امید به پایان بحران کرونا

سمیرا رحیمی ـ روزنامه‌نگار

همه‌گیری کرونا سال گذشته باعث شد نام ایران به جداول رتبه‌بندی جدید جهانی افزوده شود. به‌رغم گفته‌های مقامات کشور که اغلب  از موفقیت‌های خود در مدیریت بحران همه‌گیری کرونا  می‌گویند، از آغاز موج اول و دوم همه‌گیری در ایران، نام کشور در برخی ماه‌ها در جدول بالاترین آمار مرگ‌ومیر و ابتلا میان 10تا 15کشور اول قرار گرفت. از سوی دیگر، با تولید واکسن و آغاز واکسیناسیون، دلایل مختلفی باعث شدند تا در جدول بیشترین میزان دوز واکسن تزریق شده در ازای هر 100نفر از جمعیت، نام ایران در آخرین رتبه‌های جدول در کنار ونزوئلا و فیلیپین قرار گیرد. اصرار بر استفاده از واکسن ساخت داخل، تأخیر در تامین مالی واکسن و خریداری و وارد کردن واکسن از کشورهای دیگر به ایران همگی دست به‌دست هم داده‌اند تا ایران در میان دیگر کشورهای جهان ضعیف‌ترین رتبه را در زمینه واکسیناسیون به‌دست آورد. در اسفند‌ماه 1399 ایران درحال سپری کردن موج چهارم ابتلا به کرونا و دست و پنجه نرم کردن با ویروس جهش یافته بود. در این شرایط تنها یک‌صدم درصد از جمعیت ایران واکسینه شده بودند. حجم ناچیزی واکسن وارد کشور شد و واکسیناسیون با کمک واکسن اسپوتنیک روسی، از 21بهمن‌ماه 1399 رسما آغاز شد. قرار بود با استفاده از 570هزار دوز واکسن وارد شده، کادر درمان در مرحله اول واکسیناسیون واکسن‌ها را دریافت کنند. اما از اوایل اسفند‌ماه خبرهایی مبنی بر آغاز واکسیناسیون سالمندان با همان دوز ناچیز وارداتی که با احتساب دو مرحله‌ای بودن واکسن، برای 258هزار نفر کافی بود، در کشور پخش شد. اگرچه کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و داروی کشور اواسط اسفند 99 از تامین 21میلیون دوز واکسن از مسیر خرید مستقیم و سازوکار کووکس خبر داد که قرار است براساس برنامه زمانبندی شده به‌تدریج وارد کشور شوند.

از همان ابتدا مقامات دولت اعلام کردند تنها برای 20درصد از جمعیت کشور واکسن از خارج از کشور وارد خواهد شد و مابقی جمعیت کشور باید از واکسن تولید داخل استفاده کنند. تا ابتدای اسفند‌ماه 1399 به‌گفته سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور، 10هزار نفر در برابر کرونا واکسینه شدند و فرایند واکسیناسیون همچنان در جریان بود. اما از همان ابتدای آغاز واکسیناسیون در جهان و آغاز تکاپو برای خرید یا به سرانجام رساندن تولید واکسن در ایران، تمرکز اصلی مقامات وزارت بهداشت و دولت بر سال1400 بود. سعید نمکی، وزیر بهداشت وعده داد ایران در سال1400 به قطب واکسن جهان تبدیل خواهد شد. مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی ریاست‌جمهوری اسفند 1400را پایان بحران کرونا در ایران اعلام کرد و محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام(ره) اعلام کرد تا 15خرداد 1400 نگرانی‌ای به نام واکسن کرونا برای مردم کشور وجود نخواهد داشت. برای تعیین دقت پیش‌بینی‌هایی که توسط مسئولان کشور برای سال1400 انجام شده‌اند باید همچنان در انتظار باقی ماند و دید وضعیت همه‌گیری کرونا در ماه‌های آینده سال1400 در کشور به کجا خواهد رسید. مشکل اینجاست که این انتظار به معنی واقعی کلمه کشنده است. زیرا همچنان روزانه ده‌ها نفر در کشور در اثر ابتلا به کووید-19 جان خود را از دست می‌دهند. چون کرونا انتظار سرش نمی‌شود، نیازمند برخوردی قاطعانه است.

