«کودا» دریچه‌ای نو برای نگاه به مشکلات ناشنوایان

مهین جان‌بزرگی- روزنامه نگار

اگر کرونا نبود، جشنواره فیلم ساندنس که بزرگ‌ترین جشنواره فیلم‌های مستقل در آمریکاست، باید طی 10روز در پارک سیتی یوتا، سالت لیک سیتی و اقامتگاه ساندنس (منطقه‌ای در شمال یوتا) برگزار می‌شد، اما چهل‌وچهارمین دوره این جشنواره به‌دلیل شیوع کرونا مثل بسیاری دیگر از رویدادهای فرهنگی و هنری بین‌المللی به‌صورت مجازی از 9 تا 15بهمن برگزار شد. برگزارکنندگان این جشنواره ترجیح دادند برای حفظ سلامتی افراد، فیلم‌ها را در پلتفرمی آنلاین به نمایش درآورند و گفت‌وگوها و رویدادهای خود را نیز در همین قالب برگزار کنند. ساندنس در میان جشنواره‌های سینمایی مختلف به اهمیت دادن به استعدادهای نو و نگاه‌های خلاق معروف است و برگزیدگان این دوره از جشنواره نیز ظاهرا دارای چنین خصلت‌هایی هستند.
در شب اهدای جوایز، درام «کودا» که قلب داوران را ربوده بود، توانست جایزه بزرگ داوران، جایزه بهترین کارگردانی، جایزه مخاطبان و جایزه ویژه هیأت داوران برای بهترین گروه بازیگران را در بخش رقابتی فیلم آمریکا از آن خود کند. این برای نخستین‌بار در تاریخ جشنواره ساندنس است که فیلمی موفق می‌شود هر سه جایزه اصلی را در بخش سینمای آمریکا از آن خود کند.
کودا (Coda) که مخفف عبارت child of deaf adult (فرزند یک زوج ناشنوا) درام مستقل دلگرم‌کننده‌ای درباره دختر نوجوانی است که بین دنبال کردن علاقه‌اش به موسیقی یا ماندن در خانه و کمک به پدر و مادر و برادر ناشنوایش گیر کرده است. این فیلم اقتباسی از فیلم فرانسوی «LaFamille Bélier» ساخته اریک لارتیگو در سال2014 است. سیان هِدِر، کارگردان کودا و املیا جونز، بازیگر نقش اصلی این فیلم، هر دو برای این فیلم زبان اشاره آموختند و برخی از نقش‌های مهم نیز توسط بازیگران ناشنوا ایفا شده است.
کارگردان فیلم، سیان هدر هنگام پذیرش جایزه فیلم منتخب مخاطبان گفت: امیدوارم این دریچه به‌سوی مخاطبانی که می‌خواهند فیلم‌هایی از این نوع ببینند باز و فیلم‌های بیشتری درباره ناشنوایان ساخته شود. کودا پیش‌تر در ساندنس رکوردی جالب به نام خود ثبت کرده بود؛ در شب افتتاحیه جشنواره، استودیوی اپل با شرکت در مناقصه موفق شد تا حقوق این فیلم را به قیمت ۲۵میلیون دلار از آن خود کند.
در بخش بهترین مستند، «تابستان روح (... یا وقتی انقلاب نمی‌تواند تلویزیونی شود)» برگزیده شد. این فیلم که کارگردان آن احمر تامسونِ آهنگساز، مشهور به کوئست‌لاو، است به جشنواره افسانه‌ای سال1969 هارلم می‌پردازد که در بزرگداشت فرهنگ و موسیقی آمریکایی - آفریقایی برگزار شد. در این فیلم از تصاویری استفاده شده که تا امروز دیده نشده است. جایزه ویژه هیأت داوران در این بخش به «یکی برای جاده» اهدا شد که سفر جاده‌ای 2دوست را در تایلند به تصویر کشیده است.
مستند «فرار» هم جایزه بزرگ داوران در بخش سینمای مستند را از آن خود کرد. در بخش سینمای داستانی جهان برنده بزرگ شب جوایز فیلم «کندو» بود که 3 جایزه شامل جایزه بزرگ هیأت داوران، جایزه مخاطبان و جایزه کارگردانی را برد. بلرتا باشولی کارگردان فیلم، آن را با تمرکز بر مادری تنها ساخته که پس از ناپدید شدن همسرش در جنگ کوزوو، فرزندش را به تنهایی بزرگ می‌کند. در بخش «نکست» نیز جایزه مخاطبان به «دختر خوشگل من، زیبایی من» اهدا شد. جایزه مبتکر نیز به انیمیشن «کریپتوزو» اهدا شد. مراسم اهدای جوایز را پاتون اوسؤالد کمدین میزبانی کرد که به‌صورت مجازی برگزار شد و افراد برنده در مراسمی آنلاین جوایز خود را پذیرفتند و سخنان کوتاهی بر زبان آوردند. هدر در حالی جایزه‌اش را پذیرفت که در خانه در کنار همسر و ۲ فرزندش نشسته بود. تامپسون نیز درحالی‌که سوار اتومبیل بود تا به‌کار روزانه‌اش برسد با ناباوری خبر برنده شدنش را شنید.
جشنواره فیلم ساندنس را رابرت ردفورد، بازیگر و کارگردان سینما، بنیان گذاشته و معمولا در شهر پارک سیتی در منطقه کوهستانی غرب ایالت یوتا برگزار می‌شود، اما امسال به‌دلیل شیوع کرونا 72فیلم به‌صورت آنلاین در این جشنواره به‌نمایش درآمدند.