تقویت جریان آموزش در 1400
رضوان حکیم‌زاده ـ معاون وزیر آموزش و پرورش
شیوع ویروس کرونا موجب شد تا همه نظام‌های آموزشی در سراسر جهان بدون اینکه از قبل آمادگی داشته باشند با یک بحران همه‌جانبه مواجه شوند و برای نخستین بار از زمانی که آموزش در سراسر دنیا عمومی شده بود درهای مدارس در شکل وسیع در تمام کشورها بسته شود و آموزش به‌شدت تحت فشار قرار گیرد و با چالش‌هایی مواجه شود. اما این فشار بر سیستم آموزشی در سال گذشته موجب شد تا فرصت‌های زیادی برای نظام آموزشی در سراسر کشور ایجاد شود تا جریان آموزشی با فاصله‌گرفتن از الگوهای سنتی در مسیری تازه قدم بگذارد و آموزش‌ها را از طریق فضای مجازی و به شکل فناورانه با سرعت طی کند. کرونا در کنار فرصت‌سوزی‌هایش، فرصت‌سازی‌‌های زیادی هم کرد. شاید اگر سیستم آموزش به این شدت تحت فشار نبود و ما با تعطیلی گسترده مدارس روبه‌رو نبودیم و می‌خواستیم به عرصه مجازی قدم بگذاریم و در این مسیر والدین، دانش‌آموزان و معلمان را با خود همراه کنیم، 10سال زمان لازم داشتیم اما فشار شرایط موجب شد که همه ذینفعان آموزش به اجبار مهارت‌های خود را ارتقا ببخشند. سیستم آموزشی تحت فشار کووید-19 در کوتاه‌ترین زمان ممکن وارد میدان عمل شد و با انجام اقداماتی نظیر آموزش‌های تلویزیونی تحت عنوان مدرسه تلویزیونی و پلتفرم اختصاصی «شاد» سعی کرد تا جریان آموزش متوقف نشود. گرچه در ابتدای مسیر با مشکلات زیادی مواجه شد و کارها کند پیش می‌رفت اما همکاری و همدلی تمام کادر آموزشی در کنار تلاش معلمان، دانش‌آموزان و والدین برای استفاده از ابزارهای آموزشی در فضای مجازی به مرور به این جریان شدت بخشید. در این مدت ارائه آموزش‌ها در فضای مجازی آن را تبدیل به منبعی وسیع، گسترده و پایدار از حجم محتواهایی کرد که امکان به اشتراک‌گذاشتن آن برای کادر آموزشی فراهم شد که در نوع خود بی‌نظیر است.
در عین حال کرونا ارزش آموزش حضوری را بیش از پیش برای همه نظام‌های آموزشی آشکار کرد؛ ارزش‌هایی که با هیچ نوع آموزش مجازی قابل جایگزین‌شدن نیست.
شاید قبل از شیوع ویروس کرونا تصور می‌شد که فناوری‌ها می‌توانند جای مدرسه را بگیرند اما در کوتاه زمان بعد از تعطیلی مدارس همه به این نتیجه رسیدند که رشد مهارت‌های ارتباطی، اجتماعی، دوست‌یابی و بسیاری از تجربه‌های زندگی که بسیاری از بچه‌ها در مدرسه کسب می‌کنند به هیچ‌وجه در فضای مجازی قابل دستیابی نیست.
همچنین برای نخستین بار با شکستن دیوار تمرکز در تولید محتواها، معلمان فرصتی پیدا کردند تا خلاقیت‌ها و توانمندی‌های خود را به شکل ویژه‌تری نشان دهند و بتوانند تجارب‌شان را با همکاران خود به اشتراک بگذارند. کرونا، تجربه مشارکت فعال‌تر خانواده‌ها را در امر آموزش و تربیت نیز فراهم کرد تا جایی که والدین خیلی از مواقع نقش همیار معلم را بر عهده داشتند. دانش‌آموزانی که شاید در کلاس‌های حضوری خیلی مشارکت نمی‌کردند، ترغیب و تشویق شدند که در فضای مجازی مشارکت فعال‌تری داشته باشند و امکان هماهنگ‌کردن دانش‌آموزان با وجود تفاوت‌هایی که دارند در بستر فناوری بیشتر از قبل مهیا شد. مدیران مدارس هم در زمان بحران تمرین کردند که چطور می‌توانند جریان آموزش را زنده نگه دارند و با یکدیگر همدلی و همکاری داشته باشند.
