لطفا نگویید خاورمیانه

همزمان با روزهایی که غزه در آتش جنایت‌های رژیم صهیونیستی می‌سوزد و اخباری با هشتگ خاورمیانه به صدر اخبار جهان راه یافته است، انتشار یک ویدئوی قدیمی از نوال السعداوی پرده از نفوذ استعمار در واژه‌هایی مانند خاورمیانه که هر روز به‌راحتی بر زبان می‌آوریم، برداشت.
این ویدئوی چند‌ثانیه‌ای، برشی از لحظات اولیه یک گفت‌وگوی تصویری نوال السعداوی، نویسنده مصری در دانشگاه استکهلم است. درست در همان جملات اولیه که مجری دست به معرفی السعداوی به‌عنوان نویسنده‌ای از خاورمیانه می‌زند، السعداوی از مجری می‌خواهد گفت‌وگو را شروع نکرده، متوقف کند؛ چرا‌که از نظر او باید السعداوی را به‌عنوان نویسنده‌ای از مصر شناخت. او واژه خاورمیانه را یک واژه استعماری شناسایی می‌کند.
در شرایطی که نگاه بالا به پایین دولتمردان غربی نسبت به ساکنان مردم نقاط دیگر جهان هر روز بیش از قبل نمایان می‌شود، شاید تمرکز بر صحبت‌های نوال السعداوی در مورد واژه خاورمیانه بتواند بخش کمتر شنیده‌شده از نفوذ استعمار را عیان کند. این نویسنده مصری در شرح دلیل مخالفتش با استفاده از کلمه خاورمیانه دست به بیان جزئیاتی می‌زند که شاید برای ساکنان این نقطه جغرافیایی و تمام افرادی که این واژه را به آسانی بر زبان می‌آورند، جالب باشد. او خطاب به مجری می‌گوید: «به محض اینکه کلمه خاورمیانه رو می‌شنوم، ناراحت می‌شم، چون یک اصطلاح استعماریه. آخه «میانه» نسبت به کجا؟ انگار این اصطلاح رو برای کشورهای جهان سوم ایجاد کرده‌ان‌. دقیقا بعد از استعمار، آنها گفتن‌ ‌خاورمیانه.» او بحث را اینگونه شفاف می‌کند: «به ما گفتن خاورمیانه، چون مصر مستعمره بریتانیا بود، پس مصر نسبت به لندن خاورمیانه بود و هند رو هم شرق دور اسم گذاشتن، چون هند هم مستعمره بود. حالا فکر کنید، من وقتی به لندن میرم، میگم دارم میرم به «غرب میانه». اگر این رو بگم مردم می‌خندن اما وقتی میگن خاورمیانه، هیچ‌کسی نمی‌خنده!»
این صحبت‌های نوال السعداوی هر‌چند امروز در شبکه‌های اجتماعی مورد توجه قرار گرفت اما نباید فراموش کرد که این نقد نخستین‌بار نیست که شکل می‌گیرد بلکه رهبر انقلاب هم بارها نسبت به این نگاه نقد داشتند و فرمودند: «منطقه ما را می‌گویند: خاورمیانه! خاورمیانه یعنی چه؟ یعنی اصل دنیا و مرکز دنیا اروپاست!»