مترو؛ 20سال بعد

زهرا کریمی ـ خبرنگار

روز دوشنبه 100دستگاه اتوبوس و مینی‌بوس نو به ناوگان همگانی شهر تهران اضافه شدند تا سرانجام پس از 10سال، این بخش کمی جان بگیرد. البته که این تعداد نسبت به 3500دستگاه اتوبوسی که پایتخت نیاز دارد تا هم شهروندان راحت‌تر در شهر تردد کنند و هم آسمان از دست آلاینده‌ها نفس بکشد، چندان زیاد نیست، اما می‌تواند نقطه شروعی در توسعه حمل‌ونقل عمومی تهران به‌حساب آید. این در حالی است که قطار توسعه مترو هم با منابع مالی حاصل از اوراق مشارکت، نیرو گرفته و می‌توان امیدوار بود که از یکسو تا پایان سال دستکم 12ایستگاه جدید به بهره‌برداری برسند و از سوی دیگر در سال‌های آینده، اقدامات گسترده‌تری در خطوط 6، 9،7 و 10 رخ دهد. در این بین، امروز با ورود دستگاه حفار مکانیزه (تی‌بی‌ام) به میدان اصلی شهرری، عملیات حفاری آخرین بخش پروژه توسعه جنوبی خط6 مترو نیز آغاز می‌شود تا از مسیری 20ساله پیش‌روی مترو، گامی دیگر برداشته شود. ناگفته پیداست که درصورتی مترو می‌تواند به نقطه مطلوب هدف‌گذاری شده برسد که در این مسیر 20ساله، دولت‌ها همراهی لازم را داشته باشند؛ برخلاف آنچه طی سال‌های اخیر صورت گرفته و مدیریت شهری اغلب با دست خالی، مترو را توسعه داده و واگن‌هایش را تامین کرده است.


مهمترین اقدامات طی 3سال گذشته 
 32کیلومتر مسیر و 17ایستگاه به شبکه مترو افزوده شده است.
 7ورودی جدید در ایستگاه‌هایی از قبیل استاد معین، میدان شهدای دروازه شمیران و مهدیه ساخته شده است.
 50سامانه مرتبط با تکمیل هواکش‌های میانی تونل، آسانسورها و پله‌های برقی در خطوط مختلف به بهره‌برداری رسیده‌اند.
 133واگن به ناوگان حمل‌ونقل ریلی مترو اضافه شده است.


یک‌سال بعد 

 12ایستگاه در خطوط3، 6 و 7 تا پایان امسال به بهره‌برداری می‌رسد.
 12 ایستگاه در نیمه نخست سال1400 به بهره‌برداری می‌رسند.
 قرارداد ساخت 104دستگاه واگن با شرکت واگن‌سازی‌ تهران نیز در دست انعقاد است.
 تا پایان دهه فجر نمونه نخستین قطار ملی به خطوط مترو وارد می‌شود.
 احداث فاز نخست پایانه اکباتان در خط4 به‌عنوان نخستین پایانه زیرزمینی متروی کشور در برنامه سال‌جاری شرکت مترو قرار دارد.
 عملیات ساخت پایانه 50هکتاری آزادگان در خط3 مترو در آبان ماه امسال اجرایی می‌شود  و فاز نخست با تامین منابع مالی در سال1400 به بهره‌برداری می‌رسد.
 عملیات حفاری مکانیزه توسعه جنوبی خط6 تا پایان سال انجام می‌شود.


20سال بعد 

  طبق مصوبه جامع حمل‌ونقل ریلی تهران، متروی پایتخت دارای برنامه 20ساله برای توسعه است.
  طبق طرح جامع، مجموع طول خطوط مترو باید به 504کیلومتر برسد که در واقع خطوط 8، 9، 10 و 11 
به‌طول 152کیلومتر به‌همراه 2خط اکسپرس به خطوط 54کیلومتر تا افق 1420 باید احداث شود.
 طرح جامع حمل‌ونقل ریلی با هدف دسترسی شهروندان تهرانی به ایستگاه‌های مترو و وسایل شبکه حمل‌ونقل عمومی با طی مسیری حداکثر 800متر از درب منزل است.
 در طرح جامع ریلی 4خط جدید و 2خط اکسپرس، توسعه بخش شرقی خط4، توسعه بخش شمال غربی خط7 و توسعه بخش جنوبی خط6 در دستور کار قرار گرفته است.
  خط10 مترو باید به‌طول 43کیلومتر و با 35ایستگاه و به‌عنوان شمالی‌ترین خط  در 5فاز تکمیل می‌شود.
  مطالعه برای ساخت خطوط 8، 9 و 11 نیز یکی از اولویت‌های اجرایی بعدی مترو برای ایجاد شبکه‌ای فراگیر است.

