مکتب پرسپولیس؟ مکتب استقلال؟ از چی حرف می‌زنید؟

رسول بهروش- روزنامه‌نگار

در هر شبانه‌روز می‌شود هزاران کامنت از هواداران پرسپولیس و استقلال و نیز چندین مصاحبه از پیشکسوتان 2تیم پیدا کرد که در آنها از عبارت «مکتب» استفاده شده است. هی این طرفی‌ها می‌گویند مکتب پرسپولیس و هی آن طرفی‌ها جواب می‌دهند مکتب استقلال. در طول چند روز گذشته هم این ماجرای انتشار ویدئوی مربوط به کودک‌آزاری حسابی این بحث را داغ کرده و طرفین در حال نواختن مکتب دیگری هستند. با این حال به‌نظر می‌رسد عمده کسانی که از این عبارت استفاده می‌کنند، اصلا درک درستی از معنا و مفهوم آن ندارند. مکتب در زمینه‌های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و جامعه‌شناختی تعاریف متفاوتی دارد. این مقوله اما به‌طور کلی به «جهان‌بینی» آدم‌ها گره می‌خورد. فلسفه زندگی و طوری که هر انسانی به حیات نگاه می‌کند، او را در یکی از مکتب‌های مختلف جا می‌دهد. در این میان دورترین مصداق از مکتب، هواداری از تیم‌های فوتبال است. بسیاری از آدم‌ها صرفا براساس محل زادگاه‌شان یا تحت‌تأثیر علاقه اعضای خانواده هوادار یک تیم می‌شوند، بقیه هم غالبا در سن بسیار پایین به تیم‌های گوناگون گرایش پیدا می‌کنند. کسی که از 7 سالگی هوادار پرسپولیس یا استقلال می‌شود، اصلا فرصت ارزیابی‌های فلسفی ندارد. اینکه این وسط سر و کله «مکتب» از کجا پیدا می‌شود، از آن داستان‌های عجیب و غریب است.
نکته اینجاست که در ایران آدم‌ها اول هوادار یک تیم می‌شوند و بعد برای آن تیم «فضیلت‌تراشی» می‌کنند؛ یعنی با تئوریزه کردن گرایش رنگی‌شان سعی می‌کنند آن را با تزئینات زیبای اخلاقی و اجتماعی بیارایند. این در حالی است که هواداری از تیم‌های فوتبال عموما ربطی به جهان‌بینی ندارد. دایره گسترده هواداران یک تیم می‌تواند از آدم مذهبی سرسخت تا یک سکولار را در بربگیرد، همینطور از یک سوسیالیست دوآتشه تا یک کاپیتالیست تمام‌عیار را. اصلا یکی از شگفتی‌های فوتبال این است که 2 نفر با 2 دنیای کاملا متفاوت در یک لحظه به یک بازی نگاه می‌کنند و تمنای پیروزی یک تیم را دارند. زیبایی فوتبال، همین جمع کردن متضادترین آدم‌ها زیر یک چتر است؛ بعد شما از مکتب حرف می‌زنید؟ بله؛ گاهی تلاش‌هایی می‌شود برای اینکه تیم از نظر فرهنگی روی هوادارانش تأثیر مثبت بگذارد، مثل شعار «فراتر از باشگاه» بارسلونا، با این حال احتمالا اینطور نبوده که یک کودک متولد کاتالونیا در6سالگی تحت‌تأثیر همین فرهنگ باشگاه اسپانیول را رها کند و طرفدار بارسا شود. حمایت از تیم‌های فوتبال ریشه‌های دیگری دارد.
کاش یک‌بار برای همیشه این داستان را تمام کنید. به خدا بین هواداران پرسپولیس، استقلال و سایر تیم‌ها، هم آدم سالم و درست و حسابی پیدا می‌شود و هم آدم کلاش و قالتاق. این فقط فوتبال است، اینقدر پیچیده‌اش نکنید. پرسپولیس و استقلال مکتب ندارند، همانطور که منچستریونایتد 143ساله یا بایرن‌مونیخ 121ساله مکتب ندارند.