زندگی پدیا/ سالهای دور از واقعیت
مهدیا گلمحمدی
سوگاکو هاشیدا، خالق شخصیت سختکوش و سرشناس شرقی دنیای سریالهای تلویزیونی یعنی اوشین در 95سالگی درگذشت و بسیاری از مخاطبان سریال سالهای دور از خانه را با خود به دهه 60 برد. دههای که مسئولان تلویزیون ترجیح میدادند دختربچهای را در جعبه جادو به نمایش بگذارند که فقط با پیالهای برنج و تربچه به جنگ واقعیتهای زندگی میرود و آنها را به نفع خود تغییر میدهد. دوران سخت جنگ تحمیلی بود و پرداختن به این قهرمان داستانی برای انگیزه داشتن و تحمل شرایط سخت مناسب بهنظر میرسید. با گذشت 3دهه از آن روزها شاید وقت آن رسیده که اندکی به واقعیت نزدیک شویم و برخی تفاوتهای فرهنگی خود و ژاپن بهعنوان کشوری که جوانه آسمانخراشهای اقتصادیاش از زیر خاکستر دو بمب اتم سر به آسمان گذاشت را بررسی کنیم. در زمینه جنگ ما چیزی از میهنپرستی آنها کم نداشته و نداریم و شاید بتوان گفت افتخارهای بیشتری از آنها خلق کردهایم. اما در زمینه اقتصاد چه تفاوتهایی باعث شد شخصیتهای داستان زندگی ما که چیزی از ژاپنیها کم نداشتند به رشد اقتصادی این کشور دست نیابند. پاسخ به این پرسش را شاید بتوان در هایکویی از کوبایاشی ایسا جستوجو کرد. این شاعر ژاپنی در یک شعر کوتاه (هایکو) تمام ویژگیهای فرهنگ سختکوشی کشورش را خلاصه کرده است و میگوید: «آه ای حلزون از کوه فوجی بالا برو اما آرام، آرام.» شخصیت اول شعر او یک حلزون است. موجودی به غایت آرام و صبور اما بدون ناامیدی. او برخلاف کند بودنش قله فوجی یعنی بلندترین قله ژاپن را بهعنوان هدفش برگزیده است و مخاطب اطمینان دارد او به نوک قله خواهد رسید؛ اما چرا؟ چون او بیهیچ عجلهای مسیرش را ادامه میدهد و به چپ و راست گرایشی ندارد. حال باز میگردیم به فرهنگ سختکوشی خودمان. ما در سالهای دور از واقعیت بهمراتب در اطرافمان شخصیتها و سیاستهایی را مشاهده کردیم که با شعارهای دهان پر کن نوید موفقیتهایی را میدادند که برای نمونه نتایج آنها از همین شنبه آینده قابل مشاهده بود. در مقابل حلزون کوبایاشی ما شخصیتهایی را داریم که قرار است «یکشبه ره صد ساله را بروند.» انفجاری که به سرعت جرقهای که از آتش جهیده و در آسمان شب ناگهان ناپدید میشود خاموش شده و دیگر اثری از آن یافت نمیشود. بنابراین بدون نگاه به چپ و راست و با چاشنی صبوری نیم نگاهی به مسیر مستقیم داشته باشیم و روی تواناییهای خودمان حساب باز کنیم؛ شنبه آینده قرار نیست اتفاق خاصی بیفتد.