متهمان ردیف اول؛ بیت‌کوین و کرونا
مسئولان و کارشناسان درباره رسیدن میزان مصرف انرژی در ایران به مرز هشدار چه گفته‌اند؟
لیلی خرسند_روزنامه نگار
مردم مقصرند؟ وضعیت مصرف گاز در ایران در مرز هشدار است، قطعی‌های پی‌درپی برق در بیشتر مناطق هم تأیید می‌کنند که مصرف بالاست اما چرا یکباره مصرف انرژی در ایران بالا رفته؟ مصرف بالای گاز در فصل سرما طبیعی است اما چرا مصرف برق در این فصل افزایش داشته؟ گفته می‌شود در 10سال گذشته، افزایش دمای قابل توجهی در ایران نبوده و مصرف خانگی به تنهایی نمی‌تواند، بحران ایجاد کند. دلایل مختلفی برای بالارفتن مصرف مطرح است اما بیشتر توضیحات مسئولان به این ختم می‌شود که مشکل اصلی مردم هستند که استفاده بی‌رویه از انرژی دارند. مسئولان در صحبت‌هایی که اواخر آذر تا اواسط دی امسال، قبل و بعد از بحرانی‌شدن وضعیت گاز و برق داشته‌اند، تأکید کرده‌اند که امسال هم تولید انرژی بالا بوده و هم مردم نسبت به سال گذشته پاداش بیشتری برای صرفه‌جویی در مصرف گرفته‌اند. به‌نظر می‌رسد بیشتر از اینکه مصرف مردم مسئله‌ساز باشد، مراکز تولید رمز ارز (بیت‌کوین)، صادرات و کرونا مشکل ایجاد کرده‌اند.
کرونای دردسرساز
حسن منتظر تربتی، مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران روز چهارم دی اعلام کرد که امسال نسبت به سال قبل 10میلیارد مترمکعب بیشتر گاز تولید شده است که از این حجم، 7میلیارد متر معکب در بخش خانگی و 3میلیارد مترمکعب در نیروگاه‌ها مصرف شده است. مصارف خانگی نه‌تنها در زمستان که در تابستان هم افزایش داشته است. در مقایسه با سال گذشته، در تابستان امسال 7تا 10درصد گاز بیشتری مصرف شده است. بعد از همه‌گیر‌شدن کرونا یکی از توصیه‌ها این بود که گرما، کرونا را از بین می‌برد، به همین دلیل ترجیح عمومی این بود که شست‌وشو با آب گرم انجام شود. برای تولید آب گرم بیشتر، گاز بیشتری هم سوخته است. یکی دیگر از توصیه‌ها برای توقف زنجیره شیوع کرونا این بود که در خانه و محل کار، هوا راکد نماند. برای اینکه هوا جریان داشته باشد، به اجبار در و پنجره‌ها در ساعت‌های طولانی باز ماندند و در روزهای سرد، برای گرم‌کردن دوباره فضا، گاز بیشتری مصرف شد.
بالارفتن جمعیت مصرف‌کننده
طرح گازرسانی به روستاها و گسترش شبکه گازرسانی دلیل دیگری برای بالارفتن مقدار مصرف گاز بود. این گسترش در مناطق سردسیر بیشتر اتفاق افتاد و به همین دلیل مصرف خانگی افزایش پیدا کرد. به‌گفته مسئولان، مصرف روزانه گاز در بخش خانگی حدود 600میلیون مترمکعب است که در روزهای سرد سال تا 650میلیون مترمعکب هم می‌رسد.
