دوستانی در آسیای میانه

علیرضا احمدی  

فروردین1371 که چهارمین سال اجرای برنامه پنج‌ساله اول توسعه بود، درحالی آغاز شد که تب‎‌‎وتاب برگزاری انتخابات مجلس ‎‌‎شورای اسلامی تمام توجه محافل خبری کشور را به‎‌‎ خود معطوف کرده بود و درنهایت هم جناح راست در انتخابات مجلس چهارم که در 21فروردین برگزار شد، توانست اکثریت کرسی‎‌‎های پارلمان را کسب کند.
بررسی آمارهای اقتصادی چهارمین سال دوره نخست دولت سازندگی نشان می‎‌‎دهد کشور از نظر رشد اقتصادی وضع مناسبی دارد و اجرای طرح‎‌‎های عمرانی و زیرساختی و همچنین توسعه روابط بین‎‌‎المللی توانسته تا حد مناسبی تنگناهای ارزی و ریالی کشور را رفع کند؛ در سال1371 متوسط رشد اقتصادی کشور به 4درصد رسید و متوسط رشد اقتصادی دوره میان سال‎‌‎های 1368 تا 1371 نیز 9.02درصد بود که نسبت به میانگین منطقه‎‌‎ای و نیز در سطح جهانی آمار قابل‎‌‎توجهی به‎‌‎حساب می‎‌‎آمد. همچنین در سال1371 بودجه کل ‎‌‎کشور با کسری مواجه نشد، استقبال از سرمایه‎‌‎گذاری در بخش‎‌‎های دولتی و خصوصی چشمگیر بود و تولید نفت به 4.5میلیون بشکه در روز رسید.
در سال1371 دستگاه دیپلماسی کشور نیز در راستای تحقق اهداف اقتصادی دولت تحرکات قابل‎‌‎توجهی داشت و اگرچه با ماجرای میکونوس و حاشیه‎‌‎های آن مواجه شد، اما سفرهای خارجی هاشمی‎‌‎رفسنجانی و حضور هیأت‎‌‎های دیپلماتیک درکشور که غالبا بخش مهمی از هیأت همراه آنان را مسئولان اقتصادی‎‌‎شان تشکیل می‎‌‎داد، دستاوردهای سیاسی و اقتصادی مهمی برای کشور به‎‌‎همراه داشت که آزادسازی اموال توقیف‌شده ایران در آمریکا ازسوی دیوان لاهه یکی از آنهاست. برهمین اساس دولت در اردیبهشت‎‌‎ماه با هدف توسعه روابط با کشورهای تازه استقلال‌یافته، به تفاهم مهمی با ترکمنستان رسید تا این کشور بتواند نفت و گاز خود را از طریق ایران صادر کند و برای «ایجاد راه ریلی» هم توافق شد. حضور در اجلاس عدم‎‌‎تعهد (که در اندونزی برگزار می‎‌‎شد) در شهریورماه و به‎‌‎دنبال آن سفر به پاکستان و چین و همچنین امضای تفاهمنامه‎‌‎هایی با رئیس‎‌‎جمهور گرجستان در تهران در بهمن‎‌‎ماه،از اقدام‎‌‎هایی بود که باهدف توسعه روابط خارجی کشور انجام شد. یکی از ویژگی‎‌‎های اقتصادی سال1371، گسترش فعالیت‎‌‎های عمرانی دولت است که هاشمی‎‌‎رفسنجانی در کتاب خاطرات سال1371 خود با عنوان «رونق سازندگی» اینچنین درباره آن توضیح می‎‌‎دهد: «... در سال1371، 41درصد از بودجه 54هزارمیلیارد ریالی کشور، بودجه عمرانی بود که چنین حجم بزرگی از ساخت‎‌‎وساز در کشور ‎‌‎سابقه نداشت. این بودجه بزرگ صرف ساختن کشور شد؛ کارخانه، راه، بندر، مدرسه، مزرعه، سدهای عظیم و نظایر آن در حال ساخت بود. کشور به یک کارگاه بزرگ سازندگی تبدیل شده بود که در هر گوشه آن پروژه‎‌‎ای درحال اجرا بود... . در سال1371پروژه‎‌‎های بزرگی در حال اجرا بود؛ ساخت کارخانه کاغذ اسکناس، ساخت نیروگاه‎‌‎ها، سدها، کارخانه‎‌‎های آلومینیوم، سیمان و نظایر آن، توسعه تولید و توزیع گاز و پالایشگاه و پتروشیمی، توسعه صنایع خودروسازی و واگن، توسعه صنایع نظامی و استفاده از صنایع دومنظوره، توسعه سردخانه‎‌‎ها و تصفیه‎‌‎خانه‎‌‎ها، توسعه صنایع کوچک، شهرک‎‌‎های صنعتی، مجتمع‎‌‎های صنعتی برای روستاها، تقویت صنایع هوایی و دریایی، کشتی‎‌‎سازی و همچنین توسعه صنایع نیمه‎‌‎هادی و مخابراتی و فضایی، ازجمله این پروژه‎‌‎ها بود.»