محیط زیست
آشوراده دوباره در خطر طرح‌های گردشگری
زهرا رفیعی- خبرنگار
ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به ریاست معاون اول رئیس‌جمهور سال گذشته برنامه‌ای 5ساله برای تالاب میانکاله به تصویب رساند که براساس آن قرار است طرح مخرب گردشگری در مهم‌ترین ذخیره‌گاه زیست‌کره کشور اجرا نشود. اما در روزهای گذشته نیز مسئولان استانداری گلستان از صدور مجوز طبیعت‌گردی جزیره آشوراده (در قسمت غربی تالاب میانکاله) در شورای‌عالی معماری و شهرسازی کشور خبر دادند و هفته گذشته حاضران در چهارمین جلسه ستاد ملی تالاب‌ها هم به اجرای طرح گردشگری در جزیره آشوراده رأی مثبت دادند. اما حالا وکیل پرونده آشوراده به همشهری گفته است که شورای‌عالی معماری و شهرسازی با امضای نهایی طرح گردشگری آشوراده مخالفت کرده است.
براساس برنامه 5ساله شورای ملی تالاب‌ها، سازمان حفاظت محیط‌زیست موظف شده است ظرف 36ماه (از زمان شروع برنامه) برنامه جامع مدیریت زیست بومی میانکاله را با کمک سایر دستگاه‌ها تهیه و اجرا کند. اجرای پروژه‌های اکوتوریستی براساس اهداف کنوانسیون رامسر و مطابق با ضوابط طرح جامع پناهگاه حیات‌وحش میانکاله با هدف تقویت کارکرد تالاب و جوامع محلی و ایجاد اشتغال مورد تأکید قرار گرفته است ولی حدود 2 سال است که معاونت قضایی دادستانی کل کشور دستور توقف اجرای هرگونه ساخت‌وساز منجر به تخریب و تغییر کاربری شبه‌جزیره آشوراده را به‌عنوان بخشی از تالاب میانکاله، صادر کرده است. فعالان محیط‌زیست اما نگران هستند که لابی‌های سیاسی در ماه‌های آخر دولت دوازدهم به‌دنبال تغییر رویه پیشین باشد.
مسعود باقرزاده‌کریمی، مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در زمان تصویب برنامه 5ساله تالاب میانکاله، درباره سرنوشت آشوراده گفته بود که بخش‌هایی از آشوراده به‌عنوان تفرجگاه ارزیابی و تعیین شده و اجرای اکوتوریسم مبتنی بر ضوابط حفاظت از حیات‌وحش در جهت ارتقای منافع محلی و کارکرد‌های تالاب، مورد تأیید دولت و سازمان حفاظت محیط‌زیست است.
طرح گردشگری آشوراده که در یک دوره، تحت عنوان طبیعت‌گردی مطرح شد، شامل ساخت اسکله، مسیر دسترسی، آلاچیق، رستوران و دیگر زیرساخت‌های مورد نیاز حضور گردشگران در این ذخیره‌گاه زیست‌کره بود که مدیرکل دفتر حفاظت و احیای تالاب‌ها در سازمان حفاظت محیط‌زیست در این‌باره به همشهری گفت: احکامی که طی برنامه 5ساله صادر شد از تغییر کاربری تالاب جلوگیری خواهد کرد. براساس ضوابط کنوانسیون رامسر، اقامت شبانه در تالاب رخ نخواهد داد در نتیجه سرمایه‌گذار فقط در شهرهای اطراف امکان ساخت هتل خواهد داشت و گردشگران را برای دوچرخه‌سواری و پیاده‌روی در مسیر‌های مشخص چوبی و پرنده‌نگری در دکل‌های از پیش طراحی شده با قایق به منطقه خواهد برد. تنها سازه‌های موجود دستشویی و سایه‌بان چوبی برای استراحت است. مسعود باقرزاده کریمی افزود: نمی‌توانیم به‌طور کلی حضور مردم را در مناطق حفاظت شده ممنوع کنیم. بلکه می‌توان با تعیین ضوابط فقط علاقه‌مندان واقعی را به منطقه راه داد. متأسفانه عموم مردم بهره‌برداری درست از این مناطق ندارند و مثلا ترجیح می‌دهند در این نقاط مجالس عروسی برگزار کنند. سازمان حفاظت محیط‌زیست اما نباید در برابر فشارها کوتاه بیاید و از کسانی که به‌دنبال حفاظت از 60کیلومتر عرصه تالابی کشور هستند حمایت کند چون میانکاله جای ساخت‌وساز هتل نیست.
محمد داسمه، وکیل ستاد مردمی نجات آشوراده نیز درباره طرح گردشگری آشوراده به همشهری می‌گوید: حسب مصوبات سال 97و 94شورای‌عالی معماری و شهرسازی، ایجاد منطقه گردشگری در مناطق چهارگانه و حساس زیست‌محیطی مطلقا ممنوع است. دو سال پیش دادستان کل کشور به استناد نداشتن مجوز از شورای‌عالی معماری و شهرسازی، به دادستان بندر ترکمن اعلام کرد که به این پروژه اجازه ساخت ندهد. اما این طرح دوباره به جریان افتاده است. ولی سازمان جنگل‌ها و مراتع و شورای‌عالی معماری و شهرسازی به‌شدت با آن مخالفت کرده‌اند و ساخت‌وساز را فقط بیرون از این جزیره امکانپذیر دانسته‌اند.
او با اشاره به اینکه این طرح در ابتدا 380هکتار بود و حالا 22هکتار شده است، می‌گوید: طرح گردشگری آشوراده از نظر استادان دانشگاه‌ها و کارشناس دادگستری تخریب‌کننده است. ضمن اینکه ایران به کنوانسیون حمایت از گونه‌های مهاجر CMS پیوسته است و در سال 2017ایران به این کنوانسیون پیشنهاد افزودن فوک معمولی و خاکستری خزر به فهرست حمایت کنوانسیون را ارائه کرد. درحالی‌که با اجرای طرح گردشگری در آشوراده بخش فوک خزری در کنوانسیون حمایت از گونه‌های مهاجر که ایجاد آن پیشنهاد ایران بود، زیر پا گذاشته می‌شود و زیستگاه این گونه از بین می‌رود. علاوه بر این موارد، طبق دستورالعمل مدیریت مناطق تحت حفاظت و آنچنان که مرکز پژوهش‌های مجلس به آن اشاره کرده است، پناهگاه‌های حیات‌وحش زون تفرج ندارند.
