قصه شهر/ لطفا منتشر نکنید

داوود پنهانی

حالا که در اوج‌گیری دوباره بیماری کرونا و اپیدمی، انگار برگشته‌ایم به عقب، باز هم جماعت گوشی به‌دست فعال شده‌اند و توصیه‌های شبه‌علمی را تند و تند برایمان می‌فرستند. یکی برایم فرستاده تا می‌توانی آب بخور و دیگری نوشته آنقدر آب بخور که نتوانی از جایت برخیزی. یکی دیگر برایم فرستاده که گلاب بخور که گلاب فلان و بهمان است و کرونا را با گلاب شکست می‌دهیم. یکی دیگر، همین چند شب پیش برایم پیام فرستاد که آب نمک غرغره کن که بی‌نظیر است و هیچ ویروسی توان مقاومت در برابرش را ندارد و از این حرف‌های بی‌خود. آن دیگری به نقل از یک متخصص ناشناخته در فلان بیمارستان توصیه می‌کند که این دفعه دیگر تمام می‌شویم و این موج همه‌ را با خود می‌برد، پس تا می‌توانید دست بشویید. هر بار یکی به شکلی تازه و این داستان انگار همچنان قرار است ادامه داشته باشد و این سبک از اطلاع‌رسانی در بحران، جای اطلاع‌رسانی رسمی را گرفته یا به نوعی بخشی از فضای خالی را به‌خود اختصاص داده است. حالا جدا از وجه مسخره محتوای این اطلاعات جعلی، سخن این است که در وضعیت بحران، چرا فضا برای توزیع این سخنان جعلی فراهم می‌شود؟ واقعیت این است که ناشناخته بودن بیماری و ابهام در نحوه واکنش به آن در سراسر دنیا منجر به شکل‌گیری حجم زیادی از اطلاعات درست و غلط پیرامون آن شده؛ از نحوه پیدایش و مبدأ شکل‌گیری تا نحوه توزیع و گسترش و همه‌گیری آن در سراسر جهان. طی یک سال گذشته که همه‌گیری کرونا وجود داشته، همه‌گیری اخبار مغشوش و اشتباه نیز همپای آن ادامه داشته است. بخشی از این اخبار به واسطه همان ابهام، از سوی متخصصان هم بیان شد که بعد از گذشت یک‌سال از وضعیت همه‌گیری بیماری، تازه اکنون اشتباه بودن بخشی از آن مشخص شده است. این ماجرا نشان‌دهنده ضعف عمده در اطلاع‌رسانی درست در زمان بحران است. جدال شبکه‌های رسمی و غیررسمی در این زمینه و استفاده گسترده از شبکه‌های اجتماعی توازن را در این زمینه به هم زده است. راه‌حل نیز جایگزینی نظامی از اطلاع‌رسانی شفاف و آزاد رسانه‌ای است که با استفاده از آن بتوان اطلاعات درست، مشخص و تصمیم‌گیری‌های واحد سازمان‌های اجرایی در این بخش را به اطلاع مخاطبان رساند. با ایجاد وحشت و وارد کردن شوک و افزایش ابهام در اخبار رسمی، فضا برای توزیع هرچه بیشتر اخبار جعلی فراهم می‌شود.