موسی قلعه: زندگی زیرسایه طالبان

زنان، بدون همراهی یک مرد، حق ترک خانه‌هایشان را ندارند و هیچ‌کس جرأت ندارد درباره مدرسه رفتن دخترانی که اینجا زندگ می‌کنند سؤال کند.
مالیات که اجباری اما در عین حال گاهی عادلانه ا‌ست و معمولا بر ثروتمندان وضع می‌شود، می‌تواند عامل اختلاف بین دو مالیات‌گیر باشد و به زد و خورد منتهی شود. و آنهایی هم که مالیات نمی‌دهند، زندانی می‌شوند.
عدالت را دادگاه‌هایی سیار برقرار می‌کنند؛ مردان هوسباز، زندانی و گاهی کشته می‌شوند. سارقانی که بر دزدی اصرار کنند، در ملأعام به دار آویخته می‌شوند. نان، لباس و حتی گاهی موبایل‌های هوشمند، هدیه جنگجویان است.
ما در سال2021 هستیم و اینجا، منطقه تحت کنترل طالبان، موسی قلعه است. شهری در استان هلمند، شهری که 2 دهه پیش، ده‌ها سرباز آمریکایی، انگلیسی و افغان برای آزادسازی آن جانشان را از دست دادند.
این شهر حالا نماد جامعه‌ اسلامی و بسته‌ای است که طالبان می‌خواهد. محلی‌ها می‌گویند، این شهر بعد از بیش از 30سال درگیری، حالا حالتی خام از نظم را تجربه می‌کند.
سی‌ان‌ان در مصاحبه با 6 نفر از مردان ساکن این شهر، به‌دنبال این بوده است که روشن کند زندگی در یک شهر و جامعه تحت کنترل طالبان، برای شهروندان چگونه خواهد بود. طالبان، از دهه1990 تمام یا بخش‌های زیادی از کشور را در اختیار داشته است و امیدوار است با مشارکت در آینده سیاسی افغانستان، حکومت‌داری مطلوب خود را دوباره در سراسر کشور برپا کند.
جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا وعده داده است که نیروهای نظامی این کشور، بعد از 20سال حضور در افغانستان، ‌در سالگرد حملات تروریستی یازده سپتامبر، خروج از افغانستان را شروع کنند.
مذاکرات بین آمریکا و طالبان در جریان است و معمولا دولت افغانستان از این مذاکرات بیرون گذاشته می‌شود. در واقع دولت بعد از آن به مذاکرات راه داده شده که بین آمریکا و طالبان، تفاهم کلی برای آتش‌بس و صلح ایجاد شده و دولت به نوعی به‌عنوان کارپرداز توافق‌های حاصل شده وارد بازی شده است.
ماجرای موسی قلعه، نمادی از سرنوشت حضور ناتو در افغانستان است. این شهر جایی است که برخی از شدیدترین درگیری‌ها 10 سال پیش روی داد؛ یعنی قبل از اینکه نیروهای نظامی تحت امر آمریکا آنجا را ترک کنند. نیروهای افغان هم در سال2016 از موسی قلعه رفتند.
انگلیس دست‌کم 23سربازش را درگیری‌هایی در بستر سبزپوش رودخانه این شهر از دست داد. کمی بعد، تفنگداران دریایی با آتشی حجیم منطقه را جارو کردند. در کنار تعداد زیادی نیروی امنیتی افغان، دست‌کم 4 سرباز آمریکایی در شهر جانشان را از دست دادند. فقدان حقوق زنان و جذب کامل جامعه توسط طالبان، هدف نهایی فداکاری‌های سربازان ناتو را زیر سؤال خواهد برد.
درحالی‌که کابل و مرکز بیشتر شهرها تحت کنترل دولت است، بیشتر نواحی حاشیه‌ای افغانستان زیر کنترل نیروهای متعدد طالبان قرار دارد. برای بیش از 5سال، آنها با وجود درگیری شدید با نیروهای دولتی، قوانین خاص خود را در موسی قلعه پیاده می‌کردند.
یک ساکن منطقه گفته است: «در نهایت این طالبان است که قدرت را در دست دارد. نمی‌توان برخلاف میل آنها عمل کرد. آنها همه جا هستند. آنها قدرت و دادگاه دارند. آنها هستند که به ما می‌گویند زکات یا مالیات ما چیست. آنها از این مالیات برای حقوق خودشان و خرید اسلحه استفاده می‌کند. آنها کسانی را که مالیات ندهند سرکوب می‌کنند.»
ساکنانی که با سی‌ان‌ان گفت‌وگو کرده‌اند، گفته‌اند: نسبت به گذشته که رفتار با زنان به‌شدت وحشتناک بود و خشونت و بی‌رحمی بخشی از قانون طالبان بود، اوضاع کمی بهتر شده است. با این حال زنان همچنان اجازه ندارند کار کنند؛ مگر اینکه عضو کادر درمان باشند. یکی از ساکنان گفته است: «وقتی که زنان بیرون می‌روند، باید براساس قوانین شریعت لباس بپوشند. از نظر آنها، برای زنان مهم‌تر این است که به امور داخل خانه رسیدگی کنند تا به کارهای بیرون از آن.» او گفته است که زنان به‌خاطر بیرون رفتن، در دادگاه‌ بازخواست شده‌اند؛ «زنان اجازه ندارند که بیرون بروند. دختران در موسی قلعه، ‌مدرسه ندارند.»
 یکی دیگر از ساکنان گفته است: «هیچ‌کس جرأت ندارد بپرسد چرا، چون نمی‌توانیم درباره آن صحبت کنیم. مردم واقعیت را پذیرفته‌اند.»
روایت‌ها از نوع مالیات‌گیری در موسی‌قلعه متفاوت است؛‌ درحالی‌که برخی هدف سیستم را ثروتمندان می‌دانند، دیگران به مالیات گرفتن از کشت تریاک و حتی خرید لباس برای جنگجویان در بازار محلی به‌عنوان مالیات اشاره کرده‌اند. گروه‌های رقیب در داخل گروه طالبان، ‌در مالیات‌گیری عملا با هم در مسابقه هستند و پول و اجناس را برای خودشان نگه می‌دارند. عضویت در طالبان داوطلبانه است و عموما عمده متقاضیان، از شدت بیکاری به این گروه می‌پیوندند تا دست‌کم درآمد مختصری داشته باشند. از نظر اقتصادی، طالبان بنیه چندانی ندارد و برخلاف دولت، توانایی ایجاد اشتغال ندارد.
در موسی قلعه، طالبان با فناوری‌های نوین هم مخالف است و به تازگی اجازه استفاده از گوشی‌های هوشمند و واتساپ را داده است. با این حال، مردم تحت شرایط خاصی می‌توانند از این گوشی‌ها استفاده کنند. برای نمونه، حق ندارند با آنها فیلمبرداری کنند. مغازه‌هایی که خدمات واتساپ را به مردم می‌دهند هم حق ندارند برای افراد مشکوک، این پیام‌رسان را نصب کنند.