درست مصرف نکردن
محمدرضا جولایی، مدیر دیسپاچنیگ شرکت ملی گاز ایران اعلام کرده است که امسال مصرف گاز نسبت به سال گذشته افزایش 30درصدی داشته و دلیل اصلی این افزایش، نادرست مصرف‌کردن است. به‌گفته او، دمای آسایش بین 18تا 21درجه است و اگر مردم یک درجه از دمای محیط کار یا خانه‌شان کم کنند، لباس بیشتر بپوشند، پنجره‌ها را عایق‌بندی کنند، از اجاق‌گاز، آبگرمکن و وسایل گرمایشی به‌درست و اندازه استفاده کنند، می‌شود مصرف را تا 10درصد کاهش داد.
پاداش و جریمه
دولت برای اینکه روی بازار مصرف کنترل داشته باشد، 2راه انتخاب کرد؛ به کم‌مصرف‌ها پاداش بدهد و پرمصرف‌ها را جریمه کند. طبق مصوبه هیأت دولت، مشترکانی که در مقایسه با سال‌های 1396و 1397، امسال 15درصد افزایش مصرف گاز داشته باشند، 15درصد قیمت کل گاز مصرفی، باید جریمه بپردازند. مشترکانی هم که 10درصد کاهش مصرف داشته باشند، 15درصد از گازبهای صورتحساب دوره‌شان محاسبه نمی‌شود. مشترکانی هم که زمستان مثل تابستان در مصرف برق صرفه‌جویی کنند، پاداش می‌گیرند اما 2شرط برای گرفتن این پاداش وجود دارد؛ یک اینکه مشترک باید کمتر از الگوی مصرف منطقه خودش برق مصرف کند و دیگر اینکه نسبت به سال قبل خودش کاهش مصرف داشته باشد. مشترکانی که امسال در فصل گرما مصرف برقشان پایین بوده 184میلیارد تومان پاداش گرفته‌اند. سال گذشته مبلغ پاداش 106میلیارد تومان بود. در بخش کشاورزی و صنعتی هم مبلغ پاداش بیشتر بود. در این بخش 481میلیارد تومان پاداش داده شد، درحالی‌که سال گذشته رقم پاداش 350میلیارد تومان بود. این یعنی امسال مشترکان در مصرف برق بیشتر صرفه‌جویی کرده‌اند؟
برق و اظهارنظرهای ضد‌و‌نقیض
مصرف برق در تابستان بالاست اما چرا در زمستان شرایط مصرف برق بحرانی شده است؟ بعضی از مسئولان این مشکل برق را هم به گاز ربط می‌دهند. بخش قابل توجهی از گاز برای تامین سوخت نیروگاه‌های برق استفاده می‌شود. در چند هفته اخیر، قطع‌شدن برق در بعضی از شهرها و مناطق را به بالا رفتن میزان مصرف گاز ربط داده‌اند؛ اینکه مصرف خانگی گاز بالا رفته و به همین دلیل نیروگاه‌ها با مشکل سوخت مواجه می‌شوند و چاره‌ای جز قطعی برق نمی‌ماند. محمد حسن متولی‌زاده، مدیرعامل توانیر گفته است که مصرف روزانه برق 300میلیون کیلووات ساعت در بخش خانگی و تجاری است و نیروگاه‌ها محدودیتی در تولید برق ندارند اما مصرف بیش از حد گاز، تامین سوخت نیروگاه‌های برق را دچار مشکل کرده است. با این حال مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق مشکل را در جای دیگری می‌داند؛ اینکه مصرف خود برق هم رشد 4ونیم درصدی داشته و این رشد به‌خاطر افزایش مصرف برق در صنایع بزرگ و افزایش تعداد مشترکان خانگی است. ولی تأکید متولی‌زاده این است که اگر هر مشترک یک لامپ اضافی خاموش کند، مشکل حل می‌شود. او ارسال پیامک‌هایی که همین پیام را داشت، در کم‌شدن مصرف بی‌تأثیر نمی‌داند.
