همراهی مردم با دولت

حسین ایمانی جاجرمی - جامعه شناس

از ابتدای هفته گذشته طرح منع آمد و شد شبانه از ساعت ۲۱ برای تمامی اقشار جامعه_ به جز مواردی که برایشان استثنا قائل شدند_ اجرا و خوشبختانه با استقبال خوب شهروندان مواجه شد. تا پیش از این به‌رغم برخی محدودیت‌ها و الزام مردم به استفاده از ماسک در مکان‌های عمومی و رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و... آمار افرادی که در اثر ابتلا به این ویروس جان خود را از دست می‌دادند، سیر صعودی داشت. نتیجه محدودیت‌های کنونی در هفته‌های آتی خود را نشان می‌دهد اما آنچه از هفته گذشته می‌توان دریافت این است که ممنوعیت‌های نسبتا گسترده با همکاری نسبتا خوب مردم اجرا شده و می‌توانیم بگوییم این برنامه ستاد ملی مقابله با کرونا به موفقیت نسبی رسیده است. اکنون یک پرسش مهم این است که چرا پیش از این دولت این سیاست را اجرا نکرده بود؟ به‌نظر می‌رسد دلیل امتناع دولت از ایجاد منع آمد وشد شبانه هم بیشتر دلیل اقتصادی داشته است تا موانع زیرساختی؛ تصور بر این بود که درصورت تعطیلی با کاهش درآمد کسبه شاهد مشکلات اجتماعی و ازجمله به‌اصطلاح اعتراضات اجتماعی و پیامدهای غیرمنتظره خواهیم بود. اما در نهایت زمانی که ستاد کرونا به این نتیجه رسید که بخشی از شیوع این بیماری به‌دلیل دورهمی‌های خانوادگی است که شب‌ها و بعد از ساعات کار اداری انجام می‌شود، تصمیم به اجرای برنامه قرنطینه شبانه گرفت. خروجی هفته گذشته موفقیت آمیز بوده است البته در موفقیت این طرح همکاری اصناف و کسبه با دولت نقش بسبار مهمی داشت و مشخص شد چنانچه دولت به سمت کار جمعی و کمک خواستن از شهروندان پیش برود، میزان موفقیت طرح‌ها بیشتر خواهد بود. کشورهایی در تصمیم‌گیری‌های جمعی موفق‌تر هستند که جامعه مدنی سازمان‌یافته دارند چرا که پشتیبانی افکار عمومی از طرح‌ها و اقدامات دولت می‌تواند باعث موفقیت هر چه بیشتر طرح‌ها و اقدامات شود. در ماه‌های گذشته پرسش بسیاری از مردم و فعالان اجتماعی و منتقدان این بود که چرا دولت به‌رغم افزایش تعداد مبتلایان و جان‌باختگان سیاست روشنی را برای کاهش موارد ابتلا در پیش نمی‌گیرد؟ برخی می‌گفتند این سیاست‌ها در ایران به‌دلیل مسایل اقتصادی اجرا نمی‌شود اما درنهایت تجربه یک هفته گذشته نشان داد، اگرچه دولت تصمیم تعطیلی شبانه را دیرهنگام اجرا کرد اما جامعه به‌رغم مشکلات اقتصادی که با آنها دست به گریبان است در جایی که بحث سلامت عمومی در میان است خود را با سیاست‌های بالادستی هماهنگ می‌کند. پیام مهم هفته گذشته برای نظام مدیریتی و برنامه‌ریزی کشور این است که هر مسئله‌ای که برای راه‌حل‌های دقیق و کارشناسی شده وجود داشته باشد در جامعه به درستی اجرا می‌شود و _جز معدودی افراد _ کسی با آن مخالفت نمی‌کند. اما  درنهایت این دولت است که باید در جهت منافع عمومی حرکت کند و مخالفت معدود افراد نباید در تصمیم‌گیری‌های کلان خللی ایجاد کند.
اما اکنون و در هفته پیش رو چه باید کرد؟ این روزها اما با وجود قرنطینه شبانه باید دولت به‌دنبال شناسایی مناطق بحرانی باشد و مشخص شود در کدام مناطق بیشترین بیماران وجود دارند. در این روزها نقش مقامات محلی مثل شهرداران برای آگاهی شهروندان بسیار مهم است چرا که این افراد نماینده مردم در سطح شهر هستند و تنها با ارائه گزارش عملکرد مثل گذشته نمی‌توان مردم را اقناع کرد و باید به‌طور پیوسته از ابزارهای ارتباطی جدید و به‌صورت روزانه به مردم گزارش داد و آرامش را به جامعه برگرداند. مقامات محلی باید این روزها که جامعه تصور می‌کند کسی به فکر آنها نیست به مردم اطمینان خاطر دهند که بر اوضاع مسلط هستند و برای سلامتی مردم هر اقدامی لازم باشد انجام می‌دهند. در سال‌های اخیر به دلایل متعدد متأسفانه اعتماد مردم به دولت کاهش یافته و سرمایه اجتماعی دولت ضعیف شده است. در شرایط کنونی اگر دولت بتواند عملکرد قابل دفاع و مناسبی در زمینه کاهش کرونا داشته باشد می‌توان برای ترمیم ارتباط دولت و ملت گام‌های تازه‌ای برداشت.  دولت باید به مردم نشان دهد که مشکلات آنها و نگرانی های‌شان را می‌شناسد و توامان برای آنها برنامه دارد. جامعه هنوز با مشکلات اقتصادی و آثار منفی تحریم‌ها علاوه بر شیوع کرونا دست به گریبان است و دولت باید بتواند این مشکلات را همزمان مدیریت کند و در عین حال که عملکرد نسبتا خوبی در موضوع بهداشت و درمان داشته باید به مسایل اقتصادی با تأکید بر توجه به گروه‌های آسیب پذیر نیز توجه ویژه‌ای داشته باشد به‌گونه‌ای که هم سلامت مردم تامین شود و هم اینکه از سنگینی فشارهای اقتصادی بر دوش جامعه بکاهد.