از نفس افتاده

مرتضی کاردر_روزنامه نگار

مجله «فیلم» زمانی تنها دریچه خیل کثیری از دوستداران سینما به سینمای ایران و بخشی از سینمای جهان بود؛ زمانی نه فقط دوستداران سینما و انبوه خوانندگان مجله بلکه فیلمسازان و تهیه‌کنندگان و سینماداران و مسئولان و سیاستگذاران منتظر بودند مجله فیلم منتشر شود و موضع فیلم و نویسندگان تأثیرگذارش را درباره فیلم‌ها بدانند. زمانی هر شماره مجله فیلم یکی از مهم‌ترین اتفاق‌های سینمای ایران بود، زمانی خیل دوستداران مجله فیلم انتشار هر شماره را به انتظار می‌نشستند و هر روز تأخیر در انتشار مجله می‌توانست به بحران تبدیل شود. زمانی... از زمانی که می‌گوییم سال‌های زیادی گذشته است. تعارف و مرثیه‌خوانی و حسرت گذشته را کنار بگذاریم. سال‌های زیادی است که مجله فیلم به حداقل‌ها بسنده کرده است؛ حداقل شمارگان، حداقل تأثیرگذاری، حداقل نویسندگان، حداقل خوانندگان و بسیاری حداقل‌های دیگر. از انبوه نویسندگان تأثیرگذار و جریان‌ساز دهه‌های60 و70 با اغماض کمتر از انگشتان یک‌ دست در مجله مانده‌اند که تازه نویسندگان ثابت مجله نیستند و گاهی می‌نویسند. پرونده‌های مجله درباره فیلم‌ها خیلی‌وقت‌ها با یکی دو نوشته جمع می‌شود. مجله از خیلی از اتفاق‌های سینمای ایران عقب می‌ماند. در ویژه‌نامه‌های خود به تکرار افتاده است و به سراغ مسائل سهل‌الوصول و دم‌دستی می‌رود که پیش‌تر بارها درباره‌شان حرف زده و...
اصلا کافی است که به شماره‌ای که پس از درگذشت مسعود مهرابی منتشر شده، نگاه کنیم. گردانندگان فیلم حتی نتوانسته‌اند همه نویسندگان قدیمی خود را برای درگذشت صاحب امتیاز و مدیرمسئول مجله بسیج کنند و ویژه‌نامه‌ای درخور برای کسی که ۳۸سال مدیریت مجله را عهده‌دار بوده، تدارک ببینند. حتی نتوانسته‌اند ویژه‌نامه‌ای به‌دست دهند که نقطه شروع و پایان و ترکیب نوشته‌های آن معلوم باشد. کشکولی از نوشته‌ها را کنار هم گردآورده‌اند. حتی نتوانسته‌اند زندگی‌نامه و کتابشناسی تفصیلی آثار او را تدوین کنند که اگر روزی روزگاری کسی خواست کاری درباره مسعود مهرابی انجام دهد به‌ویژه‌نامه درگذشت او در مجله خودش مراجعه کند. حتی هوشنگ گلمکانی در مقام سردبیر یا به تعبیر مجله فیلم دبیر شورای نویسندگان نخواسته که از اختلاف‌های چندین ساله خود با مسعود مهرابی بنویسد و به چند سطر آکنده از ابهام قناعت کرده است. حقیقت این است که اگر کوشش عباس یاری برای میان‌داری و حفظ حلقه سه‌‌نفره بانیان مجله فیلم نبود، این جمع سال‌ها پیش باید متفرق می‌شد. درگذشت مسعود مهرابی تیرخلاصی بود که به قلب پیکر روبه‌احتضار مجله فیلم نشست. شاید مجله فیلم در دوره مدیریت پویا مهرابی روزهای بهتری به‌خود ببیند. شاید مجله‌ای که قرار است هوشنگ گلمکانی و عباس یاری منتشر کنند، مجله بهتری از فیلم باشد اما مجله فیلم سال‌هاست که به نقطه پایان خود رسیده و آنچه از آن به‌جا مانده خاطره‌هایی خوب و روشن در حافظه خوانندگان است و میراثی که سهمی بزرگ در تاریخ سینما و مطبوعات ایران دارد.