بهار و تابستان هر ماه یک باغ جدید

محمود مولایی ـ خبر‌نگار

 تملک باغ‌ها و تبدیل آن به بوستان عمومی در شهر تهران همچنان ادامه دارد. بعد از آنکه بسیاری از باغ‌های پایتخت در دهه‌های قبل با نگاه تخریب و برج‌سازی نابود شدند، نگرانی‌های بسیاری در بین کارشناسان و شهروندان ایجاد شد. اگرچه در دوره‌های گذشته مدیریت شهری تملک باغ‌ها توسط شهرداری تهران در دستور کار قرار داشت، اما در دوره شورای پنجم  و مدیریت شهری جدید این فعالیت با جدیت بیشتری دنبال شد. یکی از مصوبات مهم در شورای شهر تهران، لغو مصوبه برج‌باغ‌ها بود؛ اتفاقی که در ابتدای شورای پنجم روی داد تا بیشتر از قبل نسبت به باغ‌های باقیمانده شهر توجه شود؛ به همین دلیل، در سال 1400پروژه تملک باغ‌ها و تبدیل آن به بوستان‌های عمومی ادامه دارد و طبق برنامه‌ریزی‌های صورت‌گرفته، در 6‌ماه نخست سال سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران 6قطعه باغ در مناطق مختلف را برای تملک در دستور کار خود قرار داده است. 6قطعه باغ در 5منطقه 6، 8، 10، 17و 20قرار دارد و هنوز نامی از باغ‌های موردنظر اعلام نشده است. به‌گفته مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران، تا زمانی که تملک باغ‌های در این مناطق نهایی نشود، امکان اینکه نام باغ‌های موردنظر اعلام شود، وجود ندارد. علی‌محمد مختاری به همشهری می‌گوید: «برنامه‌های تملک باغ‌ها امسال هم مانند سال‌های گذشته ادامه دارد و سعی می‌کنیم برنامه تملک باغ‌ها به تعویق نیفتد.»‌
البته برای سال 1400نزدیک به 22باغ در مناطق مختلف برای تملک مورد تأیید سازمان بوستان‌ها قرار گرفته است. مختاری در این‌باره عنوان می‌کند: «تعداد 22قطعه اراضی با اولویت مناطق کم‌برخوردار در مناطق 8، 10، 9، 11، 17، 6، 5و 20شناسایی شده‌اند که در مراحل مختلف ارزیابی ازجمله تکمیل مدارک‌، ارزیابی هیأت کارشناسی، ابلاغ نظریه ارزیابی و توافق با مالکین است. ان‌شاءالله این باغ‌ها در سال‌جاری تملک و به بوستان عمومی تبدیل می‌شوند.»‌
حفظ باغ‌های تهران که ریه‌های تنفسی شهر به‌حساب می‌آیند، از سال 96تا امروز نتایج خوبی به همراه داشته است. سال 96تا 99به‌طور کلی 18باغ به تملک شهرداری تهران درآمده است. برای سال 1400نیز 22باغ با اولویت تملک باغ‌ها در مناطق کم‌برخوردار شناسایی شده است. با توجه به افزایش قیمت‌ها و مشکلات تامین منابع مالی برای تملک باغ‌ها از 22باغ شناسایی شده، هم‌اکنون 6باغ مدنظر سازمان بوستان‌ها قرار گرفته است. شناسایی باغ‌ها توسط مناطق 22گانه صورت می‌گیرد و بعد از آن، اسامی باغ‌ها به سازمان بوستان‌ها اعلام می‌شود. این سازمان نیز برای تملک باغ‌ها شاخص‌هایی تعیین کرده و با بررسی‌های لازم باغ‌های موردنظر را انتخاب می‌کنند. سپس هیأت سه‌نفره‌ای متشکل از نماینده منطقه، نماینده سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران و نماینده مالک باغ روی باغ ارزش‌گذاری می‌کند. در ادامه و با تعیین قیمت‌گذاری، نماینده منطقه با مالک باغ وارد مذاکره می‌شود. پس از توافق نهایی سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران از طریق عوارض فضای سبز مبلغ باغ را پرداخت ‌می‌کند تا برای تبدیل به بوستان عمومی آماده شود. مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهر تهران می‌گوید: «از نیمه دوم سال 1396براساس سیاست‌های مدیریت شهری تهران از محل اخذ عوارض حفظ و گسترش فضای سبز شهر تهران، تعداد 18قطعه از اراضی مشجر و باغ‌ها تملک و به بوستان عمومی تبدیل شد یا در حال تبدیل است. اولویت اول در تملک باغ‌ها و اراضی مشجر با مناطق کم‌برخوردار 7، 8، 10، 12و 17و سپس اولویت با باغ‌های ارزشمند اکولوژیک در مناطق دیگر بوده است.» همچنین مجتبی یزدانی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران در ارتباط با تملک باغ‌های پایتخت و تبدیل آنها به عرصه‌های همگانی و بوستان‌های عمومی به همشهری می‌گوید: «تملک باغ‌ها برای جلوگیری از نابودی‌شان و تبدیل آنها به بوستان‌های عمومی انجام می‌شود. تملک باغ‌ها در سال‌های اخیر سرعت بیشتری داشته و با هماهنگی‌های صورت گرفته، باغ‌های بسیاری به فضایی برای استفاده عموم شهروندان تبدیل شده است.»
از جمله باغ‌هایی که به تملک شهرداری تهران درآمده است، می‌توان به بوستان پدر در منطقه 2(باغ عبقری)، بوستان دامپزشک در منطقه11(باغ دامپزشکی)-بوستان هورفر در منطقه 7(باغ هورفر)، بوستان ابریشم در منطقه 7(اراضی مشجر بخشی‌فر)، بوستان شهدای ارتش در منطقه 7(خیاط خانه) بوستان نشاط در منطقه 13(جوراب‌بافی)، بوستان باغ سلیمانیه در منطقه 14(باغ وثوق‌الدوله)، باغ سبزی در منطقه17، بوستان‌های وصفنارد، صالحان و پیرمرادی در منطقه 17، بوستان ترنج (باغ سازور) در منطقه8، باغ کیهانی در منطقه12، باغ نراقی در منطقه 7، باغ حکیم در منطقه10، باغ علاءالدوله در منطقه 12و... اشاره کرد.

