اینترنت
نفوذ به ویکی‌پدیا
ویکی‌پدیا در جست‌وجوهای اینترنتی همیشه مورد اتکا بوده اما جنجال نفوذ عربستان باعث نگرانی کاربران شده است
عمادالدین قاسمی‌پناه- روزنامه‌نگار
ویکی‌پدیا به‌عنوان گسترده‌ترین دانشنامه آنلاین جهان که همیشه در جست‌وجوهای اینترنتی نقش مهمی ایفا می‌کند درباره نفوذ نیروهای دولتی کشورهایی مانند عربستان مورد اتهام قرار گرفته است. طی روزهای اخیر گزارش‌هایی مبنی بر نفوذ عربستان به ویکی‌پدیا و بازداشت و احکام زندان تعدادی از ویرایشگران یا ادمین‌های این دانشنامه اینترنتی جنجالی شده است. 2گروه حقوق بشری اعلام کرده‌اند که مأموران دولتی عربستان به‌عنوان ویرایشگران و ادمین‌های ارشد در ویکی پدیا نفوذ و تلاش کرده‌اند که بر محتوای مدخل‌ها تأثیر بگذارند و آنها را به نفع دولت عربستان تغییر دهند. گزارش گروه دمکراسی برای دنیای عرب (DAWN) نشان می‌دهد که نفوذ عربستان در ویکی‌پدیا به سال 2020برمی‌گردد که یکی از نتایج آن، دستگیری 2 مدیر ویکی‌پدیا بوده است.
تکذیب ویکی‌پدیا
ویکی‌مدیا(به‌عنوان اداره‌کننده ویکی‌پدیا) در بیانیه‌ای نفوذ به این دانشنامه آنلاین را رد کرده است. در این بیانیه آمده است که هیچ نفوذی در این سازمان صورت نگرفته و ادمین‌های ویکی‌پدیا هیچ رتبه‌ای ندارند. این در حالی است که تحقیق ماه گذشته ویکی‌مدیا باعث بسته‌شدن دسترسی 16ادمین ویکی‌پدیا در منطقه خاورمیانه و آفریقای شمالی (MENA) شد. ویکی‌مدیا در آن زمان گفته بود که توانسته است تأیید کند که تعدادی از کاربران با ارتباط نزدیک با احزاب خارجی، به‌‌صورت هماهنگ دست به ویرایش محتوا می‌زنند تا اهداف همان احزاب را پیش ببرند.
۴۰ سال زندان برای دو پزشک
براساس گزارشی که گاردین منتشر کرده عربستان برای مقابله با ویکی‌پدیا دو نفر از ادمین‌های این دانشنامه را بازداشت کرده است. «اسامه خالد» و «زیاد الصوفیانی» به اتهام انتشار محتواهای انتقادی درباره آزار و اذیت فعالان سیاسی به ۳۲ و ۸ سال زندان محکوم شده‌اند. یافته‌های همشهری نشان می‌دهد که این دو ویراستار ارشد، پزشک هستند. اسامه خالد در دادگاه بدوی به 5سال زندان محکوم می‌شود که پس از اعتراض به حکم بدوی، این مجازات به 32سال افزایش می‌یابد. با این حال، اطلاعی از نحوه شناسایی این دو نفر در دست نیست.
ویکی‌پدیا چطور کار می‌کند؟
ویکی‌پدیا بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین دایره‌المعارف اینترنتی به شمار می‌آید. هنگامی که یک کاربر واژه یا اصطلاحی را جست‌وجو می‌کند تا اطلاعاتی کلی درباره آن به‌دست آورد، عموما نخستین نتیجه جست‌وجو در ویکی‌پدیا دیده می‌شود. این موضوع باعث شده که این دایره‌المعارف اینترنتی تأثیر مهمی بر افکار عمومی داشته باشد؛ هرچند به‌عنوان یک منبع معتبر در پژوهش‌های علمی پذیرفته نشده است. با این اوصاف، ویکی‌پدیا اکنون با بهره‌گیری از ده‌ها هزار نویسنده در سراسر دنیا و با اتکا به خرد جمعی توانسته به‌عنوان منبعی قابل‌قبول و تأثیرگذار بین کاربران جای خود را باز کند و به همین‌خاطر دولت‌ها و سیاستمداران سعی می‌کنند که از این ابزار در جهت منافع خود استفاده کنند.
ساختار ویکی‌پدیا
درحالی‌که گزارش‌های رسانه‌هایی چون گاردین حاکی از آن است که رتبه بندی بین مدیران ویکی‌پدیا وجود دارد، اما محسن سالک، مدیر ارشد ویکی‌پدیای فارسی در گفت‌وگو با همشهری، معتقد است که مسئله این است که در کلمات درک مشترکی وجود ندارد. وقتی سخنگوی ویکی‌مدیا از کلمه «مدیر» استفاده می‌کند، این تصور پیش می‌آید که چند نفر زیردست یک نفر هستند. سالک-با تأکید بر اینکه اینگونه نیست که یک نفر تعیین کند چه‌کسی، چه چیزی بنویسد- سطح دسترسی برای ویرایش مقالات را رد نمی‌کند. او می‌گوید: «ما تعدادی داوطلب داریم که همگی دسترسی یکسان دارند. پس از مدتی که از فعالیت این افراد گذشت و اعتماد جمعی را به‌دست آوردند، می‌توانند کاندید دسترسی بیشتر شوند. این فرایند پیچیده نیست.» سالک همچنین یادآوری می‌کند که ساختار ویکی‌پدیا اساسا کنترل‌پذیر نیست و در مورد ویکی‌پدیای فارسی هم همین موضوع را تأیید می‌کند.
خطر برای خرد‌جمعی
عربستان به‌عنوان یکی از کشورهایی که همواره متهم به نقض حقوق بشر است، این بار توانسته به نویسندگان ارشد ویکی‌پدیا دسترسی پیدا کند. این نویسندگان که با عنوان مدیر شناخته می‌شوند درواقع همان نویسندگان ارشد یا ویراستاران ارشد این دایره‌المعارف هستند که عربستان تلاش کرده با دستگیری 2تن از آنها بر اطلاعات منتشر شده تأثیر بگذارد. مدیر ارشد ویکی‌پدیای فارسی درباره بازداشت‌ها در عربستان هم در گفت‌وگو با همشهری می‌گوید: «ما نمی‌دانیم که این بازداشت‌ها اساسا مرتبط با فعالیت در ویکی‌پدیا بوده یا نه. اما آنچه می‌دانیم این است که این دو نفر(بازداشتی‌های عربستان) در ویکی‌پدیا فعال و با هم دوست بوده‌اند.»
در همینه زمینه :
اینترنت