سختی‌های سال گذشته موجب شد تا کاستی‌های سیستم آموزشی به‌خاطر شکاف دیجیتال در سراسر کشور بیشتر نمایان شود و مسئولان تلاش بیشتری برای حل مشکلات مناطق روستایی و کم‌برخوردار کنند تا نظام آموزشی یکدست شود. از طرفی سواد فناورانه معلمان در این مدت به شکل تصاعدی افزایش پیدا کرد چون مجبور بودند با تلاش و زحمت مهارت‌های مورد نیاز را یاد بگیرند.
تمام موارد گفته‌شده مسیر سهل‌تری را در 1400 پیش‌روی نظام آموزشی و خانواده‌ها قرار داده و تجارب به‌دست آمده پایه‌های آموزش در فضای مجازی را مستحکم‌تر کرده است و موجب شده تا آموزش و پرورش در هر شرایطی جریان آموزش را پویا نگه دارد و تداوم ببخشد. قطعا دانش‌آموزان، معلمان و والدین امسال آماده‌تر و بدون داشتن نگرانی‌های قبل در محیط مجازی آموزش‌ها را از سر خواهند گرفت و کیفیت را مبنای آموزش‌ها و یادگیری‌ها قرار خواهند داد. کرونا همچنین موجب شد تا سیستم آموزشی بتواند شناخت بهتری به نقاط ضعف و قوت خود پیدا کند. لذا قطعا امسال تمرکز خود را بر رفع نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت خواهد گذاشت. اگر امسال امکان آموزش‌های حضوری وجود داشته باشد، طبیعتا ارجحیت با آموزش‌های حضوری است؛ خصوصا برای کودکانی که تازه پا به دنیای مدرسه گذاشته‌اند و نیاز دارند از طریق تعامل با معلم و همکلاسی‌هایشان تحت آموزش و تربیت قرار بگیرند.
امسال تحت هر شرایطی برنامه‌های تلویزیونی طبق توافق‌های انجام‌شده ادامه خواهد داشت به‌خاطر اینکه این برنامه‌ها فرصت خوبی را برای بسیاری از معلمان و دانش‌آموزان در مناطق کمتر برخوردار فراهم کرده تا بتوانند از تدریس بهترین معلمان کشور برخوردار شوند و از رهگذر مدرسه تلویزیونی، فرصت یادگیری روش‌های فعال تدریس را داشته باشند. بنابراین ما امسال دانش‌آموزان و معلمان توانمندتری در فضای مجازی خواهیم داشت و نگرانی‌های سابق دیگر وجود ندارد و جریان آموزشی در 1400تقویت خواهد شد. پیش‌بینی ما این است که آموزش در دوران پساکرونا یک آموزش ترکیبی باشد؛ چرا که استفاده از فناوری‌ها، منابع یادگیری زیاد، تنوع محیط‌های یادگیری و شبکه ارتباطی گسترده‌ای را ایجاد کرده که امکان برقراری ارتباط را در زمان کوتاه و فرصت متعدد می‌دهد و حتما باید چنین دستاوردهایی حفظ شود. دانش‌آموزان در سال1400 آماده‌تر، با انگیزه‌تر و پویاتر از قبل در فضای آموزشی حضور دارند و درصورت بازگشایی مدارس، اشتیاق بیشتری برای حضور در کلاس درس خواهند داشت. کادر آموزشی نیز امسال حرفه‌ای‌تر و به‌روزتر در کنار دانش‌آموزان فعالیت خواهند کرد. والدین هم که در این مدت از نزدیک دغدغه‌های کودکانشان را لمس کرده و در بحث آموزش وارد گود شده‌اند، بیشتر در کنار فرزندانشان به‌عنوان همیار معلم نقش‌آفرینی خواهند کرد. در مجموع جریان آموزشی با قوت بیشتری به نسبت سال‌های گذشته پیش خواهد رفت.
