذیری در این منطقه به 470هزار نفر می‌رسد.
توقف شهر‌فروشی و جلوگیری از تراکم‌فروشی مهم‌ترین دستاورد این دوره مدیریت شهری است. آیا این تغییر رویکرد اثرات مثبتی در وضعیت منطقه 22داشته است؟
در این دوره مدیریت شهری، نخستین کاری که انجام شد، طرح تفصیلی مربوط به بلند مرتبه‌سازی‌ در این منطقه متوقف و طرح تفصیلی جدید و ویژه‌ای برای آن تهیه و تدوین شد. اغلب ساخت و سازها براساس مصوبه طرح تفصیلی جدید در دالان‌های 2 بزرگراه همت و حکیم انجام می‌شود. در شهرک‌های مسکونی تعداد طبقات موجود حفظ می‌شود و فقط تا افق 1405در برخی از نقاط تا 11طبقه مجوز بلندمرتبه‌سازی‌ داده خواهد شد.
گویا در طرح تفصیلی جدید به موضوع تی او دی (توسعه با محوریت حمل‌ونقل عمومی) توجه خاصی شده است. در این مورد توضیح می‌دهید.
بله. طرح تفصیلی جدید منطقه 22مبتنی بر طرح تی او دی یا توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی است. در این منطقه، مسیرهای ویژه مترو و اتوبوس پیش‌بینی شده است. 3خط جدید مترو(9، 10و11) در این منطقه ایستگاه‌هایی خواهند داشت. به هر حال چاره‌ای جز توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در این منطقه نیست؛ چرا که با توجه به بارگذاری‌های جمعیتی انجام‌شده اگر این کار انجام نشود در افق طرح جامع سرعت  ترددها کمتر از سرعت خودروها در مرکز شهر خواهد بود.