خاموشی معابر کمکی کرد؟
شهرها و جاده‌ها تاریک شده‌اند تا شاید مصرف برق پایین بیاید. خاموشی یکی در میان روشنایی معابر و بزرگراه‌ها یکی از راه‌ها برای کم‌کردن مصرف برق است. با توجه به اینکه کرونا در بیشتر شهرها، رفت‌وآمد بعد از ساعت 21را ممنوع کرده، روشنایی‌های غیرضروری شهری هم اجرا شده است. قرار است روشنایی‌های تابلو و بیلبوردهای تبلیغاتی و عابر‌بانک‌ها هم در شب‌‌ها حذف شوند تا برق بیشتری صرفه‌جویی شود. رخشانی‌مهر، معاون هماهنگی توزیع توانیر هم از تعویض لامپ‌ها خبر داده است. او گفته: 9میلیون چراغ روشنایی در کشور نصب شده است که این تعداد بسیار بیشتر از استانداردهای بین‌المللی است. بیشتر چراغ‌های نصب‌شده هم لامپ‌های 400وات دارند که می‌شود این لامپ‌ها را به 100وات تغییر داد. با بررسی‌های انجام‌شده، متوجه شدیم که می‌شود 2هزار مگاوات مصرف برق را کاهش داد.
بیت‌کوین، مشکل اصلی است؟
یکی از گمانه‌زنی‌ها این است که مشکل اصلی بحران برق و گاز در ایران، مسئله بیت‌کوین است. برای استخراج بیت‌کوین یا به قول مسئولان تولید رمز ارز، برق نیاز است و تولید برق هم سوخت می‌خواهد و بهترین سوخت، گاز است. رجبی‌مشهدی در یکی از مصاحبه‌هایش به این موضوع اشاره کرده، البته او بیشتر از برخورد با متخلفان گفته است اما صحبت‌هایش تأکید می‌کند که بخش قابل توجهی از برق تولیدی برای استخراج رمز ارز استفاده می‌شود. او به مراکزی که غیرقانونی بیت‌کوین استخراج می‌کنند، هشدار داده و گفته که این مراکز هم باید هزینه برق مصرفی را پرداخت کنند و هم اینکه به مراجع قضایی معرفی می‌شوند. رجبی‌مشهدی خبر داده که 24مرکز استخراج رمز ارز با ظرفیت بیش از 310مگاوات مجوز فعالیت دارند. 1620مرکز غیرمجاز هم با ظرفیت حدود 250مگاوات شناسایی شده‌اند. او از شهروندان خواسته تا مراکز غیرمجاز را معرفی کنند و 10میلیون تومان هم پاداش بگیرند.
نکته
از دست این مردم...
با همه توضیحات، رضا اردکانیان، وزیر نیرو مشکل اصلی را مصارف خانگی می‌داند. او مصرف انرژی در ایران را با اروپا مقایسه کرده؛ «اروپا با اقلیم سرد و جمعیت 450میلیون نفری، گازی که مصرف می‌کند، کمی بیش از 2 برابر گاز مصرفی ایران است.» توصیخ اردکانیان این است که اگر مصرف خانگی کم شود، نه‌تنها مسئله خاموشی حل می‌شود که در بخش صنعتی موضوع اشتغال نیز با مشکل مواجه نمی‌شود و وزارت نیرو هم به تعهداتی که به کشورهای همسایه دارد، عمل می‌کند. یکی از مسائل افکار عمومی این است که اگر ایران در تولید گاز و برق مشکل دارد، چرا به کشورهای همسایه صادرات دارد؟ جواب اردکانیان این است: «گازی که برای تولید برق صادراتی استفاده می‌شود، کمتر از تولید یک‌درصد گاز کشور است».
24مرکز استخراج رمز ارز با ظرفیت بیش از 310مگاوات مجوز فعالیت دارند. 1620مرکز غیرمجاز هم با ظرفیت حدود 250مگاوات شناسایی شده‌اند. شهروندان می‌توانند مراکز غیرمجاز را معرفی کنند و 10میلیون تومان از صنعت برق کشور پاداش بگیرند
در همینه زمینه :
