تولد زمستانی 10 ایستگاه مترو با اما و اگر

  محمود مولایی ـ خبر‌نگار

افتتاح 12ایستگاه جدید مترو به تامین بموقع منابع مالی گره خورده است؛ البته از این تعداد ایستگاه، 2ایستگاه برج میلاد و امیرکبیر پیشرفت 100درصدی دارند و مابقی ایستگاه‌ها هم درصورت تزریق پول، به‌زودی عملیات اجرایی‌شان به پایان می‌‌رسد؛ چراکه بیشتر از 90درصد پیشرفت فیزیکی دارند و تنها مانده یک شارژ مالی. در این بین، تحقق اوراق مشارکت مالی سال98 می‌تواند بسیار گره‌گشا باشد. البته خبر می‌رسد که تفاهم‌های لازم بر سر وثایق ملکی میان شرکت مترو و بانک رفاه (بانک عامل در زمینه انتشار و فروش اوراق) تا حدودی شکل گرفته و به مرور زمان بخشی از مبلغ کل وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت آزادسازی می‌شود.
 اوراق مشارکت مربوط به توسعه خطوط 3، 6 و 7 مترو 1000میلیارد تومان است که بازپرداخت اصل و سود نیمی از آن به‌عهده شهرداری و بازپرداخت اصل و سود نیمی دیگر برعهده دولت است. اما طی ماه‌های گذشته مشکل قبول وثایق ملکی شهرداری توسط بانک عامل از یک‌سو و بدهی‌های قبلی شهرداری به سازمان تامین اجتماعی از سوی دیگر باعث شده تا منابع مالی حاصل از فروش اوراق مشارکت در بانک رفاه به‌نوعی بلوکه شود. این درصورتی است که بانک مرکزی، طی ابلاغیه‌ای ماندن پول در حساب بانک‌هایی که اوراق مشارکت عرضه کرده‌اند را پس از پایان آبان‌ماه99، غیرقانونی عنوان کرده است.
به‌هرحال، آخرین اخبار به نقل از مدیرعامل شرکت متروی تهران حکایت از آن دارد که بخش دیگری از مبلغ اوراق مشارکت مترو (سهم شهرداری) با ارائه وثایق ملکی جدید آزاد شده و به‌حساب شهرداری تهران واریز شده است. اگرچه باید توجه شود محمدباقر نوبخت، رئیس سازمان برنامه و بودجه طی نامه‌ای که به تاریخ 29بهمن98 خطاب به بانک مرکزی نوشت، اعلام کرد ۵۰درصد اصل و سود کل اوراق مشارکت را دولت تضمین کرده و جزو تعهدات آن محسوب می‌شود. بنابراین، در اوراق مشارکت سال98 سهم دولت درنظر گرفته شده و شهرداری تهران در این مدت بارها به‌عنوان مطالبه‌گر، تقاضای پرداخت هر‌چه سریع‌تر سهم دولت را کرده است.
البته بانک رفاه از ابتدا تأکید داشته است که شهرداری تهران برای آزادسازی 1500میلیاردتومان باید تضامین مربوط به سهم دولت را به‌عنوان وثیقه تأمین کند. علی امام، مدیرعامل شرکت متروی تهران در این رابطه به همشهری گفت: «اگر بانک رفاه 50درصد سهم دولت را از سیستم بانک مرکزی و یا از دیوان محاسبات اداری یا حتی از سازمان بازرسی کل کشور استعلام بگیرد، آنها می‌گویند که می‌شود این وجوه را آزاد کرد. در واقع دیگر لازم نیست که شهرداری برای 50درصد سهم دولت وثیقه بگذارد، اما بانک عامل معمولا برای محکم‌کاری چنین کاری می‌کند ولی این مسئله در کل درست نیست.» 
او افزود: «سازمان برنامه و بودجه، تشکیلات بانک رفاه، وزارت تعاون و تامین اجتماعی زیر‌مجموعه دولت هستند و زمانی که خود دولت تضمین کتبی می‌دهد، دیگر نیازی به محکم‌کاری شهرداری نیست، اما همین پافشاری بانک عامل، کار افتتاح ایستگاه‌های در شرف تکمیل را به تأخیر می‌اندازد.» با تمام این اوصاف اگر تا پایان آذرماه مبلغ 1500میلیارد وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت به‌حساب شهرداری واریز شود، شرکت مترو با دریافت 1000میلیارد تومان می‌تواند پروژه احداث 12ایستگاه را البته به سختی و با کار شبانه‌روزی تا پایان سال‌جاری به سرانجام برساند.

