خیر و شر در قلمرو ابهام

 مهرداد رهسپار  

نمایشنامه «مانیفست چو»، نوشته و کارگردانی محمد رحمانیان از نمایش‎های قابل توجه سال 1387بود. این نمایش درباره انگیزه‎های یک دانشجوی کره‎ای به نام چو بود که استادان و دانشجویان یکی از دانشگاه‎های آمریکا را به قتل رسانده بود. اما بیش از آنکه کارگردانی و متن آن مورد توجه باشد، بازی بازیگران مورد پسند تماشاگران قرار گرفت. محمد رحمانیان در یادداشتی که درباره نمایشنامه مانیفست چو نوشت، به محمد چرمشیر ادای دین کرد، اما با خواندن یادداشت او این سؤال پیش می‎آید که چرا محمد رحمانیان که سعی داشت نمایشنامه‎ای مانند نمایشنامه‎های محمد چرمشیر بنویسد، مانیفست چو را به قلم او نسپرد؟ پاسخ این سؤال هر چه باشد، یادداشت محمد رحمانیان درباره این نمایش، نگاه بخشی از جریان نمایشنامه‎نویسی آن دهه را به‌خوبی نشان می‎دهد؛ «نمایشنامه مانیفست چو بیش و پیش از هر چیز مدیون آثار محمد چرمشیر است. هنگامی که نوشتن مانیفست چو را آغاز کردم، پس از چند روز دریافتم که در ساختن فضایی گروتسک، فضایی که خیر و شر در آن نامعلوم است و همگان در جهانی مضحک و در عین حال ترسناک غوطه‌ورند، احتیاج به یک راهنما یا بهتر بگویم بلد راه دارم. این بود که به سراغ نمایشنامه‎های چرمشیر رفتم. چه آنها که منتشر شده‎اند و چه نمایشنامه‎های قدیمی‎تر، مربوط به سال‎های 59و 60 که هنوز به چاپ نرسیده‎ا‎ند.  با این یادداشت کوچک، سعی کردم ادای دینی به یکی از استادانم در نمایشنامه‎نویسی داشته باشم. پس این نمایش کوچک تقدیم می‎شود به محمد چرمشیر بزرگ».