اهمیت حفظ باغ‌ها
جلوگیری از تخریب باغ‌ها و حفظ آن برای استفاده شهروندان جزو اقداماتی است که مانع ساخت‌وسازهای بی‌رویه در شهر تهران می‌شود. مجتبی یزدانی با بیان اینکه حفظ باغ‌ها در شهر تهران اهمیت بسیار بالایی دارد، اضافه می‌کند: «تملک باغ‌ها به نفع شهر و شهروندان، از یک‌سو جلوی ساخت و سازهای بی‌رویه را می‌گیرد، از سوی دیگر به حفظ باغ‌ها منجر می‌شود و در نهایت سرانه فضای سبز را برای هر نفر افزایش می‌دهد.» او می‌گوید: «توسعه فضای سبز، تقویت ریه‌های تنفسی شهر تهران محسوب می‌شود و یکی از موضوعات بسیار مهم در زمینه فضای سبز، توزیع عادلانه سرانه فضای سبز در مناطق 22گانه و محله‌های شهر تهران است؛ برای همین تملک باغ‌ها در مناطق کم‌برخوردار در اولویت قرار دارد و در این مناطق اقدامات مناسبی در سال‌های اخیر صورت گرفته است.»
به‌گفته معاون خدمات شهری شهرداری تهران، سال گذشته نیز در مورد شناسایی باغ‌ها، تملک و تبدیل آن به بوستان عمومی اقدامات مناسبی صورت گرفت. برای سال 1400نیز برنامه‌هایی جهت تملک باغ‌ها وجود دارد تا اقدامات اینچنینی همچنان ادامه داشته باشد؛ به‌گونه‌ای تملک 19باغ از سوی شهرداری تهران طبق برنامه پنج‌ساله سوم توسعه شهر و بودجه سنواتی امسال در دستور کار قرار گرفته است؛ منابع مالی آن نیز از طرق‌ مختلف انجام می‌گیرد.

