پژوهش
جایزه تهران؛ ترسیم آینده یک‌شهر
نفرات برگزیده هفتمین جشنواره جایزه تهران معرفی شدند
محمود مولایی- خبر‌نگار
هفتمین دوره جایزه تهران به‌عنوان یک رویداد پژوهشی، فرهنگی، هنری و اجتماعی در جمع صمیمی تهران‌پژوهان برگزار شد.
امسال برای نخستین‌بار جشنواره جایزه تهران در دوران کرونا برگزار شد و به همین دلیل، جشنواره هفتم بخش‌های ویژه‌ای مانند تقدیر از هنرمندانی که تصاویر شهدای مدافع سلامت را خلق کردند، داشت. البته در سالن برگزاری جشنواره تابلوهای بزرگی از شهدای مدافع حرم روی برخی از صندلی‌ها قرار گرفته بود و علاوه بر گرامیداشت یاد آنها رعایت فاصله‌گذاری را به میهمانان گوشزد می‌کرد. عبدالله انوار، تهران‌شناس برجسته که مهمان ویژه این مراسم بود، در صحبتی کوتاه با همشهری گفت: «30سال پیش، زمانی که تهران داشت تغییر شکل می‌داد، ما شروع به معرفی نواحی شهر کردیم. درباره تهران مقاله نوشتیم و گفتیم اگر در پایتخت ساختمان‌های جدیدی ساخته می‌شود، اثری از ساختمان‌های قدیمی شهر هم باشد. این جشنواره به ریاست آقای مسجدجامعی برگزار می‌شود و جایزه‌ای برای برترین‌های تهران پژوهی درنظر می‌گیرند. امسال هم چنین اتفاقی افتاده و امروز(دیروز) هم یکی از همین روزهاست.»
اینطور که دبیرخانه جشنواره اعلام کرده، قصد بر این است که با تشویق و معرفی آثار علمی و تأثیرگذار با نگاه آینده‌نگر، مطالعات و پژوهش‌های انجام‌شده در توسعه و پیشرفت تهران نقش‌آفرینی کنند. پیش از این 6دوره از جشنواره برگزار شده و احمد مسجدجامعی در همه این سال‌ها در قامت عضو شورای شهر تهران در استمرار این جشنواره نقش مهمی داشته است. مسجدجامعی درباره اینکه جشنواره جایزه تهران چه تأثیری در پایتخت و پژوهش شهر داشته است، به همشهری گفت: «جشنواره جایزه تهران تأثیرات خیلی خوبی دارد. به‌طور کلی یک فضا ایجاد کرد و رقابتی صورت گرفت. به‌خصوص ما به آن وجهی از این جشنواره پرداختیم که کسی به آن توجه نمی‌کرد و آن جنبه نرم‌افزاری بود. حالا به تعبیر من، اگر بگوییم شهر یک جسم و یک جان دارد، به بخش جان می‌پردازیم. آثاری هم که می‌بینید سینما، کتاب، عکس، فرهنگ و هنر است. یعنی اینها، آن وجه تکمیلی است که ما به آن می‌پردازیم.»
او همچنین به‌عنوان یکی از سخنرانان جشنواره گفت: «مسئله تهران سهل و ممتنع شده و فکر می‌کنیم مسئله ساده‌ای است. پیچیدگی‌های مسئله باعث می‌شود به کندوکاو در آن نپردازیم و تصمیمات سریع بگیریم. از سوی دیگر بین روح و جان شهر تناسب برقرار نمی‌کنیم. ساخت‌وساز انجام می‌دهیم اما نمی‌دانیم شهروند چه آرزویی دارد. ممکن است شهری افسانه‌ای بسازیم اما آرامشی در آن نباشد.» مسجدجامعی ادامه داد: «وقتی طرحی اجرا می‌شود باید به نسبت طرح با طبیعت، تاریخ و جامعه محلی پاسخ دهیم. با همه این موارد معلوم نیست به آرامش شهروندان کمک کنیم. در مدیریت شهری نخستین مسئله حقوق و آرامش شهروندان است. خاطرات شهر را از بین می‌بریم و شهر بدون خاطره مثل شهر بدون انسان است. اولویت ما به‌عنوان مدیریت شهری باید شهروند باشد.»
