تغییر چهره

زهرا رستگار مقدم_روزنامه نگار

«سعی کنید تا پایان دوره همه‌گیری بیماری کرونا از رفتن به آرایشگاه خودداری کنید و آن را به زمان دیگری موکول کنید.» اما اگر به آرایشگاه رفتید، «زمان حضورتان در آرایشگاه را به حداقل ممکن برسانید.»، «از هرگونه کاشت ناخن، مژه و... در این مدت خودداری کنید.» یا «ترجیحا از موچین، قیچی، شانه و برس شخصی استفاده کنید.» اگر آرایش دارید «باید بدانید چطور پاکش کنید.»؛ همه اینها و هزاران توصیه‌ دیگر باعث شده، مشتریان آرایشگاه‌ها عطای رفتن به این مکان‌ها را به لقایشان ببخشند. اما این کسادی، فقط درباره آرایشگاه‌ها صادق نیست. فروشگاه‌های لوازم آرایشی هم وضعیت بهتری ندارند. این امر باعث شده با شیوع ویروس کرونا و محدودیت‌های دوره‌ای و تعطیلی اصناف، فروشندگان و آرایشگران شاهد تغییر رفتارهایی در مشتریان خود باشند. هر چند تداوم این وضعیت شرایط اقتصادی آنها را مانند دیگر مشاغل آسیب‌دیده در دوران کرونا، دستخوش تغییر کرده و حالا این افراد باید شاهد افت شدید فروش باشند.

کرونا، محصولات کم و نبود واردات 
«باورتان می‌شود؟ کسی لوازم آرایشی نمی‌خرد!» این را مهدی می‌گوید که خودش مغازه‌ فروش لوازم بهداشتی و آرایشی دارد. او می‌گوید:«هر چه شوینده صورت و دست داشتم تمام شده. حتی شوینده‌هایی که الکلی نبودند. این روزها مردم ژل دست را با قیمت‌های بالا خریداری می‌کنند. حتی شیرپاک کن‌ها و پاک ‌کننده‌های آرایشی خوب فروش می‌رود». مهدی می‌گوید که روزهای نخست شیوع ویروس کرونا و زمان قرنطینه مغازه‌اش بسته بود؛ «وقتی اجازه بازگشایی دادند، مردم با ترس و لرز می‌آمدند و ممکن بود چیزهایی هم بخرند. جالب بود؛ خیلی‌ها می‌ترسیدند عطرها را بو کنند یا لوازم آرایش را روی پوست‌شان تست کنند. هرچند بعضی‌ها هم از اینکه دوباره می‌توانند برای خرید به فروشگاه بیایند خیلی ذوق‌زده بودند. مدتی که گذشت اوضاع عادی شد. این زمانی است که کرونا فروکش کرد و آمار ابتلا پایین آمد. مردم با ماسک به مغازه می‌آمدند و خرید می‌کردند و فروشگاه هم تقریباً مثل قبل شلوغ بود ولی حالا مدتی است که دوباره خلوت شده. هم به‌خاطر کرونا و هم اینکه جنس کم شده و واردات نداریم». این البته تنها گلایه مهدی نیست. اکثر فروشندگان لوازم آرایشی از این بابت نگران هستند. آنها می‌گویند که مجموعه محصولات آرایشی وارداتی دیگر خیلی ناقص شده. اکرم که مسئول فروش در یکی از همین فروشگاه‌هاست به این اشاره می‌کند که وقتی مشتری می‌آید و چندبار سراغ جنسی را می‌گیرد و متوجه می‌شود موجود نیست، دیگر نمی‌آید؛«ما نمی‌توانیم به مشتری دروغ بگوییم که منتظر آن محصول باشد چون خودمان می‌دانیم که دیگر وارد نمی‌شود».

