آی زنده‌باد زاپاتا

اسم «زاپاتا» که می‌آید، سیب‌زمینی‌های بزرگ سرخ‌شده با سس فراوان، ساندویچ فیله استیک با قارچ و پنیر و چند برگ ژامبون تنوری با نوشابه شیشه‌ای در یک مغازه کوچک خسته در خیابان نیلوفر یا ستارخان می‌آید جلو چشم‌مان و کمتر کسی است که بداند زاپاتا در واقع اسم یک مبارز بوده که کشته شد. اینکه چرا اسم یک انقلابی معروف در مکزیک را گذاشته‌اند روی انبوه ساندویچی‌ها در تهران، معلوم نیست، اما تا جایی که ما می‌دانیم و در تاریخ آمده، شخصیت زاپاتا هیچ ربطی به ژامبون تنوری با قارچ و پنیر ندارد.
«امیلیانو زاپاتا سالازار» رهبر و مؤسس ارتش آزادی‌بخش جنوب در مکزیک بود که سال‌ها ضد ‌دیکتاتوری «دیاز» رئیس‌جمهور مکزیک مبارزه کرد. بعد از سال‌ها مبارزه در تاریخ دهم آوریل1919 در آستانه 40سالگی با اعتماد بی‌جا به یکی از افسران ارشد ارتش مکزیک که ابراز تمایل کرده بود به زاپاتا بپیوندد، در دامی که برای قتل او طراحی کرده بودند افتاد و کشته شد و امروز سالروز قتل این مرد انقلابی است. سال1952 نیز «الیا کازان» فیلم «زنده‌باد زاپاتا» را بر اساس زندگی او با بازی مارلون براندو و آنتونی کویین ساخت که روایتی آمیخته به افسانه از زندگی این انقلابی مشهور مکزیکی بود. امروزه در مکزیک نام زاپاتا روی بسیاری از خیابان‌ها، بناها و تشکل‌های سیاسی گذاشته شده ‌است و عکس او با یک کلاه لبه‌پهن بزرگ اسپانیولی، سبیل روغن‌خورده و قطار فشنگی که می‌پوشید در سراسر مکزیک و دنیا تصویری نمادین از یک مبارز وطن‌خواه است.