همه‎‌‌‎چیز از اینجا آغاز شد

 حافظ روحانی 

 روز هفتم شهریور‎‌‎ماه سال1384 احتمالا یکی از مهم‎‌‎ترین روزها در تاریخ موزه هنرهای معاصر و سرآغاز بسیاری از بحث‎‌‎ها، اختلاف‎‌‎ها و شایعاتی بود که در 2دهه بعد بر سر موزه به پا شد؛ روزی که نمایشگاه جنبش هنر مدرن در این موزه افتتاح شد تا گنجینه آثار هنرمندان غیرایرانی برای نخستین بار در سال‎‌‎های پس از پیروزی انقلاب به نمایش درآید. تا پیش از برگزاری این نمایشگاه، شایعات در مورد آثار این مجموعه به گوش می‎‌‎رسید که عمدتا دال بر از دست‌رفتن آثار بود اما نمایشگاه جنبش هنر مدرن، نشان داد که این شایعات تا حد زیادی نادرست است و مهم‎‌‎ترین آثار این گنجینه در تمام طول این دهه‎‌‎ها به سلامت در مخزن موزه نگهد‎‌‎اری می‎‌‎شدند.
اما خود این نمایشگاه هم باعث بروز شایعاتی شد که در سال‎‌‎های بعد بارها مطرح شدند؛ از یک‎‌‎سو مسئله فهرست‌کردن آثار و از طرف دیگر اخبار ضد‎‌‎و نقیض در مورد مالکیت بسیاری از این آثار تا 2دهه بعد همچنان بر سر زبان‎‌‎ها ماند و سرمنشاء سوءتفاهم‎‌‎ها، خبرها و شایعات گوناگونی شد. نمایشگاه جنبش هنر مدرن با نمایش 170نقاشی و 15مجسمه در موزه برپا شد و به‎‌‎مدت 3‎‌‎ماه در معرض دید عموم بود، درحالی‎‌‎که تعدادی از این آثار برای نخستین بار به نمایش درمی‎‌‎آمدند؛ ازجمله نقاشی سه‎‌‎لتی از فرانسیس بیکن که حتی در سال1356 هم به نمایش درنیامده بود. به واسطه مشکلات ممیزی لت وسط این اثر صرفا در افتتاحیه به تماشا گذاشته شد و تا پایان نمایشگاه مجددا به مخزن منتقل شد. همچنین اثری از اگوست رنوار که به‎‌‎علت نمایش پیکر برهنه هیچ‎‌‎گاه به نمایش درنیامد و تا امروز همچنان در گنجینه موزه نگهداری می‎‌‎شود. اما کامل‎‌‎ترین مجموعه این گنجینه به آثار نقاشان آمریکایی موسوم به مکتب نیویورک مربوط می‎‌‎شد که بالاترین ارزش مالی را نیز دارند. علی‎‌‎رضا سمیع‎‌‎آذر ارزش این مجموعه را در سال1399 معادل 2میلیارد دلار برآورد کرد. با پایان‌یافتن نمایش این مجموعه که در سال‎‌‎های بعد چندین بار دیگر به نمایش درآمدند، گزیده‎‌‎ای از آثار ایرانی گنجینه موزه هنرهای معاصر به نمایش درآمد. در این زمان سمیع‎‌‎آذر از موزه رفته بود و عبدالمجید حسینی‎‌‎راد در سمت ریاست موزه حضور داشت. با این‎‌‎حال کم‎‌‎وبیش بسیاری این نمایشگاه را جزو طرح‎‌‎های علی‎‌‎رضا سمیع‎‌‎آذر می‎‌‎دانستند. در این نمایشگاه با دبیری ایرج اسکندری، 268 اثر از 163هنرمند ایرانی در معرض تماشا قرار گرفت. دبیر همایش‎‌‎های این نمایشگاه هم حمید سوری بود. این نمایشگاه در آذر‎‌‎ماه سال1384 افتتاح شد و تا هفته دوم بهمن‎‌‎ماه همان سال در معرض تماشای عموم قرار داشت. اهمیت این دو نمایشگاه این بود که در واپسین سال‎‌‎ حضور علی‎‌‎رضا سمیع‎‌‎آذر در موزه هنرهای معاصر فرصتی فراهم شد تا گنجینه موزه روی عموم باز شود؛ اتفاقی که بعدتر هم چندبار رخ داد، اما این نمایشگاه سرآغاز این باور بود که نمایش این گنجینه چه کمکی به آشنایی ایرانیان با هنر جهان می‎‌‎کند و از سوی دیگر جایگاه موزه را به‎‌‎عنوان یک نهاد فرهنگی تا چه اندازه در سطح داخل و خارج از کشور بالا می‎‌‎برد.