ورود دستگاه حفار (تی‌بی‌ام) 
به ایستگاه شهرری


امروز با ورود دستگاه حفار مکانیزه (تی‌بی‌ام) به میدان اصلی شهر ری، عملیات حفاری آخرین بخش پروژه توسعه جنوبی خط6 مترو آغاز می‌شود. با ورود دستگاه حفار مکانیزه به ایستگاه شهرری، خط6 مترو به طول 6کیلومتر توسعه می‌یابد و با اتمام عملیات 4ایستگاه چشمه علی، شهید غیوری، میدان شهرری و در نهایت ایستگاه حرم مطهر، به بهره‌برداری می‌رسد. در این میان، عملیات حفاری دربخش جنوبی خط6 مترو اکنون به میدان شهر ری رسیده است که در ادامه پس از حفر تونلی به طول 1200متر و رسیدن به ایستگاه حرم عبدالعظیم حسنی(ع)، کار حفر این بخش از خط6 مترو به پایان می‌رسد. با احداث و بهره‌برداری از 4ایستگاهی که در بخش توسعه جنوبی خط6 برنامه‌ریزی شده است، تحول بزرگی در دسترسی اهالی شهر ری به شبکه مترو و پایتخت نشینان به حرم شاه عبدالعظیم رخ خواهد داد. خط6 مترو حدود 38کیلومترطول دارد که با اتمام عملیات در بخش جنوبی تعداد ایستگاه‌های آن به 31ایستگاه می‌رسد و این خط تبدیل به یکی از بلندترین خطوط متروی خاورمیانه می‌شود.