آمار قاچاق کالا  افزایش یافته است
در همین مدت قیمت لوازم آرایشی نیز مانند بسیاری از اقلام موجود در بازار، حداقل 20درصد افزایش پیدا کرده است. از سویی با ممنوع  شدن واردات و نبود محصولات مشابه در داخل کشور، آمار قاچاق کالا افزایش یافته است. این البته مشکل کسانی است که همچنان درگیر خرید لوازم آرایشی هستند. مریم که خود آرایشگاهی دارد و بعضی از این محصولات را در آرایشگاه به مشتری‌هایش می‌فروشد می‌گوید:«مسئله این است که مردم به این فکر می‌کنند وقتی جایی نمی‌روند، چرا باید مثل قبل لوازم آرایش بخرند؟! قبلاً که مراسم عروسی برگزار می‌شد، فروش لوازم آرایشی هم زیاد بود. حالا مشتری‌ها به این فکر می‌کنند وقتی برای خرید یک رژ لب معمولی باید 150تا 200هزار تومان پول پرداخت کنند که به چشم هم نمی‌آید و زیر ماسک مانده، چرا باید چنین هزینه‌ای را متحمل شوند؟ تصور کنید؛ پیش از این، با همین مبلغ می‌شد حداقل سه تکه لوازم آرایشی خرید». البته این روایت بعضی از خرده‌فروشان است، درحالی‌که عمده‌فروشان لوازم آرایش هم حرف‌های مشابهی می‌زنند. عباس که خودش در کار فروش عمده لوازم آرایش است می‌گوید:«این روزها محصولات ارزان و بی‌کیفیت، بازار دارد. اولویت خرید اکثر مردم با قیمت‌های حداقلی است. معمولا مشتری‌ها به این فکر می‌کنند باید در این شرایط اقتصادی بخشی از پول خود را هزینه خرید چنین لوازمی کنند که این روزها با تعطیلی دورهمی، مهمانی و عروسی‌ها علنا بی‌استفاده است. از طرفی مشتری‌های ما که مغازه‌داران و سالن‌های زیبایی هستند، می‌دانند بازار راکد است و اگر چنین هزینه‌ای کنند، متضرر خواهند بود. در نتیجه جنس ارزان خریداری می‌کنند، درحالی‌که چنین محصولاتی مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است».

آرایش دوران کرونا هم شده آرایش چشم 
اما طرف دیگر بازار مشتری‌ها هستند. همان‌ها که دیگر برایشان دل و دماغی نمانده که خرید کنند. کرونا که شیوع پیدا کرد،دیگر حوصله خیلی کارها باقی نماند. مهرنوش می‌گوید حالا که به‌ندرت از خانه بیرون می‌رود، احساس می‌کند اگر لوازم آرایش بخرد، پولش را دور ریخته است؛ «فقط هم لوازم آرایش نیست. قبلاً برای پیاده‌روی که می‌رفتم، گاهی حتی یک شال یا روسری که مورد پسندم بود می‌خریدم. اما وقتی بیرون نمی‌روم، چرا باید خرید کنم؟ بیرون هم که بروم زیر ماسک اصلاً آرایش نمی‌کنم، چون خطرناک است و ریسک ابتلا را افزایش می‌دهد. اگر بخواهم یک رژلب ساده هم بزنم به ماسک مالیده می‌شود. خب ترجیح می‌دهم اصلا آرایش نکنم». هرچند او معتقد است این رویه برای او تجربه بدی نبوده است.
بسیاری از فروشندگان لوازم آرایش حالا دیگر رژ لب در بساط‌شان پیدا نمی‌شود، چون می‌گویند کسی رژ نمی‌خرد. بازار روزهای شیوع کرونا در خط چشم و ریمل است چون فقط آرایش چشم است که از زیر ماسک دیده می‌شود. احمدی که فروشگاه لوازم آرایشی دارد می‌گوید:«آرایش دوران کرونا هم شده آرایش چشم. شاید روزی این در تاریخ بماند. دیگر همه به‌دنبال سایه، مداد و خط چشم و ریمل هستند». هرچند مطالعه دقیقی درباره اینکه آیا ویروس کرونا روی لوازم آرایشی زنده باقی می‌ماند یا نه، انجام نشده، اما بعضی از کارشناسان درباره ریسک بالای آن هشدار داده‌اند. گفته می‌شود رژ و بالم لب می‌تواند حاوی باکتری و ویروس‌هایی باشد که مستقیماً به لب افراد منتقل شود. گرچه بعضی از افراد عقیده دارند که این ویروس، روی سطوح غیرپلاستیکی بیش از 72 ساعت هم زنده نمی‌ماند. اما تیوب‌های پلاستیکی میکاپ، بطری‌ها، قوطی‌ها و بعضی از پالت‌های آرایشی می‌تواند عامل انتقال ویروس باشد. پس این کارشناسان توصیه می‌کنند زمانی که لوازم آرایشی را با خودتان حمل می‌کنید و دست خود را به‌صورت‌تان می‌زنید، احتمال انتقال ویروس را بالا برده‌اید. از سویی بیشتر محصولات میکاپ حاوی نگهدارنده‌هایی هستند که رشد باکتری‌های مضر و قارچ را افزایش می‌‌دهد.

