سیر تا پیاز مافیای میوه

آوین آزادی ـ روزنامه‌نگار

 اگر تورم‌های دو‌رقمی بالای 30درصدی کش بیایند و تحریم‌ها تمدید شوند و نابه‌سامانی‌های اقتصاد به قوت خود باقی بمانند، هیچ بعید نیست که چند صباح دیگر سلطانی تازه در اقتصاد ایران سر در بیاورد که سلطان میوه بنامندش؛ به‌خصوص که در دهه‌ای که گذشت بارها و بارها نسبت به مافیای میوه هشدار داده شده است؛ کالایی که سریع‌الفساد است و دپوی غیرقانونی آن، کار مشکلی به‌نظر می‌آید اما همچنان هستند کسانی که نسبت به عرضه قطره‌چکانی میوه در بازار اقدام می‌کنند تا از این نمد برای خود کلاهی بسازند. کشف باندهای مافیایی در بازار میوه در دهه‌ای که گذشت حداقل 2بار اتفاق افتاده است؛ یک‌بار در سال 94نسبت به این مسئله هشدار داده شد و یک‌بار در سال 97. بار دیگر در سالی که گذشت یک گروه پنج‌نفره با این اتهام دستگیر و 5هزار تن لیمو‌ترش دپو شده از آنها کشف و ضبط شد. حسین راغفر، اقتصاددانی است که پیش‌تر به همشهری گفته بود که مافیا در حوزه‌های مختلف محصول اقتصاد رفاقتی است. به‌گفته این اقتصاددان، امروز در ایران فساد سازمان‌‌یافته‌ است و با برنامه پیش می‌رود. طبیعی است که برای نفی این حقیقت امروز توجیهات مختلفی هم بشنویم؛ چرا که مافیای فساد، محصول نظام تصمیم‌گیری غلط است و پذیرش مسئولیت این فسادهای گسترده و سازمان‌یافته کار آسانی نیست! 

