تهدید فیلترینگ برای کیفیت اینترنت

این روزها به‌ویژه با اجرای طرح جدیدی که قرار است محدودیت‌های شدیدتری برای مقابله با کرونا ایجاد کند، مردم بیشتر از هر زمان دیگری به اینترنت برای انجام کارهای روزمره‌شان ازجمله تحصیل و کار نیاز دارند. هر چند طی سال‌های گذشته دسترسی به اینترنت موبایل در کشور به‌شدت افزایش یافته، اما کیفیت و تجربه کاربری مناسب هنوز پاشنه آشیل شبکه ارتباطی کشور است.
محمدجواد آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات روز گذشته در مصاحبه‌ای که با ایرنا داشت، درباره انتقادها از کیفیت اینترنت، گفت: زمانی که مشکلات مربوط به کیفیت اینترنت به ما گزارش می‌شود و آن را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم مشکل اصلی فیلترینگ و اثر سوئی است که این اتفاق بر تجربه کاربری می‌گذارد.
او در توضیح این مسئله گفته است: روشن کردن فیلترشکن‌ها باعث می‌شود استفاده از سرویس‌های داخلی علاوه بر هزینه زیاد با کندی روبه‌رو شود و همین مسئله کیفیت اینترنت را خراب می‌کند. عمده شکایتی که از کندی ارتباط به ما ارسال می‌شود، ناشی از تأثیر سوء فیلترینگ بر کیفیت اینترنت است. واقعیت این است که با فیلترینگ سخت، اکثر مردم اکنون روی گوشی‌ تلفن همراه‌شان حداقل یک فیلترشکن برای دسترسی به اینترنت دارند. گسترش دامنه بستن سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی تنها اینستاگرام را باقی گذاشته است که آن هم چند نهاد و نمایندگان مجلس چند وقتی است خیزی بلند برای فیلتر کردن آن برداشته‌اند.
این برای نخستین‌بار نیست که وزیر ارتباطات به‌صورت عمومی به چالش فیلترینگ برای کیفیت اینترنت اشاره می‌کند. حدود  2سال پیش محمدجواد آذری‌جهرمی در این رابطه در گفت‌وگو با همشهری تأکید کرد: طبیعتا فیلترینگ یک نارضایتی عمومی و چالشی برای موضوع کیفیت اینترنت است. همواره بخش مهمی از نارضایتی مردم از کیفیت اینترنت به‌خاطر در دسترس نبودن سایت‌ها و سرویس‌هایی است که قصد استفاده از آنها را دارند. این مسئله هم قابل کتمان نیست.

مختل شدن به قیمت جان مردم
هم‌اکنون کیفیت پایین اینترنت تنها به‌معنای یک مشکل پیش پاافتاده نیست و خیلی‌ها آن را با شرایط کرونا حس می‌کنند. درواقع اگر فردی نتواند اینترنت خوبی در خانه داشته باشد، مجبور می‌شود برای انجام کارهایش از خانه خارج شود و خود را در معرض ویروس کرونا قرار دهد. امین خشنود، کارشناس شبکه به همشهری می‌گوید: «تمام سایت‌های معتبر دنیا روی بستر https ایجاد شده‌اند که رمزگذاری شده و دقیق است؛ به همین دلیل، سیستم فیلترینگ نمی‌تواند رفتار کاربرانی که وارد این سایت‌ها می‌شوند را کنترل کند. خیلی از فیلترشکن‌هایی که برای دسترسی به تلگرام یا بقیه شبکه‌ها ایجاد شده‌اند، با اطلاع از همین ضعف، به جای پروتکل‌های قبلی، روی https فعال می‌شوند؛ در نتیجه بستن‌شان فقط درصورتی امکان‌پذیر است که کل پروتکل https بسته شود. این کار از نظر فنی غیرممکن است؛ چون اگر عملی شود، یعنی دسترسی کاربران به بخش زیادی از سایت‌های بزرگ کشور مختل خواهد شد. وقتی عملا نشود فیلترشکن‌های بستر https را بست، سعی می‌شود کاری کرد که کار کردن با این سیستم‌ها برای کاربر دشوار و زمان‌بر شود تا کاربر تمایلی به استفاده از سرویس‌های این‌چنینی نداشته باشد. این اختلال چون روی بستر https رخ داده، روی دسترسی عادی به سایت‌های عادی هم مشکل ایجاد می‌کند. این کندی، صرفا مربوط به کسی که از فیلترشکن استفاده می‌کند، نیست. کل کسانی که با اینترنت سروکار دارند، دسترسی‌شان کند می‌شود.»