سال سخت کنکوری‌ها

شیوا نوروزی ـ روزنامه‌نگار

سال 99، سخت‌ترین سال برای داوطلبانی بود که خود را با هزار امید و انگیزه برای کنکور 1400آماده می‌کنند؛ محصلانی که بیش از هر چیزی به ثبات شرایط محیطی نیاز داشتند تا در آرامش درس بخوانند و به تنها دغدغه‌شان یعنی کنکور فکر کنند و بس، گرفتار موج کرونا شدند. بسیاری به‌علت بیماری کرونا مجبور شدند مدتی را در بستر بیماری باشند، برخی مجبور شدند از افراد بیمار خانواده مراقبت کنند، برخی به‌علت گرانی و تورم‌های بیش از اندازه از کلاس‌های مجازی آنلاین جا ماندند و برخی هم به‌علت تعطیلی کلاس‌های حضوری، نتوانستند آنچنان که باید و شاید از کلاس‌های آنلاین بهره‌ای ببرند. خلاصه همه‌‌چیز دست به‌دست هم داد تا شرایط برای داوطلبان امسال تنش‌زا باشد و کار آموزش از روال برنامه‌ریزی خود خارج شود. حرف و حدیث‌ها و حاشیه‌سازی‌‌های بسیار درخصوص حذف کنکور یا برگزاری مجازی و برگزاری آزمون به شکل نظام جدید آن نیز بر ایجاد تشویش ذهنی داوطلبان کنکور 1400دامن زده است. در ادامه علی عبدالعالی، عضو هیأت علمی دانشگاه علم و صنعت ایران، در گفت‌وگو با همشهری درخصوص چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌روی داوطلبان کنکور 1400 در شرایط کرونا می‌گوید.

فرصت‌های آموزش مجازی
کرونا فرصتی را ایجاد کرد تا با استقبال از فضای مجازی در بسیاری از بخش‌های آموزش، بهره‌وری بالا رود. گسترش فضای مجازی در بحث آموزش موجب به‌روز شدن معلمان و دانش‌آموزان در فضای جدید درسی و استفاده از روش‌های روز دنیا شد؛ البته اینها فرصت­‌های بالقوه‌­ای است که خیلی هم جدی نتوانستیم از آنها استفاده کنیم. از طرفی تعطیلی آموزشگاه‌ها موجب کاهش هزینه‌های پنهان آموزش مانند رفت‌وآمد و زمان‌هایی که در این میان صرف می‌شود، شد و داوطلبان وقت بیشتری را برای تمرین و خواندن در اختیار گرفتند. در فضای مجازی، زمانی که داوطلب به پیگیری مطالب می‌پردازد، تلاش می‌کند با آزمون و خطاهای بسیار و بدون اتکا به معلم مسائل را حل کند و برای مباحث جدید آماده شود. در این جریان است که او رفته‌رفته به یادگیری مستقل دست می‌یابد. تجربه نشان داده داوطلبانی که با تلاش و پیگیری خود به یادگیری مستقل دست یافته‌اند، در آزمون‎های مختلف موفق‌­تر عمل کرده و در برهه‌های بعدی به خوبی از پس فعالیت‌های آموزشی و کاری بر‌می‌آیند. در آموزش مجازی علاوه بر وجود محتوای به‌روز، امکانات دیگری از جمله فیلم، صوت، انیمیشن و... وجود دارد. معلم با بهره‌گیری از چنین امکاناتی در آموزش برخی دروس، با تلاش کمتری می‌تواند موضوع را به روش بهتری، تفهیم کند. به‌عنوان مثال معلم در درس علوم موظف است که وسایل آزمایش را فراهم کرده و با صرف وقت بسیار به آزمایش بپردازد اما در فضای مجازی می‌تواند فیلم آزمایش را بارگذاری کرده و پس از تماشای شاگردانش، با آنها به بررسی موضوع بپردازد. در دسترس‌بودن محتوای آموزشی در فضای مجازی، یکی دیگر از مزیت‌های این نوع آموزش است. در کلاس مجازی اگر دانش‌آموزان حاضر نباشند یا مطلب به خوبی برایشان تفهیم نشود، می‌توانند به سراغ فایل‌های موجود در کلاس بروند و آنها را ذخیره کرده و چندین بار مورد بررسی قرار دهند تا ایرادات برطرف شود. در فضای مجازی، استرس داوطلبان کاهش می‌یابد و با آرامش بیشتری می‌توانند به‌دنبال کردن کلاس بپردازند. در این رابطه معلم نیز به خوبی متوجه می‌شود که دانشجویی که در کلاس از صحبت‌کردن و توضیح بسیار، شرم داشت، اکنون با آرامش‌خاطر و بدون نگرانی صحبت می‌کند. چنین افرادی در فضای مجازی می‌توانند تمامی ایده‌های خود را بیان کرده و کم‌کم قدرت برقراری ارتباط را در فضای حقیقی کسب کنند.