 مکث
افتتاح ۲۴ ایستگاه مترو تا ۱۴۰۰

از نخستین قطار ملی مترو در دهه فجر رونمایی می‌شود. مدیرعامل متروی تهران با تأیید این خبر به همشهری گفت: «در دهه فجر از نخستین قطار ملی مترو که با همت شرکت‌های دانش بنیان ساخته شده، رونمایی می‌شود.» علی امام عنوان کرد: «خوشبختانه به موجب بازنگری صورت گرفته در طرح جامع حمل‌ونقل ریلی شهر تهران که در روزهای پایانی بهمن سال۱۳۹۸ به سرانجام رسید، حالا شبکه متروی پایتخت برای حداقل ۲۰سال آینده خود، برنامه و آدرس مشخصی در اختیار دارد. درصورت تامین منابع مالی و در اولویت قرار گرفتن این ماموریت ملی، امکان اجرایی شدن صددرصدی آن وجود دارد.»
او با بیان اینکه شرکت مترو در مطالعات جدید 4 خط جدید (۸ تا ۱۱) و 2خط اکسپرس را در افق کاری خود دارد، اضافه کرد: «در 3سال گذشته ۳۲کیلومتر مسیر و ۱۷ایستگاه به شبکه مترو اضافه شده و براساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، ایستگاه برج میلاد نیز در آبان افتتاح می‌شود و این در حالی است که طبق برنامه، قرار شده در نیمه دوم سال، تعداد ۱۲ایستگاه به بهره‌برداری برسد و در نیمه اول سال۱۴۰۰ نیز حدودا همین تعداد ایستگاه دیگر افتتاح خواهد شد.»
امام با بیان اینکه در این مدت سعی کردیم دسترسی مردم به مترو تسهیل یابد و برهمین اساس تاکنون 7ورودی جدید ساخته شده و می‌بایست طی یک سال آینده، 8ورودی جدید دیگر نیز ساخته شود، گفت: «همچنین در این مدت 3 پست برق جدید که کمک فراوانی به حفظ ایمنی تردد قطارها کرده و ضریب اطمینان مناسبی برای تامین نیروی محرکه واگن‌ها به‌شمار می‌آید، در کنار ایجاد ۵۰سامانه مرتبط با تکمیل هواکش‌های میان تونلی، آسانسورها و پله‌های برقی برای خطوط بهره‌برداری شده قبلی، ایجاد شده و 2پست برق دیگر نیز در آستانه بهره‌برداری است.»
مدیرعامل متروی تهران با بیان اینکه توسعه ناوگان حمل‌ونقل ریلی، یکی از دغدغه‌های همیشگی مدیریت شهری در این سال‌ها بوده است تا ضمن کاهش سرفاصله حرکتی قطارها، آسایش بیشتری برای مسافران فراهم شده و از ازدحام جمعیت در واگن‌ها تا سرحد امکان جلوگیری شود، عنوان کرد: «در این دوره مدیریت شهری ۱۳۳واگن به ناوگان مترو اضافه شد و از سویی دیگر برای کاهش وابستگی به شرکت‌های واگن‌ساز خارجی و صرفه‌جویی در خروج ارز از کشور، پروژه ساخت قطار ملی با تکیه بر توان متخصصان داخلی آغاز شد تا طی همکاری مشترک با معاونت علمی و فناوری نهاد ریاست‌جمهوری، نخستین نمونه از یک رام قطار ساخت داخل به مرحله تولید برسد که ان‌شاءالله تا ایام دهه فجر امسال به بار خواهد نشست.»
به گفته امام، «در این مدت ساخت تجهیزاتی از قبیل قطعات واگن، ریل، آسانسور، پله برقی، سامانه‌های تهویه، سامانه‌های تامین و توزیع نیروی برق در کشور بومی‌سازی‌ شده و شرکت‌های مختلفی که توانسته‌اند استانداردهای بین‌المللی و مورد تأیید شرکت مترو را پاس کنند، شناسایی شدند.» او با بیان اینکه یکی از اقدامات مهم، ساخت پایانه و پارکینگ برای قطارها بود، ادامه داد: «شاید در نگاه اول چندان مهم به‌نظر نرسد، اما واقعیت آن است که این موارد یکی از الزامات ضروری در بهره‌برداری از خطوط مترو به ‌شمار آمده و تأثیر به‌سزایی در کاهش سرفاصله حرکتی قطارها، امکان افزایش ناوگان و تعداد جابه‌جایی مسافر و همچنین رسیدگی به وضعیت سرویس و نگهداری واگن‌ها دارد.»
به‌گفته امام، خوشبختانه بهره‌برداری از فاز نخست پایانه اکباتان به‌عنوان نخستین پایانه زیرزمینی متروی کشور در برنامه سال‌جاری شرکت مترو قرار دارد و از سویی دیگر عملیات اجرایی ساخت پایانه ۵۰هکتاری آزادگان که مربوط به خط۳ مترو می‌شود نیز در آبان‌ماه امسال آغاز خواهد شد تا فاز نخست آن درصورت تامین به موقع منابع مالی در سال۱۴۰۰ به بهره‌برداری برسد. او در مورد آغاز عملیات اجرایی احداث خط۱۰ و توسعه شمالی خط۷ نیز با بیان اینکه با احداث خط۱۰ یک کریدور شرقی-غربی به طول ۴۳کیلومتر در تهران ایجاد می‌شود، گفت: «این خط مترو قرار است در ۵فاز تکمیل شود، مناطق یک تا ۵ و همچنین منطقه۲۲ که مناطقی محروم و یا کم ‌بهره از شبکه حمل‌ونقل ریلی به‌شمار می‌آیند، شرایط جدیدی را تجربه خواهند کرد. ضمن اینکه مطالعه به‌منظور احداث خطوط ۸، ۹ و ۱۱ نیز به‌عنوان اولویت‌های اجرایی بعدی مترو در دستور کار است تا شبکه فعلی از حالت مرکزگرا به شکل شبکه کامل و فراگیر درآید.»