ماه‌های گرم 1400را از حالا آلوده بدانید

سیدمحمد فخار- خبر‌نگار

روزانه 800هزار لیتر بنزین در کشور بر اثر بخار مستقیم هدر می‌رود و خسارات اقتصادی و سلامتی بسیاری برجا می‌گذارد. در این شرایط رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده است که «تلاش می‌شود تا حداکثر 2سال دیگر همه پمپ بنزین‌ها جلوی تبخیر بنزین را بگیرند.»
از سال96و در پی تجهیز ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در کلانشهرها مشخص شد که آلاینده‌ای در روزهای گرم سال به آسمان شهرها می‌آید که محصول رها کردن بخار بنزین در هواست. اما این بخار که با عنوان ترکیبات آلی فرار (VOC) شناخته می‌شود در چرخه احتراق قرار نگرفته‌ و مستقیم در مراکز مربوط به سوختگیری در هوا آزاد می‌شود.
سال 93دولت طرح کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین را با عنوان اختصاری «کهاب» برای جلوگیری از خسارات اقتصادی ناشی از بخارات بنزین تصویب کرد که از آن زمان بر زمین مانده بود و از سال 96که آلودگی هوای تابستانی افزایش یافت، تازه این طرح به مرحله اجرا رسید. اگرچه هنوز افق اجرای طرح کهاب مبهم است، اما از حالا باید ماه‌های گرم سال 1400را آلوده دانست. چون با افزایش تابش نور خورشید بر بخارات بنزین، آلاینده ازن شکل می‌گیرد و هوای کلانشهرها را آلوده‌تر می‌کند. براساس مصوبه دولت، وزارت نفت و صنعت توزیع فرآورده‌های نفتی، مکلف شده‌اند به‌نحوی برنامه‌ریزی کنند که جابه‌جایی سوخت بنزین در سراسر کشور از ابتدای سال۱۴۰۰ صرفاً توسط نفتکش‌های مجهز به طرح کهاب انجام شود و به موازات آن نسبت به تجهیز کلیه انبارهای نفت، جایگاه‌های عرضه بنزین و نفتکش‌ها تا پایان سال ۱۴۰۱ نیز اقدام شود. این یعنی در بهترین حالت تا اجرای کامل طرح کهاب، دست‌کم 2سال زمان باقی مانده و باید منتظر خسارات به سلامت شهروندان کلانشهرها و اقتصاد کشور بود. عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، دیروز در گفت‌وگویی تلویزیونی درباره مهار بخارات بنزین برای جلوگیری از تولید ازن به‌عنوان آلاینده فصول گرم سال اعلام کرد: تا 3سال پیش اصلا دستگاه سنجش آلاینده ازن نداشتیم. بنابراین آلایندگی ازن جزو شاخص‌ها نبود. اما از 2سال پیش این آلاینده وارد فهرست شاخص‌ها شد و براین اساس برای جلوگیری از حلال‌های فرار در پمپ بنزین‌ها برنامه‌ریزی می‌شود. همچنین در حال راه‌اندازی سیستم کهاب در پمپ بنزین‌ها هستیم تا بخارات بنزین که یکی از عوامل اصلی تولید ازن سطح پایین است، مهار شود. کلانتری تأکید کرد: تلاش می‌شود تا حداکثر دو سال دیگر همه پمپ بنزین‌ها جلوی تبخیر بنزین را بگیرند و در نتیجه تولید ازن کاهش پیدا کند. نکته عجیب اما آن است که براساس مصوبه 20مرداد هیأت وزیران، جایگاه‌های توزیع سوخت در محدوده کلانشهرها تا پایان سال1400برای اجرای طرح کهاب فرصت دارند و هیچ فوریتی برای آنها قرار داده نشده است.

کهاب در قامت اجرا
براساس بند یک مصوبه احکام منابع ساکن مصوبه تشکیل کارگروهی بر اجرای برنامه جامع کاهش آلودگی هوای کلانشهرها توسط هیأت وزیران در سال1393، قرار بود برنامه اجرای طرح کهاب تا پایان سال1395توسط وزارت نفت با همکاری سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور ارائه شود و سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز اجرای این مصوبه را دنبال کند اما اجرای طرح کهاب هنوز با عقب‌ماندگی جدی روبه‌روست. گزارش نظارتی سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز نشان می‌دهد اجرای طرح کهاب که باید به‌صورت کامل در سطح مخازن، تانکرها و جایگاه‌ها از ابتدای سال96عملیاتی شود، هم‌اکنون در مرحله انبارهای نفت و نفتکش‌هاست و در برخی جایگاه‌های عرضه سوخت نیز به‌صورت محدود انجام شده است.

خسارت اقتصادی عقب‌ماندگی
آمار ارائه شده از سوی شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی نشان می‌دهد مصرف روزانه بنزین کشور حدودا ۸۰میلیون لیتر است که یک درصد آن به‌صورت بخار هدر می‌شود. این یعنی روزانه 800هزار لیتر بنزین بر اثر عقب‌ماندگی در اجرای طرح کهاب هدر می‌رود که عدد سالانه آن 290میلیون لیتر به ارزش 870میلیارد تومان است. این البته بخشی از خسارت مستقیم عقب‌ماندگی از طرح کهاب در بخش اقتصادی است و اثرات آسیب به سلامتی شهروندان آن به‌مراتب بیشتر و عمیق‌تر است.