حذف درس‌خواندن‌های گروهی
آموزش مجازی نکاتی هم دارد که اگر حواس­مان به آنها جمع نباشد، می‌تواند ضربه­ جدی به فرایند یادگیری داوطلبان کنکور وارد شود. در آموزش مجازی تعامل به شکل دیگری انجام می‌شود و دیگر خبری از حضور در کلاس‌های آموزشی و فضای رسمی نیست. دیگر خبری از درس‌خواندن‌های گروهی که خود موجب ایجاد انگیزه می‌شد، نیست. در این فضای جدید شما نمی‌توانید با دوست خود به کتابخانه بروید و درس بخوانید و حداکثر، ارتباط­‌ها به تماس تلفنی و تماس تصویری محدود خواهد بود. همین موضوع ممکن است موجب بی‌انگیزه‌شدن برخی از داوطلبان در مرور مطالب درسی باشد که در این بین لازم است تا افراد به شکل گروهی با دوستان خود در فضای مجازی ارتباط درسی بگیرند و در جریان روند تمرینات و درس‌خواندن‌های یکدیگر باشند.

افزایش شکاف آموزشی 
دسترسی‌نداشتن همه داوطلبان به محتوای درسی و آموزشی با‌کیفیت، باعث افزایش شکاف آموزشی شده است. افرادی که در شهرهای بزرگ هستند و وضعیت مالی بهتری دارند به محتوای آموزشی بهتری دسترسی دارند اما در خیلی از شهرهای کوچک، محتوای آموزشی درستی در اختیار داوطلبان قرار نمی­‌گیرد. آن دانش‌آموزی که به محتوای مطلوب­‌تر دسترسی دارد، طبعا دانشگاه بهتری قبول می‌شود اما بقیه چطور؟ آیا آن دانش‌آموز سیستانی هم می‌تواند؟ دانش‌آموزان مناطق حاشیه‌ای و روستایی به اینترنت و گوشی هوشمند مناسب دسترسی ندارند. این امر باعث می‌شود که فرایند آموزش آنها در شرایط کرونا که در بسیاری از نقاط کلاس‌های آموزشی حضوری تعطیل شده با اختلال مواجه شود و این واقعاً درد بزرگی است. کاهش تعامل دانش‌آموز در سال کنکور با معلم و قرار‌نگرفتن در فضاهای اجتماعی مانند مدرسه و آموزشگاه کنکور، موجب منزوی‌شدن داوطلبان شده است؛ چرا که در کنار هم‌بودن معلمان و دانش‌آموزان در کنار امر یادگیری، موجب ایجاد یک فضای نشاط و خنده و شادی می‌شد که روحیه آنها را بالا نگه‌می‌داشت. معلم با صحبت‌های انگیزشی در کنار دانش‌آموزان سعی می‌کرد تا آنها را با انگیزه نگه دارد اما در فضای مجازی، تعاملات به این شکل و شیوه وجود ندارد. حضور در کلاس از طرفی هم موجب می‌شد تا داوطلب برای چند ساعتی از خانواده و فشارهای روانی که ممکن است در منزل درگیر آنها باشد، فاصله بگیرد و به ذهن خود استراحتی بدهد اما در خانه‌ماندن‌های طولانی خسته‌کننده شده است و این مسئله برای کنکوری‌ها مطلوب نیست.

در جست‌و‌جوی پاسخ مسئولان
کنکور، یک غده سرطانی است که باید حذف شود و لازم است مسئولان در این خصوص تجدیدنظرهای جدی کنند. درباره مجازی‌بودن آن نیز گرچه برای خانواده‌ها و داوطلبان خوب است و استرس‌هایشان به‌شدت کاهش می‌یابد اما باید به فکر امنیت و قطعی شبکه هم بود. اگر وسط کنکور، اینترنت یکی از شهرها ضعیف بود و یا قطع شد چه باید کرد؟ اینها مشکلاتی است که باید حل شود. نکته­ دیگر هم این است که آیا صحت برگزاری کنکور به‌صورت مجازی را می‌توان تضمین کرد؟ آیا مسئولان به راهکار مشخصی در این زمینه دست یافته‌­اند که سخن از آن می‌گویند و موجب تشویش بی‌مورد داوطلبان می‌شوند؟