تقلا برای بهره‌برداری از ایستگاه‌های مترو
بانک رفاه تا‌کنون مابازای املاک تجاری و اداری معرفی‌شده از سوی شهرداری تهران به میزان 174میلیارد تومان پول اوراق مشارکت را آزاد و به خزانه شهرداری واریز کرده است. به‌نظر می‌رسد امروز و فردا این مبلغ به 203میلیارد تومان برسد و پیش‌بینی می‌شود تا پایان هفته این رقم بالغ بر 550 تا 800میلیارد شود. درحالی‌که با ضمانت 800میلیاردتومانی تقریبا نیمی از اصل و سود اوراق مشارکت که سهم شهرداری تهران است، عملا قابل آزادسازی است اما برای آنکه 10 تا 12ایستگاه مترو تا پایان سال به بهره‌برداری برسد، موظف شده سهم تضامین دولتی را نیز در قالب وثیقه‌گذاری ملکی تقبل کند. علی امام در این رابطه می‌گوید:«‌اگر تا پایان آذر‌ماه هزار میلیاردتومان به‌حساب مترو واریز شود، در 3‌ماه باقیمانده از سال‌جاری می‌توانیم به وعده خود مبنی بر افتتاح ۱۲ایستگاه در ۳خط شبکه مترو عمل ‌‌کنیم. به همین دلیل است که شهرداری تقلا می‌کند کل وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت سال۱۳۹۸ هر‌چه سریع‌تر به‌حساب شرکت مترو و شرکت واحد اتوبوسرانی واریز شود.» 

1720میلیارد تومان ضمانت
هم‌اکنون عملیات اجرایی 2ایستگاه امیرکبیر و برج میلاد عملا به پایان رسیده و برخی از ایستگاه‌ها نیز تاکنون بالای 92درصد پیشرفت داشته و برای تکمیل صرفا نیازمند خرید و نصب پله برقی، آسانسور و تجهیزات الکترونیکی است؛ یعنی سازه ایستگاه‌ها کامل شده اما بودجه کافی برای بهره‌برداری از آنها وجود ندارد. هم‌اکنون شهرداری تهران اصرار دارد سهم 750هزار میلیارد تومانی دولت از فروش اوراق مشارکت سال۱۳۹۸ به‌حساب شرکت مترو واریز شود تا به مرور زمان وثایق جدیدی را به بانک رفاه ارائه دهد.
 امام در این زمینه می‌گوید: «وثایق مربوط به تضمین پرداخت اصل و سود 1500میلیاردتومان اوراق مشارکت، در حدود 1720میلیارد می‌شود. املاک مسکونی هم به‌عنوان ضمانت مورد قبول بانک عامل نیست و وثیقه‌های ملکی باید تجاری یا اداری باشد. همچنین در ارزیابی کارشناسان بانک عامل هم معمولا ارزش املاک توثیق‌شده پایین‌تر منظور می‌شود و تمام این مسائل کار آزادسازی کل وجوه حاصل از فروش اوراق مشارکت را به تأخیر می‌اندازد.» 
او ادامه داد: «سال گذشته نامه‌ای از سوی شهرداری تهران به وزارت کشور ارسال شد که در آن مبلغ ۱۶۰۰میلیارد تومان اوراق مشارکت برای تکمیل خطوط 3، 6 و 7 مترو درخواست شد؛ این نامه خوشبختانه با موافقت وزارت کشور همراه شد اما سازمان برنامه و بودجه مجوز انتشار هزار میلیارد تومان اوراق مشارکت برای توسعه حمل‌ونقل ریلی درون‌شهری را برای تهران صادر کرد که البته یک ریال از این مقدار پول هم هنوز به حساب‌های شرکت مترو واریز نشده است.»