قفل ترافیکی بر غروب تهران

  طبق آمار مرکز مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در مناطق 22گانه، منطقه4 بیشترین تولید سفر و منطقه12 بیشترین جذب سفر را از آن خود کرده‌اند

پریسا امیرقاسم‌خانی ـ خبر‌نگار

  از ابتدای هفته جاری شریان‌های اصلی پایتخت از ساعت 5:30عصر تا 9شب، با ترافیک بسیار شدیدی روبه‌رو شده‌اند. صحبت از ترافیکی است که گاهی قفل می‌شود و خودروها لاک‌پشتی جلو می‌روند. در حوالی ساعت 9 اما یکباره همه‌‌چیز برعکس می‌شود. بزرگراه‌های صدر، شهید مدرس، برخی مقاطع بزرگراه‌های شهید همت، شهید حاج‌قاسم‌سلیمانی، بسیج، یادگار امام، شهید چمران، نواب و حتی انتهای بزرگراه ارتش، عرصه تاخت‌و‌تاز تعدادی از راننده‌ها می‌شوند؛ راننده‌هایی که می‌خواهند گوی سبقت را از یکدیگر بربایند تا دوربین‌ها پلاک‌شان را ثبت نکرده و مشمول جریمه 200هزار تومانی نشوند. این وسط، عده‌ای هم فرمان خودرو را می‌چسبند و چهارچشمی جلو را می‌‌پایند تا لایی‌کشی عده‌‌ای، به ارزش تصادف برای آنها تمام نشود. در این میان، آمارهای ترافیکی نشان می‌دهد که برخی ‌مناطق 22گانه، ترافیک بیشتری نسبت به سایر مناطق دارند.

تولید و جذب سفر شهری نیازمند تعادل است 
برای داشتن شهری دسترس‌پذیر نیاز داریم که همه شهروندان بتوانند از امکانات شهری به‌صورت یکسان استفاده کنند. توزیع برابر تولید و جذب سفر در تمام مناطق 22گانه شهر تهران یکی از شاخص‌های شهر دسترس‌پذیر است. طبق آخرین آمار سال99 مرکز مطالعات معاونت حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری تهران، در تهران بین مناطق 22گانه شهر، منطقه4 با مساحت بیش از 6100هکتار و جمعیت حدود 805هزار نفری، بیشترین شاخص تولید سفر را داشته است و در مقابل منطقه12 و مناطق همجوار آن مانند 9 و 11 بیشتر شاخص جذب سفر را داشته‌اند. با یک نگاه کلی به روند تولید و جذب سفر در تهران متوجه خواهیم شد که این توزیع به‌صورت عادلانه نیست و این توزیع نا‌عادلانه جذب و تولید سفر می‌تواند در دسترسی همه شهروندان به امکانات شهری مشکل ایجاد کند. منطقه4 به‌عنوان منطقه‌ای که بیشترین شاخص تولید سفر را داشته است، با وجود جمعیت زیاد و افزایش مهاجران در 2دهه اخیر، از کمبود یا دسترسی به امکانات شهری مانند مراکز خرید، تفریحی، بهداشتی و درمانی و... رنج می‌برد و همین باعث می‌شود به‌عنوان منطقه‌ای که بیشترین تولید سفر را از آن خود کرده است، در شهر تهران شناخته شود؛ بنابراین اغلب شهروندان این منطقه وابستگی شدیدی به استفاده از خودروی شخصی دارند زیرا  ناچار هستند برای دسترسی به امکانات مورد نیازشان از این منطقه خارج شوند و در مقابل مناطقی که شاخص بیشترین جذب سفر را دارند ازجمله منطقه12 مشکلات زیادی ازجمله ترافیک، آلودگی هوا و... را تجربه می‌کنند.
امیر‌هوشنگ مراد‌پور، مدیر اداره طرح جامع سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تهران در این‌باره به همشهری گفت: «سفر شهری از نیاز شهروندان به امکانات شهری به‌وجود می‌آید. اگر تولید و جذب سفر شهری غیرمتعادل باشد و باعث ایجاد مشکلات شهری ازجمله ترافیک، آلودگی هوا و... شود، باید دسترسی به امکانات شهری را برای شهروندان افزایش بدهیم. به‌عنوان مثال، بانکداری الکترونیک راه‌اندازی کنیم. دور‌کاری باعث می‌شود سفرهای شغلی کمتر شود. یک‌سوم از سفرهای شهری در زمان اوج تحصیلی شکل می‌گیرد. سیستم آموزشی آنلاین یکی از راه‌های دسترسی آسان به امکانات شهری است و...» مدیر اداره طرح جامع سازمان حمل‌ونقل و ترافیک تهران ادامه داد: «در طرح‌های جامع شهری توسعه شبکه معابر جبران حجم تولید انبوه خودرو را نمی‌‌کند. ما باید به جای توسعه شبکه معابر، پیاده‌محوری و حمل‌ونقل عمومی یا حمل‌ونقل سبز مانند دوچرخه را افزایش بدهیم و در عین حال از خودرو‌سوار به طرق مختلف مانند طرح ترافیک، عوارض دریافت کنیم تا خودروی کمتری به شبکه معابر راه پیدا کند.»
مصطفی بروجردی، مشاور ارشد مدیرعامل متروی تهران نیز گفت: «در شهر تهران حدود 20میلیون سفر در روز داریم و سیستم حمل‌ونقل عمومی شهر تهران مانند مترو، اتوبوس، تاکسی و مینی‌بوس باید بتوانند 75درصد سفرهای شهری را پوشش بدهند، ولی اکنون به‌عنوان مثال، مترو فقط 12درصد از سفرهای شهری را پوشش می‌دهد که این نشان می‌دهد شبکه مترو و سیستم حمل‌ونقل عمومی تهران باید با حمایت دولت و اختصاص بودجه ویژه توسعه پیدا کند.»
او افزود: «ما اکنون در متروی تهران 6خط درون‌شهری و 2خط برون‌شهری داریم که به شهروندان سرویس می‌دهند، ولی باتوجه به طرح جامع قبل خطوط به‌صورت قطبی هستند. برای اینکه خطوط بتوانند بهتر عمل کنند، باید در طرح جدید به‌صورت حلقه‌ای باشند. یعنی اطراف شهر را به مرکز برسانند. حلقه اول 6 و 7، حلقه دوم 8 و 9، حلقه سوم 9 و 11 و حلقه چهارم 10 و 11 است که باعث می‌شود مترو تبدیل به یک شبکه واقعی شود و به همه جا دسترسی پیدا کند.»
آنچه که بروجردی می‌گوید یعنی آنکه هر شهروندی در فاصله 600 تا 800متری به ایستگاه مترو دسترسی داشته باشد و تقریبا حدود 80درصد جغرافیای تهران به شبکه مترو وصل شوند. حال طبق طرح جامع حمل‌ونقل ریلی تهران، ایجاد شبکه واقعی مترو، یک افق 20ساله را می‌طلبد که تنها با حمایت‌های ویژه دولت‌ها تحقق پیدا خواهد کرد. به‌عبارت دیگر، اکنون تهران حدود 240کیلومتر خط مترو دارد و اگر قرار باشد شبکه واقعی مترو ساخته شود، باید این عدد به 500کیلومتر برسد.