مافیای میوه در این سال‌ها چه کسانی بودند؟ 
پیش‌تر هم این ادعا مطرح شده بود: «مافیای بازار میوه نمی‌گذارد قیمت‌ها پایین بیاید.»؛ این موضوع را در لفافه، خرداد‌ماه سال94، عنایت‌الله بیابانی، رئیس اتحادیه باغداران اعلام و به نوعی اشاره کرد که 5400میوه‌فروشی در تهران از یک خانواده 10نفره میوه می‌خرند. او بعد از طفره‌رفتن‌های بسیار گفت که بعضی‌ها میوه‌ فروش‌های زیادی را در اطراف و داخل شهر دارند که موظفند با ضمانت‌نامه‌هایی که از اینها گرفته شده، از آنها جنس بخرند. اگر کسی خارج از تعهدش عمل کند، سفته‌هایش به اجرا می‌رود. گیلاس وارد میدان می‌شود یک قیمت دارد و 6بار فاکتور می‌شود و بعد از میدان میوه بیرون می‌آید.
تیر‌ماه سال 97هم با اعلام اسامی دریافت‌کنندگان ارز ۴۲۰۰ تومانی، ماجرای سلطان موز هم سر زبان‌ها افتاد. بررسی‌ها نشان می‌داد که بیش از ۳۶‌ میلیون یورو ارز دولتی برای واردات موز تخصیص یافته اما در همان دوره قیمت آن بیش از ۵۵‌ درصد نسبت به ‌سال گذشته افزایش داشت. اختصاص این رقم ارز دولتی برای واردات موز و به‌دنبال آن افزایش قیمت ٥٥‌درصدی این میوه نسبت به ‌سال گذشته موجب شد تا این شائبه در اذهان عمومی ایجاد شود که آیا این میوه ممنوعه هم «سلطان» دارد؟ 
در آن سال روزنامه شهروند نوشت که با احتساب رقم اعلامی از سوی بانک مرکزی یعنی یوروی ۵۲۰۰ تومانی معادل ۱۸۸‌ میلیارد و ۵۲۰‌ میلیون و ۳۷۸‌ هزار و 800تومان به خرید و واردات موز تخصیص داده شده است. اما نکته جالب در این فهرست درج نام‌های شرکت‌های فعال در زمینه پوشاک و... است که میوه وارد کرده‌اند. وضع به‌وجود آمده موجب شد تا اتحادیه واردکنندگان و صادرکنندگان میوه طی نامه‌ای به رئیس مجلس، اسامی واردکنندگان و صادرکنندگان اصلی میوه کشور را اعلام کند. در این نامه که با اعتراض به سخنان یکی از نمایندگان که واردات میوه را منحصر به یک باند مافیایی دانسته بود، ٥ واردکننده بزرگ میوه به شرح زیر معرفی شدند؛ «شرکت صادرات میوه اتحاد به مدیریت حاج علی اصغر رزازیان (اولین واردکننده موز و صاحب‌نظر در زمینه واردات و رنگ‌آوری موز) و شرکت میوه طلایی ایران به مدیریت محمود رزازیان، بازرگانی گروه ارجمند به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاران و فعالان صنعت میوه در خاورمیانه که در دهه 70 با تشویق اتحادیه نسبت به آغاز سرمایه‌گذاری در کشور اقدام کردند، شرکت میوه جهانی پارس با مشارکت شرکت خارجی UniFruiti متعلق به حمیدرضا طاهری و داوود محمدی‌مقدم، شرکت عبدالرحمن ارجمندی و شرکت مواد غذایی اتاق‌های سرد با مدیرعاملی محمد زاهدی‌نیا و مدیریت توزیع فرزاد ارجمندی.» 
در سالی که گذشت اما ماجرا از یک اظهارنظر غیرکارشناسی شروع شد. برخی در اظهارنظرهای کارشناسی نشده اعلام کردند که مخلوط لیمو‌ترش و زنجبیل آنتی کرونا بوده و از افراد در برابر ابتلا به ویروس چینی محافظت می‌کند. مصطفی دارایی‌نژاد، رئیس اتحادیه میدان مرکزی میوه و تره‌بار که خود عامل اصلی افشای مافیای میوه در سال گذشته بود به همشهری می‌گوید: ابتدای سال گذشته متوجه شدیم که 7 نفر بیش از 5هزار تن لیموترش را دپو کرده بودند تا عرضه را در حالی کاهش دهند که تقاضا به ناگهان براساس آن ادعای کارشناسی نشده چند برابر شده بود. همین موضوع موجب شد که قیمت لیمو ناگهان در بازار آن زمان بین 4تا 5برابر شود و به کیلویی 50هزار تومان برسد تا آنها بتوانند سودهای سرسام‌آوری روی بارهای دپو‌شده خود کسب کنند. پس از آگاه‌شدن نسبت به این موضوع، با نیروهای سپاه هماهنگ و برای کشف و ضبط این لیموها اقدام کردیم و همه آن لیموها هم در بازار توزیع و در نهایت منجر به شکست قیمت شد. این مقام مسئول می‌گوید: امسال دیگر از این خبرها نیست و نخواهیم گذاشت کسی به این شکل در بازار اغتشاش کند.
البته گفتنی است که افشای مافیای میوه به این موارد خلاصه نمی‌شود و یک‌بار دیگر هم درباره موز همین مسائل مطرح شده بود. برای مثال مرداد‌ماه سال 93، یک عضو کمیسیون مجلس با اشاره به افزایش قیمت میوه در بازار، مافیای میوه را عامل این افزایش قیمت دانست.
علی ایرانپور در آن زمان اعلام کرد که در این موقع از سال هیچ موضوع خاصی وجود ندارد که باعث افزایش قیمت شود؛ نه افزایش تقاضا وجود داشته و نه کاهش میوه را در سطح بازار شاهد بوده‌ایم که بگوییم اینها باعث افزایش بار روانی و در نتیجه بالا‌رفتن قیمت‌ها بوده است.
او گفت: متأسفانه تعداد معدودی هستند که کار واردات میوه را انجام می‌دهند. آنها مافیای میوه هستند و به تناسب هر از چندگاهی قیمت میوه را افزایش می‌دهند. به همین دلیل باید به جای اینکه کاهش میوه را در افزایش قیمت دنبال کنیم، باید عملکرد این افراد را دنبال کنیم.