ادیسون دولت‌آباد

رابعه تیموری | خبرنگار

منطقه 20

در 4 ماهگی قادر بود کلماتی را به زبان کودکانه ادا کند و در 4 سالگی با کمک خواهر بزرگ‌ترش نوشتن را آموخت. در مدرسه طرح و ایده‌های «‌‌رضا مهدی‌نژاد» متفاوت‌تر و خلاقانه‌تر از همکلاسی‌هایش بود و همین باعث شد دستگاه تولید برق با استفاده از حرکت دانه‌های روغنی را ابداع کند. مهدی‌نژاد نوجوان ساکن محله دولت‌آباد است و 2 طرح پژوهشی‌اش را به‌عنوان اختراع به ثبت جهانی رسانده است. 
    
مادر برنج‌های خشک داخل کیسه را پیمانه می‌کرد و داخل ظرف پلاستیکی می‌ریخت. رضا که از غلت زدن و بازیگوشی دانه‌های برنج در داخل ظرف خوشش آمده بود، جلوتر خزید و مشغول زیر و رو کردن برنج‌ها شد، اما دانه‌های کشیده برنج از لای انگشتان کوچک او فرار می‌کردند و به دیواره ظرف می‌چسبیدند. شیطنت دانه‌های برنج، رضا را متوجه وجود بار الکتریکی در داخل آنها کرد و تصمیم گرفت صحیح‌ بودن حدسش را امتحان کند.

آزمایش‌های رضا بر روی دانه‌های گیاهی مختلف او را به طرح «‌‌سیستم تولید برق با استفاده از حرکت دانه‌های گیاهی» رساند و مقام اول جشنواره علمی، پژوهشی جابربن حیان را برای او به ارمغان آورد. مقام معظم رهبری آن سال را سال تولید ملی نامگذاری کرده بودند و این موضوع، رضای کوچک را مصمم کرد که مراحل عملیاتی شدن طرحش را در چرخه تولید با جدیت دنبال کند.

او وقتی اطمینان پیدا کرد که با استفاده از این سیستم می‌توان یک لامپ را روشن کرد و آن را به‌عنوان یک قوطی پر از انرژی نورانی سیار در خورجین عشایر یا روی رف و طاقچه خانه‌های کاهگلی روستاییان محروم قرار داد، تصمیم گرفت طرحش را به‌عنوان اختراع به ثبت برساند. 


چشم آکواریومی

رضا در مرحله ثبت اختراع سیستم تولید برق بود که ایده ساخت یک‌نوع عینک آفتابی، آرام و قرار را از ذهن خلاق و جست‌وجوگرش گرفت. رضا در حال نوشیدن آب بود که با دیدن انعکاس نور لامپ اتاق بر سطح آب متوجه شد، می‌توان با استفاده از ویژگی بازتاب نور، عینک آفتابی متفاوتی طراحی کرد که اکسیژن‌رسانی به قرنیه چشم را آسان می‌کند و مشکلات عینک‌های آفتابی موجود در بازار را ندارد. این طرح که به نام «‌‌چشم آکواریومی» در شمار اختراعات ملی ثبت شد برای دومین بار مقام اول جشنواره جابربن حیان را برای مهدی‌نژاد به ارمغان آورد.

تحقیق روی جلیقه ضد گلوله، سومین طرح پژوهشی رضا بود. او با تماشای فیلم‌های تلویزیونی پلیسی که برای بسیاری از همسالانش فقط هیجان جنگ و گریز به همراه داشت، به فکر افزایش کارایی جلیقه‌های ضد گلوله پلیس افتاد اما با وجود سرسختی و پیگیری مکرر رضا و خانواده‌اش، محدودیت‌های او برای استفاده از امکانات نظامی مانع به نتیجه رسیدن این طرح شد. 


وعده‌هایی که عملی نشد

مهدی‌نژاد در نمایشگاه بین‌المللی بنیاد ملی نخبگان، شرکت کرد و آنجا صاحبان چند شرکت صنعتی کشور، پیشنهاد تولید انبوه سیستم تولید برق با استفاده از حرکت دانه‌های گیاهی را با او مطرح کردند، اما پس از پایان نمایشگاه با وجود استقبال رضا از این پیشنهاد، بزرگان صنعت چرخه تولید و تجارت قول و وعده‌هایشان را به فراموشی سپردند.

وقتی مهدی‌نژاد سیستم ابتکاری‌اش را به‌صورت گسترده‌تر در جشنواره جوان خوارزمی ارائه داد و به‌عنوان نفر برتر انتخاب شد، سیل دعوتنامه‌های دست‌اندرکاران عرصه پژوهش و فن‌آوری کشورهای مطرح دنیا به سویش سرازیر شد و از او خواستند به‌عنوان جوان‌ترین مخترع سال در محافل علمی معتبر جهانی شرکت کند، اما سفر به ینگه دنیا مخارجی هنگفت داشت و تأمین این هزینه برای خانواده مهدی‌نژاد که هنوز در منزلی استیجاری زندگی می‌کردند، مقدور نبود. تلاش‌های «‌مسعود شفقی» مخترع منتخب جهان در سال 2013 میلادی هم برای به ثبت رسیدن نام رضا در ردیف «‌ترین»‌های دنیای علم به نتیجه نرسید. 



به شرط همراهی مسئولان

 این کم‌توجهی‌ها و سدهای پیاپی، مخترع نوجوان محله دولت‌آباد را به سختی دلگیر کرد، اما هیچ‌وقت باعث نشد اراده او برای تحقیق و پژوهش خدشه‌دار شود. رضا مهدی‌نژاد که اکنون در پایه یازدهم دبیرستان استعدادهای درخشان شهید بهشتی درس می‌خواند، مشغول تکمیل ابداعاتش است.

او به دلیل امکان سوءاستفاده از طرح تولید برق، از گرفتن عکس از دستگاه ابداعی‌اش توسط عکاس ما خودداری می‌کند و می‌گوید: «در این سیستم با مقدار ناچیزی برنج یا حبوبات و لوازم ابتدایی مانند قوطی نگاتیو فیلم، میزان قابل توجهی برق تولید می‌شود و قابلیت خوراکی دانه‌های گیاهی هم حفظ می‌شود.» نوجوان 16ساله ساکن محله دولت‌آباد، تولید انبوه اختراع و ابتکار علمی خود را سبب صرفه‌جویی در منابع آبی کشور می‌داند و امیدوار است با همراهی مسئولان و انبوه‌سازی اختراعش تلاش‌های او به ثمر بنشیند.