باغ ادونتیست در دست تملک
«ادونتیست» باغی در منطقه یک شهر تهران است که در دست تملک قرار دارد. این باغ در اختیار ستاد اجرایی فرمان امام(ره) است و توافق نهایی برای واگذاری آن با شهرداری تهران صورت گرفته است. سیدحمید موسوی، شهردار منطقه یک در این رابطه به همشهری می‌گوید: «با مسئولان ستاد اجرایی فرمان امام(ره) مذاکراتی داشتیم و آنها موافقت خود را اعلام کردند. کارشناسی برای قیمت‌گذاری باغ ادونتیست انجام می‌شود و بلافاصله بعد از آن با روش‌های معمول تهاتر، نقدی یا عوض و معوض باغ تملک می‌شود.» 
به‌گفته او، باغ ادونتیست 27هزار مترمربع است که اکنون در 2500مترمربع آن هموطنان ارامنه ساکن هستند. موسوی اضافه می‌کند: «قرار است 20هزار مترمربع به تملک شهرداری تهران دربیاید. بعد از آن نیز مقدمات تبدیل باغ ادونتیست به بوستان عمومی فراهم می‌شود.» باغ ادونتیست یکی از باغ‌های مهم در شمال شهر تهران محسوب می‌شود که در آینده در دسترس عموم مردم قرار خواهد گرفت. 

علا‌‌‌ء‌الدوله در قلب تهران بوستان می‌شود
همچنین باغ علاءالدوله در منطقه 12که یکی از باغ‌های مهم در شهر تهران محسوب می‌شود، توسط شهرداری تملک شده است. شهردار منطقه‌12 درباره تملک این باغ می‌گوید: «این باغ با مساحت ۲۱۰۰‌مترمربع با هدف احیای باغات قدیمی به‌منظور ارتقای سطح کیفی خدمات عمومی شهری، ایجاد فضای باز همگانی، افزایش سرانه‌ فضای سبز در محلات کم‌برخوردار، همچنین حفظ و صیانت از ابنیه و آثار تاریخی و فرهنگی تملک شده و احیا‌ و مرمت آن در دستور کار قرار گرفته است.» علی‌محمد سعادتی با بیان اینکه این خانه-باغ، یکی از 3باغ‌ واجد اهمیت واقع در غرب لاله‌زار، در کنار باغ اتحادیه (خانه‌ طهران) و باغ ناصرالملک قره‌گزلو (باشگاه بانک تجارت) است، می‌افزاید: «این پلاک باغی و اهمیت تملک آن به‌منظور استفاده‌ عموم در پهنه‌ فرهنگی تاریخی تهران ارزش بالایی دارد. احیای باغ و عمارت علاءالدوله که موقعیت مهمی در دوره‌ مشروطه داشته، علاوه بر حفظ تاریخ گذشته، می‌تواند به بازیابی تاریخ تهران قدیم کمک کند.» عمارتی که سعادتی از آن صحبت می‌کند، چندی پیش از ستاد اجرایی فرمان امام‌(ره) خریداری شده، تنها بخش اندکی از ملک تاریخی علاءالدوله است که در حد یک تالار آینه در آن باقی ‌مانده است. این تالار آینه متراژی کمتر از ۱۵۰متر دارد و بقیه زمین، هم‌اکنون بایر است و با توجه به کاربری پیشین این بنا که قسمت زیادی از آن به زمین‌های باغ اختصاص داشته، در شرایط کنونی نیز بازسازی و احیای آن با رویکرد ایجاد فضای سبز و فضای باز صورت می‌گیرد تا در سال‌1400 باغ علا‌ء‌الدوله در قلب تاریخی تهران به‌عنوان عرصه همگانی به روی عموم باز شود.

   تملک باغات درتهران 1400 با اعتبار 300میلیارد تومان 

سیدآرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران: توجه به فضای سبز، رویکرد مدیریت شهری تهران است و از این‌رو با توجه به محدودیت زمین در پایتخت، شهرداری تهران تملک باغات و تبدیل آنها به فضاها و بوستان‌های عمومی را در دستور کار قرار داده است. شهردار تهران برای تحقق این امر بودجه 1400فضای سبز تهران را 1040میلیارد تومان تعیین کرده که در حقیقت با این بودجه در سال پیش رو می‌توانیم شاهد توسعه فضاهای سبز در مناطق باشیم. همچنین برای تملک باغات و تبدیل آنها به فضاهای عمومی اعتباری بیش از 300میلیارد تومان پیش‌بینی شده است که این اعتبار از محل عوارض قطع درخت و عوارض کمیسیون ماده 7 تأمین می‌شود و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام شده تملک 17ملک در مناطق کم برخوردار و تبدیل آنها به فضاهای عمومی در دستور کار قرار گرفته است. البته در این دوره مدیریت شهری حدود 17پلاک یا به‌عبارتی مجموعه 10هکتاری با اعتبار 253میلیارد تومان از محل عوارض قطع درخت و کمیسیون ماده 7، تملک شده‌اند که برخی به فضاهای عمومی تبدیل شدند و برخی هم در مراحل نهایی قرار دارند. رویکردی که مدیریت شهری در توسعه و افزایش سرانه‌های فضای سبز تهران در پیش گرفته ارزشمند و قابل‌تقدیر است. علاوه بر توسعه، نگهداشت فضاهای سبز هم حائز اهمیت هستند و از این‌رو شهرداری تهران 227میلیارد تومان از بودجه 1400فضای سبز را به بحث آبرسانی و استفاده از ظرفیت تصفیه‌خانه‌های فاضلاب اختصاص داده است تا این کار به‌صورت سازماندهی شده و سیستماتیک انجام شود.


