یادداشت/ جنگل حرای دیر در خطر

اسمعیل کهرم- استاد دانشگاه و فعال محیط‌زیست

سال‌ها پیش به دیر رفته بودم؛ شهری کوچک و کاملاً صیادی. به بازار ماهی رفتم. یک سفره‌ماهی را به‌دام انداخته بودند. خوراکی نبود. می‌خواستند آن‌را بکشند. گفتم با آن چکار می‌کنید؟ گفتند غذای ماهی می‌شود در استخرهای ماهی. می‌خواستند آن‌ همه زیبایی، با چشم‌های هزاررنگ را بکشند؟ راضی نشدم. سفره‌ماهی ‌را خریدم و رهایش کردم. در آب غوطه زد و ناپدید شد. لذت رها کردن آن ‌را هنوز حس می‌کنم.
اکنون دیر، شهر شده است. خانه‌های مدرن و چندین ‌طبقه دارد. در برخی از نقاط فاصله خیابان ساحلی با خلیج‌فارس عزیزمان 20متر هم نمی‌شود. در کنار این شهر، حدفاصل شهر و ساحل یک تکه جنگل حرا به ‌وسعت حدود 11هکتار قرار دارد. جنگل حرا یا مانگرو من را به‌یاد شهر ونیز می‌اندازد. اهالی این شهر از طرف مردم ایتالیا رانده شدند تا در لب دریا مسکن گزینند. خانه آنها بر لب آب است و گاه زیرزمین و حتی طبقه همکف هم در آب قرار می‌گیرد. درواقع مردم ونیز مجبور به ساختن خانه‌هایشان بر لب آب شدند. عینا همین بلا سر حرا هم آمده. رقابت بین گیاهان موجب شده که حرا در بین خشکی و آب قرار گیرد. این گیاه سبزینه‌دار خود دستگاه تصفیه ‌آب شور خلیج‌فارس را دارد. گاه در مدت مد آب، آنها در آب غوطه‌ور می‌شوند. در بالا و روی تاج مأمن پرندگان و محل لانه‌سازی آنان و در دل آب ریشه آنها پناهگاه امن ماهی‌ها و میگوهاست. پرندگان ماهی‌خوار مانند اگرت‌ها از بالای تاج درختان حرا ماهی را دیده و شکار می‌کنند و فضله خود را که پر از مواد غذایی است برای ماهی‌ها و گیاهان و ریشه حرا نثار می‌کنند و یک غذای کامل برای حیوانات به‌وجود می‌آید. برای ما انسان‌ها چه؟
اگرچه فعالیت اقتصادی در بندر صیادی دیر، موجب سوختن اکسیژن و حرکت اتومبیل‌ها، موتورسیکلت‌ها، کارگاه‌های صنعتی، گرمایش خانه‌ها، ادارات و کارگاه‌ها همگی مخل حیات است، فقط یک سیستم حیاتی در مقابل این تخریب‌ها ایستاده و آن حرا است که با عمل فتوسنتز برای ما اکسیژن تولید می‌کند. و حال، دست تخریب و آزاردهنده بشر درصدد قتل‌عام آنهاست.
یکی از سرمایه‌داران بندر دیر درصدد تأسیس ایستگاه تولید لارو میگو است. به‌ظاهر کار خیر و تولیدی که سرمایه ای نیز همراه با کار برای اهالی ایجاد می‌کند! ولی هزار نکته باریک تر از مو اینجاست. «نه هرکه سر بتراشد قلندری داند!» محل ایجاد این تأسیسات کجاست؟ درست در حریم جنگل حرا.
یعنی پساب، مواد شیمیایی که به خورد میگوها می‌دهند، جاده‌های مواصلاتی، فشرده شدن خاک، رفت‌وآمد کامیون‌ها و آلودگی صوتی و نیز شیمیایی، همه و همه زندگی حرا و موجودات وابسته به آنها را به‌خطر می‌اندازد. بچه‌های آگاه و غیرتمند دیر که به زادگاه خود عشق می‌ورزند راهی را برای جلوگیری از این‌همه تخریب به‌عنوان توسعه آغاز کرده‌اند. علاقه‌مندان محیط‌زیست طبیعی ایران متفقا و یکپارچه با این کار مخالفند. مردم پاک‌سرشت دیر نیز با تجمع پرتعداد خود این اقدامات را خیانت به مام میهنمان می‌دانند.