نیاز  به برنامه جامع شهری
مشاور ارشد مدیرعامل متروی تهران بر این اعتقاد است که برای مدیریت تولید و جذب سفر علاوه بر توسعه سیستم حمل‌ونقل عمومی، باید برنامه‌ریزی جامع شهری نیز وجود داشته باشد تا بتوان مراکز تولید و جذب سفر را متعادل کرد. بروجردی چنین مسئله‌ای را اینطور معنا کرد: «باید طوری برنامه‌ریزی کنیم که به‌طور مثال شهروند مجبور نباشد برای رفع نیاز خرید، اشتغال، تحصیل و... از شمال به جنوب شهر برود. به این صورت امکانات در شهر به‌صورت عادلانه توزیع خواهد شد. در حوزه اشتغال اغلب واحدها در شمال و مرکز شهر هستند که عادلانه نیست و همه شهروندان باید بتوانند به‌صورت همزمان به همه امکانات شهری دسترسی داشته باشند که به آن راهکار مدیریت تقاضای سفر می‌گویند.»
مشاور ارشد مدیرعامل متروی تهران درباره توسعه خط مترو در منطقه4 تهران که بیشترین شاخص تولید سفر را در مناطق 22گانه تهران دارد، گفت: «در مترو منطقه‌4 خط 2، 4، 8، 9 و 10 را خواهیم داشت. اکنون خط2 تا فرهنگسرای اشراق رفته است و تا محل پایانه شرق ادامه پیدا می‌کند. مهم‌ترین پروژه منطقه در کوتاه‌مدت، توسعه شرقی خط4 مترو‌ست که به حدود 10کیلومتر می‌رسد و در انتها به خیابان پیروزی می‌رود تا به محدوده منطقه حکیمیه و دانشگاه شهید عباس‌پور برسد. پیگیر هستیم تا اواخر سال آینده کلنگ آن زده شود. همچنین خط10 نیز در توسعه شرقی به قلب منطقه4 می‌رسد. اکنون عملیات خط10 شروع شده ‌و در حال انجام کارهای مطالعاتی آن برای محدوده شرق تهران هستیم.» 