باغ‌های تملک‌شده شهر تهران از سال 96 تا پایان سال 99 در مناطق مختلف تهران برای تبدیل به بوستان‌های عمومی و حفظ فضای سبز شهر به شرح  زیر است: 
 منطقه 2، بوستان پدر(عبقری)،‌ به مساحت11000مترمربع به نشانی خیابان سعادت‌آباد، نبش خیابان دوم
 منطقه 11، بوستان دامپزشک،‌ به مساحت20000مترمربع به نشانی خیابان اسکندری جنوبی، نرسیده به خیابان آذربایجان
 منطقه 7، بوستان هورفر،‌ به مساحت    3100مترمربع به نشانی خیابان پلیس، خیابان اجاره‌دار، خیابان ماندگار
 منطقه 7، بوستان ابریشم،‌ به مساحت    2500مترمربع به نشانی خیابان بخشی‌فر، کوچه همتی
 منطقه 7، بوستان شهدای ارتش،‌ به مساحت4500مترمربع به نشانی محله خواجه‌نظام، خیابان شیخ‌صفی
 منطقه 13، بوستان نشاط کودک(جوراب‌بافی)،‌ به مساحت4964مترمربع به نشانی خیابان سفیدکوه، نبش افضلی، کارخانه جوراب‌بافی
 منطقه 14، بوستان باغ سلیمانیه(وثوق‌الدوله)،‌ به مساحت حدود 2هکتاربه نشانی خیابان نبرد، خیابان رضایی، جنب سازمان آب
 منطقه 17، بوستان باغ سبزی،‌ به مساحت12000مترمربع به نشانی ضلع غربی بوستان بهاران، جنب ساختمان بازیافت
 منطقه 17، بوستان وصفنارد،‌ به مساحت1286مترمربع به نشانی بزرگراه آیت‌الله سعیدی، وصفنارد، خیابان مسجد
 منطقه 17، بوستان صالحان،‌ به مساحت922مترمربع به نشانی خیابان زمزم، خیابان متین، نبش خیابان پیرمراد
 منطقه 17، بوستان پیرمرادی،‌ به مساحت845مترمربع به نشانی خیابان زمزم، خیابان متین، نبش خیابان پیرمراد
 منطقه 8، بوستان ترنج(باغ سازور)،‌ به مساحت2314مترمربع به نشانی خیابان دماوند، خیابان وحیدیه، ایستگاه پل
 منطقه 12، بوستان کیهانی،‌ به مساحت1691مترمربع به نشانی خیابان خیام شمالی، خیابان مهدویان، خیابان کیهانی
 منطقه 7، بوستان نراقی،‌ به مساحت910مترمربع به نشانی خیابان دکتر شریعتی، پایین‌تر از سه‌راه طالقانی، نبش کوچه نراقی
 منطقه 10، بوستان حکیم،‌ به مساحت4200مترمربع به نشانی بریانک، کوچه محمدیان
 منطقه 12، بوستان مرمر،‌ به مساحت1200مترمربع به نشانی وحیدیه، خیابان شهیدنوبخت آزاد، نبش کوچه شهیدتاجیک‌فر
 منطقه 12، بوستان باغ علاءالدوله،‌ به مساحت2100مترمربع به نشانی حدفاصل خیابان لاله‌زار و خیابان فردوسی
 منطقه 7،بوستان سجادی،‌ به مساحت320مترمربع به نشانی خیابان مصطفی خمینی، خیابان شهید سجادی