سینمای جهان در تهران داوری می‌شود

معراج قنبری

روزنامه اطلاعات در روز ۲۷ فروردین‌ماه ۱۳۵۱ از ورود شخصیت‌های جهانی به تهران خبر می‌داد. در آن خبر چنین نوشته شده بود: «از شخصیت‌های جهانی معروف فیلم و سینما که از طرف گردانندگان جشنواره فیلم تهران دعوت شده این عده تاکنون به تهران آمده‌اند: خانم «اودیل ورسوای» از فرانسه، آقای «سالزگوتز» از برزیل، آقای «کورولد دیکنسون» از انگلستان و «صلاح ابوسیف» از مصر که همگی اعضای هیأت داوران را تشکیل می‌دهند. چند تن از هنرپیشگان و بازیگران مشهور نیز در این مدت به ایران وارد شده‌اند که از آن جمله می‌توان افراد زیر را نام برد: دوشیزه «لوندی» از آلمان، دوشیزه «شامبانی» از فرانسه. مراکز خبری بزرگ جهان و مطبوعات خارجی نیز نمایندگانی برای تهیه گزارش‌های جشنواره به ایران گسیل داشته‌اند. طبق اطلاع رسیده 2نفر از هنرپیشگان معروف جهان «کلیف رابرتسون» از آمریکا و «بوگولفسکی» هنرپیشه لهستانی امشب به تهران خواهند آمد».
جشنواره فیلم تهران در شب ۲۷فروردین‌ماه با حضور محمدرضا پهلوی و فرح دیبا در تالار رودکی آغاز و پس از صحبت‌های مهرداد پهلبد وزیر فرهنگ، فیلم «رابط فرانسوی» خارج از مسابقه نمایش داده شد. این جشنواره از مهم‌ترین رویدادهای هنری در تاریخ معاصر ایران به‌شمار می‌رفت. فدراسیون بین‌المللی صنایع فیلم، ایران را از بین شمار زیادی از کشورهای آسیایی انتخاب کرده بود. جشنواره جهانی فیلم نخستین‌بار در آسیا و در قلب تهران. جشنواره‌ای که در بین بیش از ۲۰۰ فستیوال سینمایی جهان جزو 5رویداد طراز اول بود. تفاهم و ارتباط بین ملت‌ها و توجه به انسان دوستی در سینما، 2 هدف‌ عمده این جشنواره به‌شمار می‌رفت. نشانه معروف جشنواره براساس نقش تاریخی بزکوهی مربوط به دوره هخامنشیان طراحی شد. نقش را صادق بریرانی انتخاب کرد و نشانه توسط مرتضی ممیز طراحی شد. این جشنواره تا سال۱۳۵۶ شش دوره در تهران برگزار شد. در دوره‌های بعد نیز بیشتر بیلبوردها و نیازهای اصلی گرافیکی جشنواره به‌دست مرتضی ممیز طراحی می‌شد.
بهرام بیضایی در نخستین دوره، جایزه مخصوص هیأت داوران را برای فیلم «رگبار» دریافت کرد. در دومین دوره، سهراب شهیدثالث برای فیلم «یک اتفاق ساده» جایزه بهترین کارگردانی و پرویز کیمیاوی برای فیلم «مغول‌ها» جایزه مخصوص هیأت داوران را گرفتند. کامران شیردل و بهمن فرمان‌آرا برندگان ایرانی سومین دوره بودند. شیردل در بخش فیلم‌های کوتاه، برای فیلم «اون شب که بارون اومد»، جایزه بزرگ مجسمه زرین بز بالدار را برای بهترین فیلم به مفهوم مطلق دریافت کرد. فرمان‌آرا نیز همین جایزه را در بخش فیلم‌های بلند برای فیلم «شازده احتجاب» دریافت کرد. در همین دوره بود که بهروز وثوقی برای بهترین بازی هنرپیشه مرد، برای فیلم «گوزن‌ها» جایزه گرفت. در دوره چهارم از ایران این تنها رضاکرم رضایی بود که برای بازی در فیلم «کندو» دیپلم افتخار گرفت. دوره پنجم نیز برای فیلم «ملکوت» و خسرو هریتاش یک دیپلم افتخار به‌همراه داشت. نگارنده از برندگان ایرانی دوره آخر اطلاع دقیقی ندارد. جشنواره در هر دوره و هر روز مجله مخصوصی را برای پوشش اخبار و وقایع منتشر می‌کرد. پس از گذشت نیم‌سده از آن روزها؛ این نشریه‌ها تنها اسناد باقی‌مانده و قابل استناد، درباره شش دوره جشنواره جهانی فیلم تهران‌ هستند.