بازگشت مک‌گورک به خاورمیانه
سمانه معظمی- روزنامه‌نگار
نام «برت مک‌گورک»، چهره سیاسی آشنا برای کشورهای خاورمیانه، در آخرین فهرستی که جو بایدن برای عضویت در شورای امنیت ملی آمریکا اعلام کرده، دیده می‌شود. رئیس‌جمهور جدید آمریکا که 10روز دیگر کار خود را رسما در کاخ سفید آغاز می‌کند، تعدادی از بازیگران کلیدی شورای امنیت ملی را که قرار است در حوزه سیاست خارجی به او مشاوره بدهند، معرفی کرده است. بیشتر این چهره‌ها، افراد باتجربه و قابل اعتمادی هستند که قبلا در دولت باراک اوباما با او همکاری می‌کرده‌اند. بایدن پیش از این، جیک سالیوان را که مشاور ارشد دولت آمریکا در جریان مذاکرات هسته‌ای با ایران بود، به‌عنوان مشاور امنیت ملی خود انتخاب کرده است. بایدن در فهرست اعلامی، مک‌گورک، سیاستمداری که سابقه خدمت در دولت‌های دمکرات و جمهوریخواه را دارد، به‌عنوان مسئول امور خاورمیانه و شمال آفریقا در شورای امنیت ملی آمریکا معرفی کرده است. او که دکترای حقوق دارد، سال2015 از سوی اوباما به‌عنوان نماینده ویژه آمریکا در ائتلاف جهانی مبارزه با داعش انتخاب شد. مک‌گورک در دولت ترامپ نیز به‌عنوان مشاور ارشد او در همین سمت به فعالیت خود ادامه داد تا اینکه در زمستان2018 در پی تصمیم رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر خروج نیروهای نظامی این کشور از سوریه، از سمت خود استعفا داد. این سیاستمدار 48ساله، در دولت جورج دبلیو بوش نیز در شورای امنیت ملی آمریکا فعالیت می‌کرد. مک‌گورک در سال1999 دکترای خود را از دانشکده حقوق کلمبیا اخذ کرد. او سپس در دادگاه فدرال مشغول به‌کار شد. مک‌گورک 5سال بعد در سال2004 به عراق رفت تا در کنار سفیر آمریکا در بغداد، به‌عنوان مشاور حقوقی فعالیت کند. در این مدت، او در تدوین قانون اساسی موقت عراق ایفای نقش کرد. مک‌گورک در سال2005 به آمریکا بازگشت و به‌عنوان مسئول میز عراق، وارد شورای امنیت ملی شد. از اینجا به بعد، او یکی از کلیدی‌ترین افراد در مورد عراق و سپس افغانستان در دولت آمریکا به شمار می‌رود. به همین دلیل پس از دولت بوش، او همچنان در دولت اوباما نیز در سمت‌های مشابه در زمینه سیاستگذاری در مورد عراق و افغانستان فعالیت داشت. ناظران معتقدند که مک‌گورک در خاورمیانه با چالش‌های گوناگونی ازجمله با مسائل ایران، عراق و ترکیه روبه‌رو خواهد شد. او قبلا ادعا کرده بود که ترکیه «بزرگ‌ترین کشور نقض‌کننده تحریم‌های ایران» است. با این حال، مک‌گورک معتقد به اولویت‌دادن به مسیر دیپلماسی با ایران بوده و کمپین فشار حداکثری ترامپ را محکوم کرده است. او با اینکه معتقد به چندجانبه‌گرایی در روابط با ایران است، اما توافق هسته‌ای را هم «کامل» نمی‌دانست. او در سال2019 در یادداشتی در پایگاه خبری-تحلیلی بلومبرگ دیدگاهی را مطرح کرد که در نقطه مقابل سیاست ایران در قبال توافق هسته‌ای قرار می‌گیرد: «نقطه شروع برای مذاکرات جدید، میتواند به‌عنوان مثال، بازگشت ایران به تعهداتش در چارچوب توافق هسته‌ای و آزاد‌کردن اتباع آمریکایی زندانی در ایران باشد. به موازات آن، درصورتی که چانه‌زنی‌ها برای رسیدن به یک توافق مستحکم‌تر نتیجه بدهد، واشنگتن هم میتواند تحریم‌های وضع‌شده جدید را لغو کند.» بایدن اعلام کرده که در روابط آمریکا با عربستان «تجدیدنظر» خواهد کرد اما مک‌گورک همیشه نگاه خوبی به عربستان داشته است. شاید دلیلش همکاری‌های امنیتی میان دو طرف در منطقه خاورمیانه باشد. او حتی پس از حمله پهپادی به تأسیسات نفتی عربستان در سال2019 که آمریکا و عربستان آن را به ایران نسبت دادند، در توییتی نوشته بود که ریاض این حق را دارد که مستقلا اهدافی در ایران را هدف قرار دهد. مک‌گورک در عین حال، با سیاست عربستان در قبال یمن و کشتار مردم این کشور مخالفت کرده است. مک‌گورک، سال2018، به‌عنوان نماینده ویژه ترامپ در ائتلاف جهانی برای مبارزه با داعش، تلاش زیادی برای محدود‌کردن قدرت شیعیان در عراق انجام داد. او با انجام رایزنی‌های فشرده در بغداد قصد داشت که کردها و اهل سنت را وادار به ائتلاف مقابل شیعیان کند تا یک نخست‌وزیر شیعه در این کشور به قدرت نرسد. هرچند درنهایت سیاست‌هایش شکست خورد و عادل عبدالمهدی، به‌عنوان نخست‌وزیر عراق معرفی شد. انتخاب مک‌گورک به‌عنوان مسئول سیاست آمریکا در خاورمیانه و شمال آفریقا، شاید بیشتر از همه یک چراغ قرمز برای ترکیه باشد و میتواند تلاش‌های دولت بایدن برای احیای روابط با این متحد ناتو را پیچیده کند. مک‌گورک به‌عنوان کسی که گروهی از نیروهای کرد معروف به «یگان‌های مدافع خلق سوریه» (YPG) را در جنگ با داعش مسلح کرد، چهره محبوبی برای مقام‌های ترکیه نیست. این گروه سوریه‌ای پیوند نزدیکی با حزب کارگران کردستان ترکیه یا «پ‌ک‌ک» دارد که از سال1984 با دولت ترکیه درگیر است.