ترافیک شهر نارنجی
 محمد سرابی ـ خبر‌نگار

به‌محض پایان یافتن 2هفته قرنطینه؛ راهبندان عصر‌ تهران با شدت همیشگی شروع شد و شلوغی صبح، اتوبوس و مترو را پر کرد. زیاد شدن رفت‌وآمد ممکن است آمار جان‌باختگان ناشی از کرونا را دوباره زیاد کند اما مغازه‌ها دوباره کرکره‌ را بالا زده‌اند و مردم برای خرید آمده‌اند. پایتخت در وضعیت نارنجی قرار دارد و خیابان‌ها بین ساعت‌های 5:30عصر تا 8:45 شب پر از خودرو هستند.
بزرگراه‌های تهران تنها می‌توانند ترافیک عادی روزانه را به آرامی انتقال دهند. وقتی پس از 2هفته قرنطینه، خودرو‌ها به خیابان می‌ایند، شبکه معابر قادر به جابه‌جا کردن این ‌همه سواری شخصی نیست. شریان‌های بزرگ دچار کندی حرکت و خیابان‌های مرکزی شهر برای چند ساعت دچار راهبندان می‌شوند. مسدود شدن معابر آنقدر زیاد است که قیمت تاکسی‌های اینترنتی هم در این ساعت‌ها افزایش پیدا می‌کند.
وقتی هوا تاریک می‌شود خیابان انقلاب در قسمت بین میدان امام‌حسین تا یادگار امام و خیابان ولیعصر در شمال و جنوب چهارراه ولیعصر پر از خودرو‌های سواری می‌شود که بعضی از آنها وارد خط ویژه می‌شوند و حرکت خودرو‌ها را کند می‌کنند. شرق بزرگراه امام‌علی از خاوران تا رسالت هم شاهد ترافیک است. در غرب هم بزرگراه چمران از امیرآباد تا خیابان نواب و جوادیه با ترافیک سنگین روبه‌روست. دورتر از این دو باز هم در شرق، بزرگراه بسیج و در غرب بزرگراه آزادگان در بعضی قسمت‌ها با تراکم خودرو‌ها روبه‌رو می‌شوند. تعداد خودرو‌های بزرگراه‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی، شیخ فضل‌الله و خیابان آزادی و معبر‌های اطراف آن هم در ساعات صبح و عصر بیشتر می‌شود.
دو مسیر اصلی اتصال شرق و غرب تهران یعنی محور شهید همت به سمت غرب و محور رسالت به سمت شرق نیز در چند شب گذشته با راهبندان روبه‌رو بودند. رمپ و لوپ‌ها بین این دو بزرگراه و دیگر شریان‌های شمال شهر، ترافیک را پس می‌زنند و بزرگراهی مانند صدر که با هزینه هنگفت دو طبقه شده است باز هم راهبندان می‌شود. جریمه کردن خودرو‌ها بعد از ساعت 9شب برای مدتی تأثیر‌گذار بود و خیابان‌ها لحظاتی مانده به این ساعت خلوت می‌شد ولی از ابتدای هفته تعداد خودرو‌هایی که بعد از این ساعت نیز در خیابان‌ها رفت‌وآمد می‌کنند بیشتر شده است. سردار حسین رحیمی، فرمانده انتظامی تهران در این‌باره گفت: «طی روزهای اخیر ما شاهد ترافیک از ساعت ۶ عصر تا حوالی ۹ و ۱۰ شب هستیم که در مقاطعی این ترافیک، سنگین نیز می‌شود. از طرف دیگر بسیاری از شهروندان نیز دقیقا در همان ساعات پایانی و قبل از ساعت ۲۱ از محل کار خود خارج شده و همین امر نیز باعث افزایش ترافیک می‌شود. شهروندان بدانند که مصوبات ستاد مقابله با کرونا لازم‌الاجراست و اگر حد فاصل ساعت ۲۱ تا ۴ بامداد در معابر تردد کنند از سوی دوربین‌ها و مأموران جریمه می‌شوند.»
به‌هر ترتیب خلوت‌شدن شهر و همزمان کاهش تعداد جان‌باختگان کرونا نوید شکسته شدن زنجیره انتقال این بیماری را می‌‌داد اما با افزایش رفت‌وآمد در معابر شهر باز هم خطر پیک‌های دیگر بیماری زیاد شده است.