سرعت پایین کاپ در برخی مناطق

محمود مولایی- خبر‌نگار

کاهش تولید پسماند یک دغدغه جهانی است. شهرهای بزرگ دنیا با سیاستگذاری متنوع سعی می‌کنند تولید کمتری در زمینه پسماند داشته باشند، اما برای وارد کردن آسیب کمتر به زمین و محیط‌زیست کار دشواری دارند. به‌عنوان مثال کره‌جنوبی با دریافت هزینه‌ای از مردم برای پسماندهای تولید شده، با کاهش قابل توجه، پیشگام مالیات پسماند شد. اجرای این سیاست برای خیلی از شهرهای بزرگ دنیا مانند تهران امکان‌پذیر نیست. در شهر تهران البته چندی پیش طرح کاپ یا کاهش پسماند به اجرا درآمد تا معضلات پسماند در پایتخت به حداقل برسد. خردادماه امسال طرح حذف مخازن زباله از معابر شهری و تعبیه مخازن جدید در شهرک‌ها، مجتمع‌های ساختمانی، فروشگاه‌های شهروند و میادین میوه و تره‌بار در 4منطقه به‌صورت پایلوت اجرا شد. قرار شد چند‌ماه این طرح اجرا شود و اگر نتیجه داد، در مناطق دیگر با حذف مخازن زباله در معابر شهری مخازن جدید تعبیه شود، اما تنها یک منطقه دیگر تاکنون به اجرای این طرح  پیوسته است. در واقع بیشتر مناطق شهر تهران هنوز نتوانسته‌اند طرح ورود مخازن جدید(تفکیک زباله خشک و تر) را به اجرا درآورند و اجرای این طرح با کندی پیش می‌رود. البته شهرداری‌های مناطق تلاش می‌کنند این طرح را به‌صورت پایلوت در برخی از مجتمع‌های تجاری ، مسکونی و شهرک‌ها اجرا کنند، اما هنوز به آمادگی کافی دست نیافته‌اند. در این مسیر شهروندان می‌توانند در اجرای این طرح با شهرداری همراه شوند، زیرا شهروندان به مخازن فعلی زباله در معابر عادت کرده‌اند. به‌خصوص اینکه قرار دادن زباله در مخازن فعلی برای شهروندان آسان‌تر به‌نظر می‌رسد، زیرا زباله ‌تر و خشک در یک مخزن قرار می‌گیرد. اما در مخازن جدید دو و سه مخزن در کنار هم است و زباله باید به‌صورت تفکیک شده در این مخازن قرار بگیرد. هم‌اکنون این طرح در مناطق 6، 16، 21 و 22 اجرا می‌شود و سازمان پسماند آموزش، تجهیز و تحویل مخازن به مناطق 1، 8، 11، 13، 17 و 20 را به‌عنوان مناطق در حال برنامه‌ریزی برای اجرای طرح کاپ در دستور کار قرار داده است. در عین حال، بازدید مستمر و شبانه‌روزی از نحوه جمع‌آوری پسماندها و نحوه همکاری شهرک‌هایی که طرح در آنها در دست اجراست، صورت می‌گیرد. اجرای طرح شنبه‌های بدون پسماند در مناطق و استقرار دستگاه‌های خوددریافت پسماند خشک (rvm) در برخی میادین میوه و تره‌بار و... از فعالیت‌های دیگر در راستای اجرای طرح کاپ است. با همه اینها، به‌نظر می‌رسد تاکنون اجرای طرح کاپ به نتیجه کافی نرسیده است و نتیجه آن قرار است کاهش پسماند در شهر تهران، تفکیک زباله از مبدا و... باشد.