محصولات مربوط به لب خطرناک است 
بسیاری از فروشندگان محصولات آرایشی اگر چه نگران وضعیت اقتصادی و بازار کساد خود هستند اما نگران ابتلای مشتری‌ها نیز می‌شوند. شورابی که خود فروشنده این محصولات است می‌گوید، کلی توصیه بهداشتی درباره کارش مطالعه کرده است. او به مشتری‌هایش زمان خرید این محصولات سفارش می‌کند که مراقب استفاده از محصولات لب باشند، زیرا محصولات لب مستقیم به دهان برخورد می‌کنند. در نتیجه احتمال انتقال ویروس در این محصولات بیشتر است. به همین دلیل باید همیشه آنها را در جایی محفوظ نگه‌داری کنند. او می‌گوید: «محصولات مربوط به لب خطرناک است، زیرا رژ لب و خط لب می‌تواند راه طبیعی انتقال ویروس باشد. لوازم آرایشی که به اندازه کافی تمیز نشده باشد، می‌توانند در معرض خطر انتقال ویروس و عفونت باشد، زیرا مستقیما به‌صورت برخورد دارد. براساس آنچه تا امروز مطالعه کرده‌ام در بین محصولات آرایشی بالم لب، خطر بیشتری دارد‌ چون مقداری رطوبت داخل آن وجود دارد و می‌تواند عفونت‌ها را در مدت زمان بیشتری حفظ کند».
عباس می‌گوید نوسان نرخ ارز و به‌موقع اعلام نشدن قیمت‌های مصوب داخلی وضعیت فروش را برای آنها سخت‌تر کرده است. او می‌گوید:«درحالی‌که مواداولیه را با دلار 28هزار تومانی خریداری می‌کنیم، اما قیمت مصوب فروش براساس دلار متفاوت اعلام می‌شود. از طرفی برای بازگشت ارز به مشکل می‌خوریم، زیرا هنگام صادرات دلار ۱۸ هزار تومان بود، اما وقت برگشت دولت از ما دلار 28هزار تومانی می‌خواهد». محصولات آرایشی و بهداشتی در اردیبهشت‌ماه به‌دلیل افزایش نرخ ارز۳۰ درصد افزایش قیمت داشت، ولی با روند رشد نرخ ارز ۶۰درصدی در بازار فعلی قیمت‌های قبلی جوابگوی هزینه واردات و تولیدات شرکت‌ها نیست، اما چون این محصولات تبدیل به کالای اساسی شده و برای مردم اولویت دارد سعی می‌شود افزایش قیمت مجدد اتفاق نیفتد.
حدود 9‌ماه از شیوع ویروس کرونا در کشور می‌گذرد. هرساله جدای از تب و تاب فروش شب عید، در پایان هر فصل بازاریان وضعیت فروش خوبی را تجربه می‌کردند. اما امسال کرونا نه‌تنها بازار شب عید را کساد کرد بلکه حالا در آستانه فصل زمستان نیز بازاریان، فروش نسبتا کمتری نسبت به سال گذشته تجربه می‌کنند. لوازم آرایشی یکی از این بازارهاست که با توجه به شبهات مطرح شده در حفظ و ماندگاری ویروس روی این محصولات، ریسک خرید مشتریان را بالا برده و فروشندگان را با بحران تازه‌ای روبه‌رو کرده است.