واکسیناسیون 54میلیونی در سال 1400
علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت و سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا روز دوشنبه 11اسفند‌ماه از آغاز واکسیناسیون 20میلیونی از تیرماه سال 1400 خبر داد. براساس گفته‌های او، واکسن انستیتو پاستور نخستین واکسن ایرانی است که قابل استفاده خواهد بود و از فروردین و اردیبهشت1400 ماهانه 2میلیون دوز از این واکسن در اختیار وزارت بهداشت قرار خواهد گرفت. همچنین به‌گفته رئیسی واکسن کووبرکت هم از اواخر اردیبهشت‌ماه 1400ماهانه درحدود 1.5میلیون دوز تولید خواهد داشت و تا تیرماه درحدود 10تا 15میلیون دوز واکسن ماهانه در کشور تامین خواهد شد. براساس این محاسبات پیش‌بینی وزارت بهداشت این است که از تیرماه 1400 به بعد ماهانه 20میلیون دوز واکسن در کشور تزریق خواهد شد و تا آذرماه کل جمعیت مورد نظر، یعنی حدود 70درصد از جمعیت یا 54میلیون نفر در کشور واکسینه خواهند شد.سخنگوی ستاد ملی مبارزه با کرونا همچنین توضیح داد واردات واکسن به کشور تا اردیبهشت‌ماه ادامه خواهد داشت. به‌گفته رئیسی تا این تاریخ هر 10روز یک‌بار واکسن‌های سازوکار کووکس وارد ایران خواهند شد و ایران تا دومین‌ماه سال در مجموع 4.2میلیون دوز و در مجموع 16.8میلیون دوز واکسن از این سازوکار دریافت خواهد کرد. واکسن‌ها از روسیه، چین و هندوستان خواهند بود و برای اجرای فاز سه واکسیناسیون مورد استفاده قرار خواهند گرفت. همچنین در فروردین 1400درحدود 4.2میلیون دوز واکسن آسترازنکا از طریق این سازوکار وارد کشور خواهد شد که از آن برای واکسینه کردن سالمندان و بیماران زمینه‌ای استفاده خواهد شد. وزارت بهداشت امیدوار است تا پایان فروردین‌ماه 1400 بتواند واکسیناسیون یک‌میلیون و 300هزار فرد بسیار پرخطر در کشور را به پایان برساند.

پایان بحران کرونا در پایان سال1400؟
مصطفی قانعی، دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی ریاست‌جمهوری روز 25بهمن 99 وعده داد تا اسفند 1400 کشور با بحران کرونا مواجه نخواهد بود زیرا تا آن تاریخ 60درصد از جامعه در برابر بیماری ایمن شده است و زنجیره کرونا قطع خواهد شد. به‌گفته قانعی تا خردادماه سال 1400نتیجه فاز سوم تمامی واکسن‌های ساخت ایران مشخص خواهد شد و از این‌ماه براساس واکسن‌های موجود داخلی، واکسیناسیون گروه‌های مختلف آغاز خواهد شد. قانعی پیش‌تر از این اعلام کرده بود واکسیناسیون عمومی در کشور از اسفند 1400 آغاز خواهد شد و افراد بالای 65سال، افراد 16 تا 64ساله دارای بیماری زمینه‌ای و دیگر گروه‌های پرخطر در بهار و تیرماه 1400 واکسینه خواهند شد. به‌گفته او از مرداد تا آذر 1400 نیز فاز واکسیناسیون افراد 55 تا 65سال، کارمندان مراکز شلوغ و شاغلان ضروری آغاز خواهد شد. فاز چهارم، فاز واکسیناسیون همگانی است که از زمستان 1400 آغاز خواهد شد. علیرضا رئیسی، معاون وزیر بهداشت هم اواسط اسفند‌ماه اجرای فاز دوم واکسیناسیون افراد سالمند و دارای بیماری‌های زمینه‌ای را از اواخر فروردین‌ماه تا تیرماه1400 تأیید کرده بود.
محمد مخبر، رئیس ستاد اجرایی فرمان امام (ره) هم روز 16 اسفندماه 99 وعده داد مردم ایران تا 15خردادماه 1400 دیگر دغدغه واکسن نخواهند داشت. به‌گفته او قرار است تا پایان سال1400 بیش از 180میلیون دوز واکسن در کشور تامین شود و مورد استفاده قرار گیرد. از سویی دیگر سعید نمکی امکان استفاده از واکسن‌های ایرانی را در بهار و تابستان 1400 ممکن دانسته و ابراز امیدواری کرده است که واکسن مؤسسه پاستور در اوایل بهار، کووبرکت در اواسط بهار و واکسن رازی در اوایل و اواسط تابستان آماده استفاده شوند. همچنین مینو محرز، عضو ستاد ملی مبارزه با کرونا زمان بهره‌برداری از خط تولید واکسن کرونا کووبرکت را خرداد 1400 اعلام کرده است.

مجموع واکسن‌های وارداتی و تولیدی چقدر است؟
کیانوش جهانپور، سخنگوی سازمان غذا و داروی کشور روز 16 اسفند99 از تامین بیش از 180میلیون دوز واکسن کرونا، از چهار مسیر خرید مستقیم، تولید داخلی، تولید مشترک و سازوکار کووکس خبر داد. به‌گفته او به این ترتیب برنامه یکساله واکسیناسیون کرونا در کشور زودتر از زمان موعد به پایان خواهد رسید. سهم تولید مشترک واکسن از 180دوز نهایی 40میلیون دوز، سهم تولید داخلی 120میلیون دوز و سهم خرید مستقیم و تامین از سازوکار کووکس هم 21میلیون دوز اعلام شده است و در مجموع حجم واکسن موجود در کشور به فراتر از 180میلیون دوز خواهد رسید. جهانپور سال1400 را سال تکمیل واکسیناسیون عمومی کشور اعلام کرده است.