بازار ارز
بازار ارز، تحت‌تأثیر پیام‌های نا متقارن
درحالی‌که رئیس‌جمهوری از کاهش قیمت دلار تا محدوده 15هزار تومان سخن می‌گوید، رئیس‌کل بانک مرکزی از سیاست‌هایی سخن گفت که بر مبنای آن قرار است قیمت تعادلی ارز در محدوده 20هزار تومان نوسان کند همزمان مجلس پیام می‌دهد که در تلاش است بساط ارز چند نرخی را برچیند. سیاستگذار ارزی در ایران کیست؟
به گزارش همشهری، اقتصاد ایران از ابتدای دهه 90تاکنون 3بحران ارزی را پشت سر گذاشته و حالا چند ماهی است که تحت‌تأثیر کاهش انتظارات تورمی پس از برگزاری انتخابات آمریکا در دالان 25هزار تومان در نوسان است. 2 هفته پیش حسن روحانی، رئیس‌جمهوری از کاهش قیمت دلار تا محدوده 15هزار تومان با آزاد‌سازی منابع ارزی ایران سخن گفت. همین سخنان کافی بود تا برخی ارزهای دولتی به سمت بازار ارز سرازیر شود تا با افزایش عرضه، قیمت دلار تا دالان 22هزار تومان نزول کند، اما این نزول فقط یک روز دوام داشت و قیمت دلار ظرف چند روز دوباره به کانال 25هزار تومان بازگشت. حالا 2 هفته بعد از سخنان حسن روحانی، عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی که مقاومت دلار را در برابر نزول بیشتر دیده است در سخنانی متفاوت اعلام کرد: انتظار دارد دلار به زیر ۲۰ هزار تومان برسد. او اگرچه از کاهش نرخ ارز حمایت کرد، اما گفت موافق سرکوب آن نیست.از مجلس نیز خبر می‌رسد نماینده‌های مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه در حال تهیه طرح‌هایی برای قیمت ارز هستند. چنان که دیروز مهدی اسماعیلی، نماینده مردم میانه گفت: مجلس امسال تلاش دارد تا یک‌بار و برای همیشه بساط ارزهای چندنرخی را از اقتصاد برچیند. به‌گفته او سیاست‌های ارزی باید از سیاست‌های اقتصادی تبعیت کند و کمیسیون تلفیق نیز امسال تصمیم گرفته تا نرخ ارز را تک‌نرخی کند و شرایط رهایی از پراکندگی‌ها و بازاری چندنرخی فراهم شود.
اگرچه نماینده‌های مجلس می‌گویند در تلاشند ارز را تک نرخی کنند، اما بررسی سوابق چنین سخنانی نشان می‌دهد این گفته‌ها صرفا به تعیین یک‌سری قیمت‌های جدید ختم می‌شود که تطابقی با سایر قیمت‌ها ندارد. همین حالا ده‌ها نرخ برای قیمت ارز وجود دارد که هر کدام محصول سیاست جداگانه‌ای است.
رفت و برگشت قیمت دلار
همزمان با اعلام قیمت‌ها و سیاست‌های متفاوت درباره قیمت ارز، قیمت هر دلار آمریکا مدام در حال نوسان است؛ به‌طوری که ظرف یک‌ماه گذشته به‌طور مداوم در محدوده 26تا 22هزار تومان نوسان کرده و بازار به‌دلیل نا مشخص بودن سیاست‌های ارزی در ابهام و بلاتکلیفی به سر می برد. به زعم کارشناسان، دسترسی بیشتر به منابع ارزی تحت‌تأثیر کاهش تنش‌های سیاسی، رفع تحریم‌ها و آزاد‌سازی منابع ارزی بلوکه شده ایران می‌تواند به کاهش قیمت دلار منجر شود، اما برخلاف آنچه دولت، مجلس و بانک مرکزی اعلام می‌کنند نمی‌توان نرخ دقیقی را برای قیمت ارز تعیین کرد.
علی سعدوندی کارشناس اقتصادی درباره قیمت واقعی ارز گفت: نرخ حقیقی ارز را نمی‌توان به شکل دقیق تعیین کرد، ولی احتمالا قیمت دلار بین ۱۳ تا ۱۷ یا ۱۸ هزار تومان است و چنانچه قیمت دلار را ۲۰ درصد بالاتر از نرخ حقیقی درنظر بگیریم قیمت منطقی برای قیمت دلار حدود ۲۴ هزار تومان است.اوافزود:درصوتی که بخواهیم این قیمت را در اختیار داشته باشیم بانک مرکزی باید دخالت کند و ارز را از بازار جمع کند؛ وگرنه امکان پایین آمدن نرخ ارز تا ۱۵ هزار تومان هم وجود دارد، اما دوباره بالا می‌رود. زمان این رشد به دسترسی به منابع ارزی بستگی دارد، ولی سیاست به سیاستی تبدیل شده که هیچ‌گونه اثر رفاهی در آن وجود ندارد.
او در پاسخ به این پرسش که آیا کاهش قیمت ارز برای اقتصاد ایران مفید است، گفت: کاهش بیش از حد قیمت ارز برای اقتصاد ایران خوب نیست زیرا باعث به‌وجود آمدن روندی تحت عنوان صنعت‌زدایی خواهد شد.
به‌گفته او برای نخستین بار پس از ۵۰ سال در سال ۹۸ و ۹۹ قیمت ارز بازار آزاد بالاتر از نرخ حقیقی آن قرار گرفت و موجب شد با وجود تحریم و شیوع کرونا سطح تولید صنعتی ایران به پیش از تحریم‌ها برسد.
محمدقلی یوسفی دیگر کارشناس اقتصادی هم دراین باره که آیا قیمت دلار کاهش خواهد یافت یا خیر؟ گفت: مسئله کاهش نرخ ارز به تعامل سازنده نیاز دارد. اقتصاد ایران در آینده با پیج و خم‌های سیاسی و اجتماعی زیادی روبه‌رو است زیرا اگرچه این احتمال وجود دارد که دولت جدید آمریکا تا حدودی با ایران تعامل کند، اما این کار زمان‌بر است؛ بنابراین نباید انتظار داشته باشیم قیمت دلار کاهش پیدا کند. به‌گفته او اقتصاد باید بر مبنای تولید، صنعت و کشاورزی بچرخد، اما ما فقط در تلاشیم ارز به‌دست آوریم تا بتوانیم واردات را زیاد کنیم، این امر بسیار تأسف‌بار است.