عضو شورای شهر تهران به طرح مجلس درباره انتخابات شورا اشاره کرد و یادآور شد: «اولین انتخاب مدنی در تهران که همه گروه‌ها می‌توانستند در آن شرکت کنند انتخابات بلدیه بود. انتخابات مجلس که پیش از آن برگزار شد با حضور همه اقشار جامعه و گروه‌ها نبود. تهران در آن زمان ۲۵۰ هزار نفر جمعیت داشت و ۳۰نفر عضو انجمن بلدیه بودند اما امروز تهران ۸ میلیون نفر جمعیت دارد و در شورای شهر،تنها ۲۱ نماینده حضور دارند. مشکل این است که در نیازهای مردم و در وضع گذشته کنکاش نکردیم. قرار نیست در گذشته درجا بزنیم و آن را تکرار کنیم بلکه باید پله‌ها را افزایش دهیم و روزآمد شویم تا گذشته به آینده وصل شود.»
تهران انسان‌محور
رئیس شورای شهر تهران نیز در مراسم دیروز گفت: «تهران یکی از کلانشهرها و ابرشهرهای جهان است که جمعیت روز آن به بیش از 10میلیون نفر می‌رسد، گستره فیزیکی آن در حدود 700کیلومترمربع و سابقه تاریخی آن بیش از 2 قرن است، اما بیش از این ما چه داریم که درباره تهران بگوییم؟»
محسن هاشمی رفسنجانی افزود: «پژوهش درباره تهران، تاکنون عمدتا حول آثار تاریخی و ساختمان‌های قدیمی‌اش انجام شده است، یعنی ما در تهران‌پژوهی به‌دنبال تهران گذشته رفته‌ایم و کمتر درباره تهران حال و تهران آینده اندیشیده‌ایم. همین عدم‌شناخت از وضعیت تهران امروز و تهران آینده، موجب شده تا برخی از مسئولان نسبت به حل مشکلات تهران احساس ناتوانی کنند و بخواهند با پاک کردن صورت مسئله، پایتخت را به شهر دیگر انتقال دهند. درحالی‌که مسئله تهران مسئله بیش از 10میلیون انسان است و نمی‌توان با یک تصمیم کاغذی از کنار مشکلات این تعداد از شهروندان به سادگی عبور کرد.»
او ادامه داد: «یکی از پیامدهای دیگر، نپرداختن به تهران انسانی و متمرکز شدن روی تهران آجری و همچنین دیده نشدن نقاط قوت و سرمایه‌های اصلی شهر، یعنی شهروندان است. طی دهه‌های گذشته زیرساخت‌های فراوانی در تهران ایجاد شده است، از بزرگراه تا فضای سبز و در برخی شاخص‌ها نظیر ساخت بزرگراه بیشتر از برنامه و نیاز احداث شده است، اما آیا نیازهای انسانی ، غیرخودرویی و غیربتنی شهروندان به همین میزان مورد توجه قرار گرفته است؟» رئیس شورای شهر تهران عنوان کرد: «به‌نظر می‌رسد تصور ما از تهران، بسیار شبیه همان ضرب‌المثل معروف مولوی، یعنی فیل در تاریکی است. یعنی هر شخص و مسئولی براساس ذهنیت و دسترسی خود تصویری برساخته از تهران را در ذهن دارد و براساس همان تصویر ناقص و شاید نادرست، تصمیمات مهم و تأثیرگذار گرفته می‌شود.»
نفرات برگزیده
هیأت اجرایی و داوران هفتمین جشنواره جایزه تهران پیش از مراسم در بیانیه‌ای اعلام کرد که یکی از مهم‌ترین محورهای مطالعات تکوین‌یافته این سال‌ها، توجه به موضوع میراث فرهنگی و ملی شهر تهران است؛ کاری که باید از روش‌های مستندسازی و مطالعه علمی آثار فرهنگی بهره‌مند باشد تا آثار تاریخی را به‌عنوان ارزش‌های میراث فرهنگی منطقه‌ای و جهانی معرفی کند. در ادامه مراسم، برگزیدگان هفتمین جشنواره جایزه تهران در 7بخش پیشکسوت، محیط‌زیست، کتاب و ادبیات، فیلم، رسانه، مرکز فعال و بخش ویژه جشنواره معرفی شدند. به این ترتیب، نفراتی چون محمدحسن آل‌کمونه، نصرالله حدادی، علی محمد مختاری، علی بلوک‌باشی، پرویز دوایی، امیررضا فرهبد، فاطمه مجدنیا، همایون عبدالرحیمی، محمود طلوعی و سیف‌الله صمدیان به‌عنوان نفرات برگزیده معرفی شدند. از معیارهای مهم انتخاب نفرات برگزیده می‌توان به ابتکار، خلاقیت، نوآوری پژوهشی و کاربردی بودن مطالعات از نظر تعمیق شناخت از واقعیات شهر تهران اشاره کرد.
