جای درختکاری چه کنیم؟

حسین آخانی ـ استاد دانشگاه تهران

پیش‌شرط‌های کاشت درخت آنقدر زیاد است که تا زمانی که با آنها آشنا نیستیم، نباید دست به‌کار شویم. رشد درخت تابع روابط پیچیده اکولوژیکی است؛ مثلاً کسی که درختی سریع‌الرشد در جایی می‌کارد، آن درخت مانند کهور آمریکایی یا پالونیا می‌تواند برای دیگر درختان و درختچه‌های بومی خطرناک باشد و باعث گسترش آفات شود. ما با تغییر سبک زندگی خود می‌توانیم به‌طور غیرمستقیم به بقای درختان زیادی کمک کنیم؛ نخست آنکه خوردن گوشت را به‌عنوان مهم‌ترین عامل نابودی جنگل‌ها در ایران به‌دلیل چرای بی‌رویه کم کنیم. برای تولید هر کیلو گوشت حداقل 10کیلوگرم علوفه و دانه و بین5هزار  تا20هزار لیتر آب نیاز است. 
دومین کاری که باید انجام دهیم این است که به هر بهانه‌ای دنبال تغییر دکوراسیون منزل و وسایل خانه و آشپزخانه نباشیم. برای ساخت مبلمان جدید یا دکوراسیون هم به قطع درختان بیشتر نیاز است و هم برای تامین مصالح ساختمانی محیط رویش درختان تخریب می‌شود. سومین کار صرفه‌جویی در مصرف انرژی و عدم‌استفاده از خودروست. شاید باور نکنید اگر یک‌سال به جای خودرو با دوچرخه جابه‌جا شوید به اندازه 57درخت بزرگ و کامل به پاکسازی هوای شهر خود کمک می‌کنید. با کاهش سوخت‌های فسیلی در جلوگیری از افزایش دمای کره‌زمین مؤثر می‌شویم و به درختان بیشتر شانس زندگی می‌دهیم. چهارمین مورد پرهیز از ایجاد آتش در طبیعت است که به‌شدت باعث تخریب پوشش گیاهی، آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع و کاهش مواد آلی خاک می شود. پنجمین مورد نریختن زباله در طبیعت است که نه‌تنها باعث زشتی محیط می‌شود، بلکه می‌تواند از ژینایی جنگل جلوگیری کرده یا سبب آتش‌سوزی شود. اما یک مسئله بسیار مهم‌تر، ضرورت اصلاح اقتصاد و فساد در کشوری است که سوداگری زمین و ملک جایگزین هرگونه زندگی و کار شرافتمندانه شده است. این بلا هر روز زمین‌ها، کوه‌ها و جنگل‌های زیادی را قربانی طمعکاری من و شما می‌کند. بدون تردید کاشت گیاهان و تماشای رشد آنها منشأ حس زیبایی است که می‌توان با گلکاری و درختکاری در محیط خانه و حتی پشت‌بام هم به آن دست یافت. با کاشت گیاهانی مانند سبزیجات می‌توان محصولات ارگانیک و سالم برای مصرف خود و خانواده تولید کرد. برای این کار اگر بتوانیم از پساب حاصل از شست‌وشوی میوه و سبزیجات استفاده کنیم، نقش مهمی را در بازچرخانی آب نیز ایفا می‌کنیم. توجه داشته باشیم همانطور که دانشمندان علم بوم‌شناسی مردم را از دادن غذا به حیوانات در محیط‌های آزاد منع می‌کنند، کاشت و وارد کردن گونه‌های گیاهی بیگانه در محیط‌های طبیعی نیز باعث اختلال در نظام طبیعت شده و زیان این کار از سودش بیشتر است. راهکار درست ایجاد جنگل پایدار در مناطق ایرانو-تورانی احیای روددره‌ها و رودخانه‌هاست. نمی‌توان از طرفی با قلع و قمع درختان در انواع پروژه‌ها مانند معدنکاوی، راهسازی، توسعه شهری، کشاورزی و هرس بی‌مورد به درختان و رویشگاه‌های آنها آسیب ‌رساند و از طرفی در هفته درختکاری با آبپاشی در دست،‌ ژست درخت‌دوستی گرفت.