گربه‌سانان ایران زیر چتر حفاظت از یوزپلنگ آسیایی

زهرا رفیعی- خبرنگار

 سند اولیه حفاظت از گربه‌سانانی که زیستگاه‌شان با یوزپلنگ آسیایی همپوشانی دارد به تصویب رسید. در جلسه شورای راهبری پروژه بین‌المللی حفاظت‌ از یوزپلنگ‌ آسیایی، تصمیم گرفته‌ شد که در فاز جدید همکاری‌های سازمان ملل با محیط‌زیست ایران، به‌مدت 5سال سایر گربه‌سانان در 7استان، تحت پوشش برنامه‌های حفاظتی جدید قرار گیرند.
به گزارش همشهری، پس از پایان آخرین سند همکاری در پروژه حفاظت از یوز آسیایی، این بار سازمان ملل در برنامه پایش همه گربه‌سانان از ایران درخواست همکاری کرده است. مدیرکل دفتر حفاظت و مدیریت حیات‌وحش سازمان حفاظت محیط‌زیست در گفت‌وگو با همشهری درباره این پروژه می‌گوید: در پروژه حفاظت از یوز ایرانی که تحت حمایت سازمان ملل بود، حدود 20سال اقداماتی مانند پایش و ارتقای آگاهی آموزشی در 6میلیون هکتار از زیستگاه‌های این حیوان در 7استان انجام می‌شد. سند جدید فعلا یک سند مفهومی است تا براساس آن پروژه حفاظت از یوز آسیایی به پروژه حفاظت از گربه‌سانان ارتقا پیدا کند. در ابتدای امر زیستگاه گربه‌سانانی که هم‌بوم با یوزپلنگ است تحت مطالعه و پایش قرار خواهد گرفت. به‌گفته او، هم‌اکنون اطلاعات خوبی درباره یوز ایرانی در 12میلیون هکتار زیستگاه و کریدورهای اطراف به‌دست آمده است و اگر تجربیات 7استان خراسان شمالی، خراسان رضوی و خراسان جنوبی، سمنان، اصفهان، یزد و کرمان موفق شد، این پروژه به کل کشور تعمیم داده می‌شود. او با اشاره به اینکه استفاده از ظرفیت جوامع محلی، ذینفعان و حفاظت مشارکتی برای حفاظت از یوزپلنگ آسیایی از برنامه‌های معاونت طبیعی و تنوع‌زیستی سازمان حفاظت محیط‌زیست است، می‌گوید: ارتقای آگاهی، توسعه معیشت جایگزین، برطرف کردن تعارض‌ها و... ازجمله برنامه‌هایی است که قرار است در این پروژه گنجانده شود.
به‌گفته او، پروژه‌حفاظت از یوز آسیایی به مرحله‌ای رسیده بود که دیگر نمی‌شد پیشرفت بیشتری از آن انتظار داشت و تصمیم گرفته شد که آن پروژه ارتقا یابد و همه گربه‌سانان را شامل شود. آنچه لازم بود در پروژه یوز درباره آموزش جامعه محلی و انتقال صورت بگیرد، انجام شده و اکنون لازم است که این پروژه با دیدگاه‌ جدید ادامه یابد.
جلسه‌ شورای راهبری پروژه بین‌المللی حفاظت‌ از یوزپلنگ‌آسیایی با حضور مسئولین‌ و نمایندگان سازمان حفاظت محیط‌زیست، وزارت امورخارجه‌ و دفتر برنامه توسعه ملل متحد در ایران، مدیران کل‌ ۷ استان که زیستگاه یوز آسیایی است به همراه تیم‌ کارشناسی به‌منظور ارائه‌ گزارش فعالیت‌های‌ پروژه‌ در فاز سوم‌ تشکیل شد.
استان سمنان در میان زیستگاه‌های یوزپلنگ، زیستگاه 7گونه دیگر از گربه‌سانان ایران نیز است و امیر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان به همشهری می‌گوید: استان سمنان میزبان شایسته‌ای برای همه گربه‌سانان ایران شامل پلنگ، یوزپلنگ، گربه شنی، گربه جنگلی، سیاه گوش، کاراکال و پالاس و گربه وحشی است. به لحاظ اکولوژیکی نیز اگر تعارضات حفاظت از یوزپلنگ که رأس هرم زیستی است در زیستگاه‌ها برطرف شود، بقیه گونه‌های زیستگاه نیز حفاظت خواهند شد که بوم‌شناسان به این قبیل گونه‌ها، گونه چتر می‌گویند. به‌گفته او، غیراز گربه جنگلی و گربه پالاس، زیستگاه یوز با بقیه گربه‌سانان همپوشانی دارد و آنطور که در زیستگاه یوز در توران، پارک ملی کویر و چاه شیرین در جنوب استان سمنان تجربه شد، وقتی تعارضات برطرف شود، زیستگاه برای سایر گربه‌سانان نیز مناسب می‌شود. یوزپلنگ در ایران گونه چتر، گونه شاخص و گونه پرچم به‌حساب می‌آید و اقدامات حفاظتی در مورد آن در بالاترین سطح قرار دارد. اما در مجامع جهانی، توجه به همه گربه‌سانان در سال‌های اخیر بیشتر شده است. به اعتقاد امیر عبدوس، مدیرکل حفاظت محیط‌زیست سمنان، حفاظت از یوزپلنگ به حفاظت از سایر گونه‌ها کمک کرده است، اما همه توجه‌ها صرفا معطوف به یوز بوده و تحلیل‌ داده‌ها در مورد مشاهدات سایر گربه‌سانان به‌خصوص گربه‌سانان کوچک، کمتر مورد توجه قرار گرفته است. او می‌گوید: در این سال‌ها از گربه‌سانان دیگر هم تصویربرداری می‌شد. ولی ثبت و پردازش مشاهدات آنها به نسبت مشاهدات یوز از دقت کافی برخوردار نبود که با شروع پروژه جدید از جمعیت و شرایط گربه‌سانان دیگر داده‌های ارزشمندی به‌دست خواهد آمد و به موازات گزارش‌ها در مورد یوزپلنگ در رسانه‌ها منتشر خواهد شد.