ایستگاه‌های میانی تفکیک زباله امکانات بیشتری می‌خواهد
 زهرا صدراعظم نوری، رئیس کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر تهران:
واقعیت این است که من 5هفته‌ای است که از جلسات شورای شهر دور هستم و به‌دلیل ابتلا به بیماری کووید-19 در جریان آخرین وضعیت اجرای طرح کاپ قرار ندارم. اما طرح کاپ در راستای طرح جامع مدیریت پسماند قرار دارد و هدف آن کاهش تولید پسماند است. همچنین هدف آن اصلاح الگوی مصرف و فرهنگسازی جداسازی پسماند خشک از ‌تر است. مراحل مختلفی در این طرح پیش‌بینی شده و هدف این است که در مناطق پرجمعیت و پرتراکم که بیشترین پسماند تولید می‌شود، این طرح اجرا شود. به این ترتیب که تفیک زباله‌ها با تعبیه مخازن جدید زباله انجام بگیرد و همینطور در سایر بخش‌های مختلف استمرار پیدا کند تا اینکه کل شهر تهران را تحت پوشش قرار دهد. در واقع بتواند در فازهای بعدی و در بحث استحصال برق از زباله، اقدامات لازم را انجام دهد و در بحث بازیافت برنامه‌هایی خواهد داشت. در ایستگاه‌های میانی باید امکانات بیشتری لحاظ شود تا زباله‌ها در این محل تفکیک شده و به مرور زمان مخازن از سطح معابر و عمومی شهر جمع‌آوری شود چراکه خود این عاملی است برای زباله‌ربایی و استثمار کودکان کار و به کار‌گیری آنها در جداکردن پسماند و فعالیت‌هایی از این دست.

تلاش برای به حداقل رساندن دفن پسماند
 صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران:
اجرای طرح کاپ 6گام دارد که یکسری از آن انجام شده و یکسری هم مانند مخزن‌گذاری در مرحله تکمیل است. واقعیت این است که 5مرحله از این طرح به خوبی پیش‌ رفته است؛ مثلا در مورد پسماند حجیم، هوشمندسازی، آموزش و... فعالیت‌ها به خوبی جلو می‌رود. نه  ما که در تمام دنیا هم تلاش می‌کنند پسماند کمی از مبدأ تولید شود. حالا اگر پسماند زیادی تولید شد، وظیفه همه عوامل اجرایی این است که دوباره بتوانیم از پسماند تولید شده استفاده کنیم. یعنی پسماندی که قابل بازیافت است بازیافت شود و پسماندی که قابلیت تبدیل شدن به کمپوست را دارد کمپوست شود و پسماندی را هم که شامل این دو گزینه نمی‌شود، با روش هاضم یا زباله‌سوز بتوانیم  به انرژی تبدیل کنیم. در واقع بازیابی مواد و انرژی در بحث مدیریت پسماند دستور اصلی است. در مرحله پیش از این نیز کاهش تولید را همانطور که اشاره کردم، داریم. داستان طرح کاپ یا طرح کاهش پسماند نیز همین است. برای همین در همه حوزه‌ها ما باید کاری انجام دهیم تا پسماندی که درنهایت دفن می‌شود، به حداقل برسد. اینکه زمین آلوده نشود، تولید شیرابه نکنیم، آب زیرزمینی آلوده نشود و با این روش‌ها پسماند تولید شده را به انرژی یا ماده برگردانیم. اینکه چه زمانی به نتیجه نهایی می‌رسیم را نمی‌توان دقیق گفت. مانند وضعیت ترافیک است که نمی‌توانیم بگوییم ترافیک چه زمانی تمام می‌شود. اما ما می‌توانیم با یکسری روش مدیریتی کارهایی انجام دهیم که ترافیک کمتر شود. آنجا ما با روند بهبودی به جلو پیش می‌رویم، اما ما که عامل توسعه نیستیم. در حوزه مدیریت پسماند هم روال همین است.
تولید پسماند بیشتر، روش بسته‌بندی حجیم، افزایش جمعیت و ... رقم آن را بالا می‌برد. اما ما با انجام اقداماتی قصد داریم پسماند تولید شده را بازیافت، کمپوست، تبدیل به انرژی و... کنیم. قبل از این هم دولت و مجلس با یکسری قوانین، امتیازات، سیستم‌های تشویقی و به‌روز کردن قانون مدیریت پسماند، مسئولیت تولیدکننده و شهروند را مشخص کنند. در عین حال، سیاست این باشد که از ابتدا پسماند کمی تولید شود.